Jerzy Broszkiewicz

Jerzy Broszkiewicz
Ilustracja
Zdjęcie około 1948
Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1922
Lwów

Data i miejsce śmierci

4 października 1993
Kraków

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

powieść, dramat, fantastyka naukowa

Ważne dzieła
  • Wielka, większa i największa
  • Długi deszczowy tydzień
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Order Uśmiechu

Jerzy Broszkiewicz (ur. 6 czerwca 1922 we Lwowie, zm. 4 października 1993 w Krakowie[1]) – polski prozaik, dramatopisarz, eseista i publicysta oraz autor fantastyki naukowej.

Życiorys

W roku 1940, po ukończeniu szkoły średniej i szkoły muzycznej, wstąpił do Akademii Muzycznej we Lwowie. W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (1941–1944) był karmicielem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. W 1944 roku przeniósł się do Krakowa. W roku 1945 rzucił studia muzyczne i zajął się wyłącznie pracą literacką.

W latach 1945–1947 współpracował z redakcją tygodnika „Odrodzenie” i czasopisma „Teatr”. W latach 1947–1948 współredagował czasopismo „Ruch Muzyczny”, później w latach 1948-51 był redaktorem miesięcznika „Muzyka”[2]. Był długoletnim kierownikiem literackim Teatru Ludowego w Nowej Hucie. W 1953 wstąpił do PZPR, w tym samym roku został członkiem redakcji „Przeglądu Kulturalnego”.

W 1955 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[3] i Medalem 10-lecia Polski Ludowej[4].

Twórczość

Jego twórczość literacka była różnorodna. Debiutował w 1945 r. opowiadaniem „Monika” zamieszczonym w tygodniku „Odrodzenie”. Debiutem książkowym stała się powieść o getcie „Oczekiwanie”, za którą otrzymał Nagrodę Ziemi Krakowskiej.

Kolejną książką była powieść o Fryderyku Chopinie „Kształt miłości”, za którą otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia, zaś w 1971 powieść „Długo i szczęśliwie” została laureatką nagrody CRZZ.

Autor powieści dla młodzieży pisanych w latach 60. i 70., z których wiele zalicza się do powieści fantastycznonaukowych.

Oprócz tego pisał również dramaty (spod jego pióra wyszło ponad 20 sztuk teatralnych, telewizyjnych i radiowych), zbiory felietonów, scenariusze telewizyjne i filmowe oraz publikacje o muzyce. Niektóre z jego sztuk realizowano w Europie, Meksyku, Nowej Zelandii i USA.

Ogółem utwory Broszkiewicza przełożono na dziewiętnaście języków, a łączny nakład jego powieści przekroczył liczbę miliona egzemplarzy.

W 1982 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt twórczości literackiej.

Pochowany w Alei Zasłużonych (lokalizacja: LXIX pas B - 2 - 2) Cmentarza Rakowickiego w Krakowie[5].

Grób Jerzego Broszkiewicza na Cmentarzu Rakowickim

Powieści dla młodzieży

  • Opowieść olimpijska (1948)
  • Opowieść o Chopinie (1950; adaptacja Kształtu miłości)
  • Jacek Kula (1952)
  • Emil! Emil! (1954)
  • Wielka, większa i największa (Nasza Księgarnia 1960; lektura do klasy piątej za PRL-u; na jej postawie nakręcono film fabularny)
  • Ci z Dziesiątego Tysiąca (Nasza Księgarnia 1962; fantastyka naukowa)
  • Oko Centaura (Nasza Księgarnia 1964; fantastyka naukowa; dalszy ciąg Tych z Dziesiątego Tysiąca)
  • Długi deszczowy tydzień (Nasza Księgarnia 1966; dalszy ciąg Wielkiej, większej i największej; ukazała się w kolekcji Biblioteka młodych)
  • Kluska, Kefir i Tutejszy (Nasza Księgarnia 1967)
  • Mój księżycowy pech (fantastyka naukowa; Nasza Księgarnia 1970 w serii Klub Siedmiu Przygód i Nasza Księgarnia 1976 w kolekcji Biblioteka młodych)
  • Mister Di (Nasza Księgarnia 1972)
  • Samotny podróżny (1973; dała podstawę do serialu Kopernik z Andrzejem Kopiczyńskim; 19 lutego 1973 wypadało 500-lecie urodzin astronoma)
  • Bracia Koszmarek, magister i ja (1980)

Inne powieści

  • Oczekiwanie (1948)
  • Kształt miłości (1950 albo 1951; na jej podstawie powstał film fabularny Młodość Chopina)
  • Imiona władzy (1957)
  • Długo i szczęśliwie (1970)
  • Dziesięć rozdziałów (1971–1974)
  • Doktor Twardowski (1977–1979)

Dramaty

  • Imiona władzy (1957),
  • Jonasz i błazen (1958)
  • Dwie przygody Lemuela Gulliwera
  • Dziejowa rola Pigwy (1960)
  • Skandal w Hellbergu (1961)
  • Głupiec i inni
  • Koniec księgi VI

Publicystyka

  • Pożegnanie z katechizmem. Biblioteka Postępowego Wychowania t. III, Warszawa: Iskry 1958.

Życie prywatne

W Krakowie mieszkał w dzielnicy Krowodrza. Żona – Ewa, doktor habilitowany, lekarz psychiatra[6][7][8] (nie żyje), córka – Irena, matematyk, związana z dyrektorem Piwnicy pod Baranami Piotrem Fersterem.

Odznaczenia

Przypisy

  1. Marek Oramus, Jerzy Broszkiewicz, „Nowa Fantastyka”, 12 (135), grudzień 1993, s. 75, ISSN 0867-132X.
  2. Broszkiewicz Jerzy Stefan, [w:] Małgorzata Chmielewska, Leksykon polskich pisarzy muzycznych XX wieku, Wołomin: Wydawnictwo Polskie, 2008, ISBN 978-83-922684-2-0.
  3. a b 11 lipca 1955 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144.
  4. a b 15 stycznia 1955 M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400, s. 1630.
  5. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jerzy Broszkiewicz. rakowice.eu. [dostęp 2018-08-16].
  6. Dr hab. Ewa Broszkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2011-04-07].
  7. Fragment książki Prekursorzy medycyny polskiej.
  8. Informacja o książce w katalogu Biblioteki Narodowej.
  9. Nekrolog, Zarząd Główny Związku Powstańców Warszawskich. nekrologi.wyborcza.pl
  10. Uznanie dla twórców kultury/w/Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
  11. Broszkiewicz Jerzy, www.orderusmiechu.pl [dostęp 2021-10-10] (pol.).

Bibliografia

  • Andrzej Niewiadomski, Antoni Smuszkiewicz, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ISBN 83-210-0892-5.
  • Kto jest kim w Polsce 1984, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 92, ISBN 83-223-2073-6.
  • Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 131

Media użyte na tej stronie

POL Medal 40-lecia Polski Ludowej BAR.svg
Baretka: Medal 40-lecia Polski Ludowej
Jerzy Broszkiewicz.jpg
Jerzy Broszkiewicz - przed/w 1948 r.
POL Warszawski Krzyż Powstańczy BAR.svg
Baretka: Warszawski Krzyż Powstańczy
Grób Jerzego Broszkiewicza.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Jerzego Broszkiewicza na Cmentarzu Rakowickim
POL Order Uśmiechu BAR.svg
Baretka: Order Uśmiechu.