Jerzy Augustyński (prawnik)

Jerzy Augustyński
Data i miejsce urodzenia22 marca 1908
Sanok
Data i miejsce śmierci11 listopada 1939
Piaśnica
Rodzaj działalnościdoradztwo prawne, handel międzynarodowy
urzędnik
PrzynależnośćPolska Agencja Eksportu Drewna "Paged"
Okres urzędowaniaod 1936
do 1939

Jerzy Stanisław Augustyński (ur. 22 marca 1908 w Sanoku, zm. 11 listopada 1939 w Piaśnicy) – polski prawnik, działacz Polonii gdańskiej, urzędnik Polskiej Agencji Eksportu Drewna (Paged) w Gdyni.

Życiorys

Pochodzenie i wykształcenie

Urodził się 22 marca 1908 w Sanoku[1]. Był synem Jana Augustyńskiego i Stefanii z d. Nalepa (1878-1965), wnukiem Wojciecha Augustyńskiego, wójta Odporyszowa. Miał młodszego brata Witolda. Podczas I wojny światowej przebywał wraz z bliskimi w Salzburgu, gdzie ojciec organizował szkolnictwo polskie dla uchodźców z Małopolski. Pod koniec wojny powrócił z rodziną do Sanoka, gdzie ojciec uczestniczył w rozbrajaniu wojsk austriackich.

W 1920 jako uczeń chlubnie uzdolniony ukończył II klasę w Państwowym Gimnazjum w Sanoku[2]. W tym czasie jego ojciec, będący profesorem w tej szkole, znalazł się w gronie kilku pedagogów z tej placówki, których skierowano do pracy w polskich szkołach na obszarze byłego zaboru pruskiego. Wobec tego w połowie marca 1920 Jerzy przeprowadził się z rodziną do Nakła, a następnie do Grudziądza, gdzie jego ojciec był dyrektorem tamtejszego gimnazjum. W 1926 ukończył Gimnazjum Klasyczne w Grudziądzu, następnie zamieszkał z rodzicami w Gdańsku. Brał czynny udział w pracy społecznej rodziców, angażując się w życie Polonii gdańskiej. W tym czasie ojciec był dyrektorem Gimnazjum Polskiego i wiceprezesem Polskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku, a matka prowadziła działalność w Towarzystwie Polek, które opiekowało się świetlicami dla polskiej młodzieży[3]. Rodzina Augustyńskich utrzymywała bliskie relacje ze Stanisławą Przybyszewską[4][5]. Stefania Augustyńska była jej przyjaciółką i opiekunką[6]. Witold Augustyński był osobistym uczniem pisarki[7], znał także jej ojca Stanisława Przybyszewskiego[8].

Praca zawodowa i społeczna

W 1930 podjął studia na Wydziale Prawa i Ekonomii Sorbony w Paryżu. Tam ożenił się z Allą (ur. 9 lutego 1909, zm. 1 maja 1979), z którą miał syna Jerzego Augustyńskiego - fotooperatora, autora filmów dokumentalnych. Po ukończeniu studiów zatrudnił się w Polskiej Agencji Eksportu Drewna (Paged) w Gdyni. W latach 1936–1939 mieszkał w Sopocie, przy Eisenhardtstraße 7 (obecnie ul. Chopina) w dwupiętrowej willi czynszowej wzniesionej w 1905 przez sopocką firmę projektowo-budowlaną Wilhelma Lippke. W bliskim sąsiedztwie znajdował się Dom Polski, centrum życia sopockiej Polonii[9]. Jerzy Augustyński angażował się w działalność społeczno-oświatową jako kierownik Misji Dworcowej i Portowej, wiceprezes Koła Pracy Kobiet, członek Polskiego Związku Zachodniego, Gminy Polskiej i od 1937 Gminy Polskiej Związku Polaków, Koła Przyjaciół Harcerstwa[10], Związku Pracowników Kupieckich[11]

