Jednostki przeciwlotnicze Wojska Polskiego

Korpusówka wojsk rakietowych i artylerii

Jednostki przeciwlotnicze Wojska Polskiego – spis polskich związków operacyjnych, taktycznych, oddziałów i pododdziałów przeciwlotniczych: ich organizacja, geneza, podległość i przeformowania; miejsce stacjonowania.

Jednostki przeciwlotnicze Wojska Polskiego II RP

Grupy

Działo przciwlotnicze Bofors

• 11 Grupa Artylerii
• 1 Grupa Artylerii Przeciwlotniczej
• 2 Grupa Artylerii Przeciwlotniczej

Pułk artylerii przeciwlotniczej

• 1 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej

Dywizjony artylerii przeciwlotniczej

• 2 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)
• 3 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)
• 4 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
• 5 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
• 6 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)
• 7 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
• 8 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)
• 9 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
• 11 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)
• 12 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
• 15 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)
• 1 Morski Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
• 2 Morski Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej

Artyleria przeciwlotnicza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie

• 1 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej wchodził w skład 1 DPanc gen. Maczka
• 2 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład 2 DPanc we Włoszech
• 3 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład 3 DSK z 2 KP
• 4 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej wchodził w skład 4 DP z 1KP
• 5 Kresowy Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład 5 KDP z 2 KP
• 7 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład II Korpusu Polskiego
• 8 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład II Korpusu Polskiego

Wojska przeciwlotnicze ludowego Wojska Polskiego

85 mm armata przeciwlotnicza wz.39

37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939

S-75

S-60 – armata pułku

Korpus

• 7 Korpus Artylerii OPL (1951-1952)

Dywizje

• 1 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej (1944-1945)
• 1 Dywizja Artylerii OPK im. Powstańców Śląskich (1967-1988) → 1 BA OPK
• 3 Łużycka Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej (1944-1945) → 86 paplot
• 3 Łużycka Dywizja Artylerii OPK (1967-1988) → 3 BA OPK
• 4 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej (1944-1945) → 88 paplot

• 9 Dywizja Artylerii OPL (1950-1962) → 9 DA OPK (1962-1967) → 3 DA OPK
• 11 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej (1951-1963)
• 13 Dywizja Artylerii OPL im. Powstańców Śląskich (1952-1962) → 13 DA OPK (1962-1967) → 1 DA OPK
• 15 Dywizja Artylerii OPL (1952-1957)
• 16 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej (1951-1963)
• 21 Dywizja Artylerii OPL

Pułki OPL

• 3 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany jako samodzielny w 1951; stacjonował w Zgierzu; w 1967 przeformowany w 77 pa OPK;
• 14 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany jako samodzielny w 1951; stacjonował w Poznaniu; w 1967 przeformowany na 79 pa OPK
• 16 Pułk Artylerii OPK – w 1967 przemianowany z 64 pa OP
• 17 Pułk Artylerii OPK – w 1967 przemianowany z 98 pa OP
• 18 Pułk Artylerii OPK im. Powstańców Śląskich – w 1967 przemianowany z 85 pa OP
• 60 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany jako samodzielny w 1951; stacjonował w Gdyni,w okresie od lutego 1952-do lutego 1961 wchodził w skład Marynarki Wojennej.
• 64 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – powstał we wrześniu 1945 w wyniku przeformowania 1 DAPlot; w 1967 przemianowany na 16 Samodzielny Pułk Artylerii OPK
• 81 Pułk Artylerii OPK – w 1967 przemianowany z 90 pa OP
• 85 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 7 KA OPL; w 1967 przemianowany na 18 Samodzielny Pułk Artylerii OPK im. Powstańców Śląskich
• 86 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej
• 87 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej
• 89 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 7 KA OPL;
• 90 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 7 KA OPL; w 1967 przemianowany na 81 Samodzielny Pułk Artylerii OPK
• 94 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej
• 96 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 7 KA OPL;
• 97 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 7 KA OPL;
• 98 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 7 KA OPL; w 1967 przemianowany na 17 Samodzielny Pułk Artylerii OPK
• 99 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 7 KA OPL; w 1957 przeformowany na 111 daplot; a w 1967 na 111 paplot 2 DZ; stacjonował w Ząbkowicach Śląskich
• 115 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany jako samodzielny w 1951; stacjonował w Nisku;
• 126^[1] (129^[2]) Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany jako samodzielny w 1951 (1952^[3]); stacjonował w Szczecinie;
• 136 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej – sformowany jako samodzielny w 1951; stacjonował w Mielcu; w 1967 przeformowany na 36 pa OPK

