Jednotarczowce
| ||
| Monoplacophora[1] | ||
| Odhner in Wenz, 1940 | ||
| Okres istnienia: kambr–współcześnie | ||
 | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | mięczaki | |
| Podtyp | muszlowce | |
| Gromada | jednotarczowce | |
| Synonimy | ||
| ||
Jednotarczowce, jednopłytkowce (Monoplacophora) – gromada morskich, reliktowych mięczaków charakteryzujących się pojedynczą, tarczowatą muszlą w kształcie stożka lub symetrycznej czapeczki frygijskiej – oraz seryjną powtarzalnością narządów[2][3].
Historia odkryć i występowanie
Znanych jest ponad 30 gatunków żyjących współcześnie i kilkadziesiąt kopalnych. Do 1952 roku jednotarczowce uważane były za grupę wymarłą, znaną jedynie z wykopalisk od kambru do dewonu. W czasie drugiej z cyklu ekspedycji „Galathea” – duńskiej wyprawy na wschodni Ocean Spokojny, u zachodnich wybrzeży Kostaryki wyłowiono okaz współcześnie żyjącego jednotarczowca, opisanego później pod nazwą Neopilina galatheae[2][3][4]. Od tamtej pory odkryto około 30 dalszych gatunków zamieszkujących wody poza granicami szelfu kontynentalnego[2]. Większość z nich żyje w strefie abisalu Oceanu Spokojnego, niektóre na głębokościach przekraczających 6 tys. m p.p.m.[4]
Budowa
Jednotarczowce mają ciało o symetrii dwubocznej, spłaszczone grzbieto-brzusznie, w zarysie okrągłe lub owalne, osłonięte pojedynczą muszlą o skierowanym do przodu wierzchołku. Długość ciała mieści się w przedziale od 1[2] do 67 mm[5]. Głowa jest słabo wyodrębniona (szczątkowa). Po stronie brzusznej znajduje się kolista, szeroka noga przypominająca przyssawkę. Płaszcz jest krótki[6]. Systemy mięśni mają skomplikowaną organizację[2]. Niektóre narządy jednotarczowców są powielone[3] – mięśnie grzbieto-brzuszne, nefrydia, gonady i ktenidia[2].
Biologia i ekologia
Są to zwierzęta rozdzielnopłciowe. Biologia rozwoju jest słabo poznana. Odżywiają się detrytusem, okrzemkami, otwornicami i gąbkami.
Systematyka
Gromada Monoplacophora – jednotarczowce
- Rząd † Cyrtonellida
- Rząd † Hypseloconida
- Rząd Tryblidiida
- Rodzina Neopilinidae
- rodzaj Adenopilina
- rodzaj Laevipilina
- rodzaj Monoplacophorus
- rodzaj Neopilina
- rodzaj Rokopella
- rodzaj Veleropilina
- rodzaj Vema
- rodzaj Laevipilina
- Rodzina Micropilinidae
- rodzaj Micropilina
- Rodzina †Tryblidiidae
- rodzaj †Tryblidium
- rodzaj Adenopilina
- Rząd † Hypseloconida
Przypisy
- ↑ Monoplacophora, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d e f Andrzej Lesicki: Gromada: jednotarczowce – Monoplacophora. W: Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 426. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ a b c Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.
- ↑ a b Enrico Schwabe. A summary of reports of abyssal and hadal Monoplacophora and Polyplacophora (Mollusca). „Zootaxa”. 1866, s. 205-222, 2008 (ang.).
- ↑ Encyklopedia Powszechna PWN. T. 2. G-M. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 347.
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Drawing of Pilina unguis, synonym Tryblidium unguis. Head region is on the left.
Drawing of dorsal view and lateral view of Helcionopsis striata. Head region is on the left.