Był kierownikiem świetlicy polskiej na Oruni. Celem świetlic było „zapewnienie rozrywki młodzieży polskiej oraz zaznajomienie jej z geografią i historią rodzinnego kraju, z polskim obyczajem ludowym. Każda ze świetlic urządzona została w innym stylu regionalnym. Do świetlic uczęszczała przeważnie młodzież robotnicza, pracująca w firmach niemieckich, stąd zadaniem prowadzących było wychowywanie jej w duchu polskości. Organizowano pogadanki, wieczornice, przedstawienia amatorskie, a także propagowano polską książkę i czytelnictwo przy aktywnym udziale Jana Augustyńskiego[12]. Główną protektorką świetlic była zaś Leonia Papée, żona komisarza generalnego, siostra majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”.

Śmierć

Egzekucja polskich jeńców w Piaśnicy (listopad 1939)

Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do ochotniczego oddziału obrony Gdyni. Aresztowany 14 września 1939 w Gdyni, przebywał kolejno: w obozie tzw. Sammelkonzentrationslager der polnischen Intelligenz, zorganizowanym w Etapie Emigracyjnym w Gdyni-Grabówku, w więzieniu w Gdańsku (areszt śledczy), od listopada w więzieniu w Wejherowie. 11 listopada 1939 został zamordowany w masowej egzekucji w Piaśnicy. Osierocił 6-letniego syna Jerzego i żonę Allę. Podczas ekshumacji w 1946 nie odnaleziono jego ciała – w sierpniu i wrześniu 1944 esesmani spalili większość zwłok ofiar.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Państwowe Gimnazjum Wyższe w Sanoku, katalog główny 1918-1919, str.3.
  2. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 40.
  3. ↑ Maria, Ratował dusze polskie przed germanizacją, Gdańsk Strefa Prestiżu, 29 maja 2020 [dostęp 2021-05-01] (pol.).
  4. ↑ Stanisława Przybyszewska, Listy, tom III, grudzień 1927 - październik 1933, str. 195, Maria Urbanowicz (red.), wyd. wyd. I, t. tom III, Gdańsk: Wydawnicywo Morskie, 1985, s. 195.
  5. ↑ Stanisława Przybyszewska, Listy, tom II, październik 1929 - listopad 1934, Maria Urbanowicz (red.), wyd. wyd. I, t. tom II, 1983, s. 339, 356, 451, 457-458.
  6. ↑ Stanisława Przybyszewska, Listy, tom I, grudzień 1913 - wrzesień 1929, Maria Urbanowicz (red.), wyd. wyd. I, t. tom I, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1978, str. 152, 321.
  7. ↑ Stanisława Przybyszewska, Listy, grudzień 1927 - październik 1933, Maria Urbanowicz (red.), wyd. wyd. I, t. tom I, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985, str. 27.
  8. ↑ Stanisława Przybyszewska, Listy, tom I, grudzień 1913 - wrzesień 1929, Maria Urbanowicz (red.), wyd. wyd. I, t. tom I, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1978, str. 92.
  9. ↑ Projekt Dawny Sopot, dawnysopot.pl [dostęp 2021-05-03].
  10. ↑ Darek Szczecina, Krótka historia harcerstwa w Sopocie, Nasze Miasto, 30 kwietnia 2014 [dostęp 2021-05-02] (pol.).
  11. ↑ Augustyński Jerzy (I) – Encyklopedia Gdańska, www.gedanopedia.pl [dostęp 2021-05-01].
  12. ↑ Gabriela Danielewicz, Maria Koprowska, Mirosława Walicka, Polki w Wolnym Mieście Gdańsku, Józef Borzyszkowski, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985, ISBN 83-215-7218-9, OCLC 835891432.

Media użyte na tej stronie

Piaśnica before execution.jpg
Piaśnica. Skazańcy oczekujący na egzekucję. Zdjęcie wykonał Waldemar Engler - volksdeutsch z Wejherowa, a zarazem członek SS (w cywilu fotograf). Odbitki zdjęć, które wykonał w Piaśnicy zostały wykradzione przez jego polskich pracowników.