Jegocin

Jegocin

Jegocin Duży

Miejsce wodowania łodzi w zachodniej części jeziora
Położenie
Państwo	Polska
Region	Równina Mazurska
Wysokość lustra	122,2-123,2 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	119,0-127,4 ha
Głębokość • średnia • maksymalna	9,0[1] m 36,1[1] m
Objętość	11439,7 tys. m³
Hydrologia
Klasa jakości wody	I[2] (w roku 2013)
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie powiatu piskiego Jegocin
Położenie na mapie Polski Jegocin
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jegocin
53°40′06″N 21°40′55″E/53,668333 21,681944

Jegocin – jezioro w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. piskim, w gminach Pisz i Ruciane Nida. Jezioro leży na terenie Pojezierza Mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, na południowy wschód od miejscowości Wejsuny. W porównaniu z innymi jeziorami regionu poddane jest bardzo małej presji turystyki^[3]. W systemie administracji wodnej tworzy jednolitą część wód PLLW30265 Jegocin (Duży Jegocin), leżąc w regionie wodnym Środkowej Wisły. Zaliczane jest do typu 5a, czyli jezior o wysokiej zawartości wapnia, małym wpływie zlewni, stratyfikowanych, leżących w północno-wschodniej części Polski^[4].

Jest jednym z młodszych jezior w Polsce – powstało w trakcie holoceńskiego optimum klimatycznego. Z okresu atlantyckiego i subborealnego pochodzą osady jeziornych margli, a z subatlantyckiego torfów^[5].

Morfometria i położenie

Jezioro leży w Puszczy Piskiej, w obrębie Mazurskiego Parku Krajobrazowego oraz obszarów Natura 2000 Puszcza Piska (PLB280008, obszar specjalnej ochrony ptaków) oraz Ostoja Piska (PLH280048, specjalny obszar ochrony siedlisk). Leży w dorzeczu Pisy, a wraz z nim w dorzeczu odpowiednio Narwi i Wisły.

Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 119,0 ha^[6] do 127,4 ha^[1]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 122,2 m n.p.m.^[6] lub 123,2 m n.p.m.^[1] Średnia głębokość jeziora wynosi 9,0 m^[1], natomiast głębokość maksymalna 36,1 m^[1]. Objętość to 11439700 m³^[7].

Jest to zbiornik bezodpływowy o nieregularnym kształcie linii brzegowej. Jego północno-wschodnią odnogą jest zatoka Śniardwy. Zlewnia bezpośrednia jeziora mierzy 1,7 km², podczas gdy całkowita 17,5 km². Prawie cała zlewnia jest zbudowana z utworów sandrowych i jest w dużej mierze zalesiona, z dominacją borów sosnowych^[2].

Sandr piski, na którym leży Jegocin, na północ od tego jeziora ma spadek ku północy, w kierunku niecki Śniardw, podczas gdy na południe od niego, ku południowi, zgodnie z biegiem Pisy^[8].

Zbiornik otoczony jest lasem i objęty strefą ciszy. Nie jest użytkowany rekreacyjnie. Nie jest odbiornikiem ścieków^[2]. Wokół brzegów nie ma żadnych zabudowań ani miejsc biwakowych^[3].

Hydronimia

Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Jegocin, a jako jego część wyodrębniana jest zatoka Śniardwy^[9]. W większości publikacji i na mapach topograficznych jezioro to występuje pod nazwą Jegocin Duży^[6][10][11]. Nazwa Jegocin Duży ma pomóc w odróżnieniu od pobliskiego jeziora Jegocinek, zwanego Jegocinem Małym^[12].

Wcześniej jezioro nosiło niemiecką nazwę Großer Jagodschin See^[13]. W XIX wieku w okolicy znajdowało się leśnictwo Jegodschen^[14].

Stan wód

Ze względu na sposób użytkowania zlewni zanieczyszczenie wód Jegocina jest nieznaczne. Należy on do jezior, w których wzrost stężenia jonów wapnia – zauważalny we wszystkich badanych polskich jeziorach w drugiej połowie XX wieku – był stały, ale niewielki, podczas gdy w tym samym okresie w jeziorach położonych na obszarach rolniczych był on znaczny^[15].

Jegocin od 1991 roku wchodzi w zestaw jezior reperowych, tj. poddanych regularnemu monitoringowi jakości wody w celu śledzenia trendów zmian środowiska. Ocena w roku 1991 wskazywała na trzecią klasę czystości, w następnych kilku latach zaś na klasę drugą^[16]. W 1998 roku czystość wód oceniono już na pierwszą klasę^[6][7]. Poprawa czystości wód umożliwiła zasiedlenie głębszej warstwy dna przez rośliny fitolitoralu. W ciągu siedmiu lat – między 1997 a 2004 – dało to przyrost pokrycia powierzchni jeziora przez fitolitoral o kilka hektarów z 37,6% do 39,8%^[17]. Mimo że rynnowa morfometria Jegocina może powodować zaniżanie oceny stanu na podstawie Makrofitowego Indeksu Stanu Ekologicznego^[18], w różnych badanych latach wskazuje on bardzo dobry stan ekologiczny^[17]. W podobnym okresie średnia widoczność krążka Secchiego w najgłębszym miejscu jeziora wyniosła 2,7 m^[19]. Inne badania współczesne potwierdzają bardzo dobry stan ekologiczny pozostałych badanych biologicznych elementów oceny, czyli fitobentosu i fitoplanktonu^[2]. Na przełomie XX i XXI wieku zagęszczenie fitoplanktonu było niskie. Jego miara, czyli zawartość chlorofilu a, wynosiła średnio 2,4 μg dm⁻³, podczas gdy przeciętna zawartość w polskich jeziorach monitorowanych w tym czasie wynosiła ok. 30 μg dm^−3[19]. Stan bezkręgowców bentosowych wyznaczony na podstawie metody badania wylinek ochotkowatych był bardzo dobry^[20]. Parametry fizyczno-chemiczne również spełniają kryteria stanu bardzo dobrego lub dobrego, więc jezioru przyznawana była pierwsza klasa jakości. Wyjątkiem są warunki tlenowe, jednak są one wynikiem morfometrii jeziora (głębokie jezioro rynnowe o wysokich brzegach słabo podlegające miksji), a nie zanieczyszczenia. Również stan chemiczny wód jeziora był w pierwszej połowie cyklu monitoringowego 2010-2015 oceniany jako dobry^[2]. W 2014 roku zbadano również stan zespołów ryb, uzyskując wartości dla stanu dobrego, czyli drugiej klasy jakości^[21].

Praktyczny brak presji turystycznej ma wpływ nie tylko na ekosystem jeziora, ale również wpływa na entomofaunę przybrzeżnego lasu. W porównaniu z obrzeżami jezior poddanych większej presji, nad Jegocinem jest więcej gatunków wilgociolubnych, potrzebujących do bytowania kryjówek, które w innych warunkach łatwo ulegają zadeptaniu^[3].

Przypisy