Jerzy Buyno

Jerzy Mieczysław Buyno

Gżegżółka

Jerzy Buyno (ze zbiorów NAC)
porucznik
Data i miejsce urodzenia	12 listopada 1906 Warszawa
Data i miejsce śmierci	28 czerwca 1956 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1939–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	Robotnicza Brygada Obrony Warszawy, Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich, Okręg Nowogródek AK, 77 Pułk Piechoty AK
Stanowiska	dowódca kompanii
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	nauczyciel
Odznaczenia

Grób Jerzego i Zofii Buynów na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Jerzy Mieczysław Buyno pseud.: „Gżegżółka” (ur. 12 listopada 1906 w Warszawie^[a], zm. 28 czerwca 1956 tamże) – polski nauczyciel, porucznik piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.

Życiorys

Jerzy Buyno od 1934 roku był nauczycielem języka polskiego i przysposobienia obronnego w II Męskim Gimnazjum i Liceum im. Hugona Kołłątaja w Warszawie^[1]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 1513. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty^[2].

We wrześniu 1939 roku nie został zmobilizowany, jednak walczył jako dowódca kompanii w Robotniczej Brygadzie Obrony Warszawy. W nocy z 1 na 2 listopada 1939 roku przekroczył granicę polsko-węgierską i w tym samym miesiącu dotarł do Francji, gdzie zaciągnął się do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, z którą walczył m.in. w bitwie o Narwik jako dowódca III plutonu 4 kompanii ckm IV baonu. W lipcu 1940 roku trafił do obozu pracy we Francji, skąd 25 września 1941 roku uciekł jachtem „Laribaut” do Hiszpanii^[3]. Został tam aresztowany i przebywał w więzieniu w Saragossie i przez pół roku w obozie koncentracyjnym w Miranda de Ebro. Został zeń zwolniony w maju 1942 roku, wyjechał do Brazylii, gdzie prowadził akcję werbunkową wśród polskiej emigracji. Wrócił przez Nowy Jork do Wielkiej Brytanii z grupą polskich ochotników, a jednocześnie jako kurier do polskiego MSZ w Londynie.

Po przeszkoleniu konspiracyjnym ze specjalnością w dywersji i propagandzie został zaprzysiężony 5 listopada 1943 roku i następnie przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech.

Został zrzucony w Polsce w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Weller 15” i przydzielony do pracy w Okręgu Nowogródek AK jako referent odbioru zrzutów (czerwiec – lipiec 1944), a później oficer VII baonu 77 pułku piechoty AK. W ostatniej fazie walk, w lipcu 1944 roku był dowódcą 5 kompanii tego baonu. Został aresztowany po operacji „Ostra Brama” przez siły radzieckie, udało mu się uciec i przez Grodno dostał się do Siedlec^[4].

Po wojnie wrócił do pracy nauczyciela w Liceum im. Kołłątaja w Warszawie. Uczył tam w dalszym ciągu języka polskiego i przysposobienia obronnego w latach 1945–1956. Od 1955 do śmierci był dyrektorem szkoły. Po śmierci w 1956 roku został pochowany na Cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A dod.-1-29/30)^[5].

Po wojnie był autorem m.in.:

• wstępu do słownika Ireny Arctowej Razem czy osobno: słowniczek wyrazów pisanych łącznie lub rozdzielnie (Kraków, 1951)
• artykułu w czasopiśmie Polonistyka pt. Jak poprawiam prace pisemne z języka polskiego w klasach od VIII do XI, 1955, vol. 2, str. 23–36.

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Krzyż Wojenny (Francja).

Życie rodzinne

Był synem Adama, znanego działacza PPS-Lewicy, i Walerii Heleny z domu Lewandowskiej. W 1931 roku ożenił się z Zofią Sokołowską (1906–1965), z którą miał dwoje dzieci: Irenę (ur. w 1932 roku) i Andrzeja (ur. w 1934 roku).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 25–26. ISBN 83-902499-0-1.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 299. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 206–207.