Pułki przeciwlotnicze

• 1 Darnicki Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład 1 DZ; stacjonował w Modlinie.
• 15 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 1 DAPlot z 1 AWP
• 16 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 1 DAPlot z 1 AWP
• 17 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 1 DAPlot z 1 AWP
• 18 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 1 DAPlot z 1 AWP
• 24 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1967 na bazie 24 daplot; wchodził w skład 10 DPanc; Stacjonował w Lublińcu; rozformowany w 1981.
• 26 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 1 KPanc; rozformowany w Piwonicach w sierpniu 1945.
• 32 Samodzielny Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład Odwodu ND WP; rozformowany w Pruszkowie we wrześniu 1945.
• 46 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1967 na bazie 46 daplot; wszedł w skład 15 DZ; stacjonował w Olsztynie
• 61 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 3 DAPlot z 2 AWP
• 62 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 11 DAPlot stacjonował we Wrocławiu
• 65 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 16 DAPlot; stacjonował w Gdańsku; w 1967 przemianowany na 61 pa OPL
• 66 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 3 DAPlot z 2 AWP
• 69 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 3 DAPlot z 2 AWP
• 75 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 3 DAPlot z 2 AWP; powtórnie powstał w 1967 w wyniku przemianowania 82 paplot; wchodził w skład 2 PDZ; stacjonował w Rogowie; w 1990 przemianowany na 99 paplot
• 77 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 4 DAPlot z odwodu ND WP
• 79 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 4 DAPlot z odwodu ND WP
• 80 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 11 DAPlot; stacjonował w Żarach; w 1967 przeformowany na 69 paplot
• 81 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 4 DAPlot z odwodu ND WP
• 82 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – powstał w 1950; wchodził w skład 16 DAPlot; stacjonował w Rogowie; przemianowany w 1967 na 75 paplot
• 83 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1944; wchodził w skład 4 DAPlot z odwodu ND WP
• 84 Łużycki Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – powstał w 1945 w wyniku rozformowania 1 DAPLot;stacjonował w Brzegu; na jego bazie w 1951 utworzono 11 DAPLot
• 86 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – powstał w 1945 w wyniku rozformowania 3 DAPLot; stacjonował w Poznaniu; na jego bazie w 1950 utworzono 9 DA OP
• 88 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – powstał w 1945 w wyniku rozformowania 4 DAPLot; stacjonował początkowo w Gdyni-Orłowo; na jego bazie w 1951 utworzono 16 DAPLot
• 93 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1951; pułk 11 DAPlot; stacjonował w Głogowie; w 1967 przemianowany na 66 paplot
• 95 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – powstał w 1950; wchodził w skład 16 DAPlot; rozformowany w 1957 (JW 2202)
• 99 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład 2 WDZ; stacjonował w Ząbkowicach Śląskich;
• 104 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1955 na bazie 30 daplot; wszedł w skład 14DP; stacjonował w Wałczu; JW 1841
• 111 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1957 na bazie 19 daplot (wcześniej 99 pa OP); wszedł w skład 4 DP; stacjonował w Krośnie Odrzańskim, potem w Zgorzelcu; w 1957 przeformowany na 19 daplot; JW 1260
• 124 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1955 na bazie 22 daplot; wchodził w skład 12 DZ; stacjonował w Szczecinie; przeformowany na 3 pplot.
• 125 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1954 na bazie 12 daplot; wszedł w skład 8 DZ; rozformowany w 1957; mp Unieście (JW 4400^[4])
• 128 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1955 na bazie 26 daplot; wszedł w skład 5 DP; stacjonował w Torzymiu; w 1957 przeformowany na 26 daplot i włączony do 4 DP; JW 1517
• 130 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany w 1954 na bazie 15 daplot; wszedł w skład 11 DZ; rozformowany w 1957; mp Żagań
• 133 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – sformowany jako samodzielny w 1956 na bazie 32 daplot; w 1957 przeformowany na 50 daplot; w 1963 przeformowany ponownie na szczebel pułku; mp Ełk, od 1963 Gołdap – w 1967 przemianowany na 15 paplot;

Wojska przeciwlotnicze Sił Zbrojnych RP

9K33 Osa

Brygady OP

• 1 Śląska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej - rozformowana 31 grudnia 2011
• 3 Warszawska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej
• 4 Gdyńska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej - rozformowana 28 grudnia 2001
• 61 Skwierzyńska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej - rozformowana 30 czerwca 2011

pułki OP

• 78 Pułk Rakietowy Obrony Powietrznej – stacjonował w Mrzeżynie; rozformowany 16 grudnia 2011
• 79 Poznański Samodzielny Pułk Rakietowy Obrony Powietrznej – stacjonował w Poznaniu; rozformowany w 1998

Pułki przeciwlotnicze

• 1 Modliński Pułk Przeciwlotniczy – wchodził w skład 1 DZ; stacjonował w Modlinie; rozformowany w 2002
• 2 Zachodniopomorski Pułk Przeciwlotniczy – powstał w 1996 w wyniku przeformowania 99 paplot; wchodził w skład 2 PDZ; stacjonował w Rogowie; rozformowany w 1998
• 3 Pułk Przeciwlotniczy im. płk. Włodzimierza Juliusza Ludwiga - rozformowany 31 grudnia 2010
• 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy
• 5 Kresowy Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – wchodził w skład 5 DZ; stacjonował w Gubinie; rozformowany 23 kwietnia 2002
• 8 Koszaliński Pułk Przeciwlotniczy
• 11 Bolesławiecki Pułk Przeciwlotniczy - rozformowany na podztawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego z 6 marca 1998
• 13 Elbląski Pułk Przeciwlotniczy - rozformowany 31 grudnia 2011
• 15 Gołdapski Pułk Przeciwlotniczy
• 18 Karkonoski Pułk Przeciwlotniczy - rozformowany w 2001
• 99 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej - rozformowany 31 grudnia 1998

Przypisy

Bibliografia

• Dariusz Faszcza: Zapomniani obrońcy polskiego Szczecina. 129 Samodzielny Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej (1952–1968). W: Pomorze militarne. T. XI. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze”., 2021. ISBN 978-83-66607-47-7.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.