Jednostki pancerne Wojska Polskiego

Jednostki pancerne Wojska Polskiego – spis polskich jednostek pancernych: ich geneza, struktura organizacyjna; podległość i przeformowania.

Jednostki broni pancernych II RP

Pułki pancerne

Czołg Renault FT 17

• 1 pułk czołgów
• 1 pułk pancerny
• 2 pułk pancerny
• 3 pułk pancerny

Bataliony pancerne

czołg TKS

• 1 batalion pancerny
• 2 batalion pancerny
• 3 batalion pancerny
• 4 batalion pancerny
• 5 batalion pancerny
• 6 batalion pancerny
• 7 batalion pancerny
• 8 batalion pancerny
• 9 batalion pancerny
• 10 batalion pancerny
• 11 batalion pancerny
• 12 batalion pancerny

Batalion był jednostką wojskową „czasu P”, spełniającą zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów broni pancernej „czasu W”. Mobilizował przede wszystkim dywizjony pancerne i samodzielne kompanie czołgów rozpoznawczych.

Jednostki pancerne PSZ

Sherman M4

Valentine – czołg polskich pułków z 1943

Korpusy

• 1 Korpus Pancerno-Motorowy

Dywizje pancerne

• 1 Dywizja Pancerna (PSZ)
• 2 Warszawska Dywizja Pancerna

Brygady pancerne

• 2 Brygada Czołgów
• 2 Warszawska Brygada Pancerna
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej we Francji
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej (PSZ)
• 14 Brygada Pancerna
• 16 Brygada Czołgów
• 16 Brygada Pancerna (PSZ)

Pułki pancerne

Jednostki pancerne na froncie wschodnim

T-34/76

Czołg ciężki IS-2

Korpus pancerny

• 1 Drezdeński Korpus Pancerny

Brygady pancerne:

• 1 Warszawska Brygada Pancerna
• 2 Sudecka Brygada Pancerna
• 3 Drezdeńska Brygada Pancerna
• 4 Drezdeńska Brygada Pancerna
• 16 Dnowsko-Łużycka Brygada Pancerna

Pułki czołgów

Jednostki pancerne po 1945

T-34/85

(c) I, Marcin1976, CC-BY-SA-3.0

ISU-152

ISU-122

T-55

T-72

Korpusy pancerne

• 1 Korpus Pancerny
• 2 Korpus Pancerny

Dywizje pancerne

• 5 Saska Dywizja Pancerna
• 10 Sudecka Dywizja Pancerna
• 11 Drezdeńska Dywizja Pancerna
• 16 Kaszubska Dywizja Pancerna
• 19 Dywizja Pancerna (LWP)
• 20 Warszawska Dywizja Pancerna

Pułki czołgów

• 14 pułk czołgów – w 1967 przemianowany na 51 pcz
• 30 pułk czołgów – w 1967 przemianowany na 5 pcz; wchodził w skład 3 DZ; stacjonował we Włodawie;
• 64 pułk czołgów – wchodził w skład 20 DPanc; rozformowany w 1957 („zastąpił go” 20 pcz);
• 69 pułk czołgów – wchodził w skład 19 DPanc; stacjonował w Słubicach; rozformowany w 1957 („zastąpił go” 22 pcz)

Pułki czołgów i artylerii pancernej

• 9 Łużycki pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Słupsk
• 11 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Giżycko; pułk 15 DZ; od 1957 1 DZ
• 12 pułk artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Trzebiatów
• 13 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Opole
• 16 Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej – stacjonował w garnizonie Szczecin
• 17 pułk artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań
• 18 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Nysa
• 18 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Wędrzyn
• 20 pułk czołgów i artylerii pancernej – pułk 14 DP; stacjonował w garnizonie Stargard Szczeciński; w 1957 przekształcony w 20 pcz i włączony do 20 DPanc;
• 22 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań
• 26 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Gubin
• 22 samodzielny pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań
• 35 pułk czołgów i artylerii pancernej – sformowany w 1957; pułk 15 DP, stacjonował w Ostródzie

Bataliony czołgów i artylerii pancernej

• 1 samodzielny batalion artylerii pancernej- sformowany w 1950 batalion 1 KPanc; stacjonował w Giżycku
• 2 samodzielny batalion artylerii pancernej- sformowany w 1950 batalion 2 KPanc; stacjonował w Żaganiu
• 10 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Nysa
• 10 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Opole
• 13 batalion czołgów i artylerii przeciwpancernej – stacjonował w garnizonie Gubin
• 23 batalion czołgów i artylerii pancernej – sformowany w Orzyszu w 1955; Wchodził w skład 18 DP. Po rozformowaniu dywizji od 1.01.1957 włączony w skład 1 DZ jako szkolny batalion czołgów. W połowie 1957 batalion został przeniesiony do Włodawy jako batalion organiczny 3 DP. Wydzielona z batalionu część szkolna została przeniesiona do Skierniewic i weszła w skład batalionu szkolnego 1 WDZ.
• 28 batalion czołgów i artylerii pancernej (JW 5557^[1])– stacjonował w garnizonie Giżycko
• 30 batalion czołgów ciężkich i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Braniewo
• 32 Pomorski batalion czołgów ciężkich i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Lębork
• 33 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Warcisław
• 34 batalion czołgów ciężkich i artylerii przeciwpancernej – stacjonował w garnizonie Biedrusko
• 35 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Ostróda
• 36 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań

Bataliony szkolne

• 17 szkolny batalion czołgów, JW 1210, Ostróda^[1]

Jednostki pancerne Sił Zbrojnych RP

Dywizje

• 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej

Brygady pancerne

• 1 Warszawska Brygada Pancerna
• 3 Brygada Pancerna (rozformowana)
• 4 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
• 6 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
• 9 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej
• 12 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
• 15 Wielkopolska Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
• 34 Brygada Kawalerii Pancernej

Pozostałe jednostki

• 1 batalion czołgów wchodzący w skład 21 BSP

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń ;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki Ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wyd. Min. Obrony Narodowej 1987.. ISBN 83-11-07419-4.