Jerzy Grygorczuk

Jerzy Stanisław Grygorczuk
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

19 kwietnia 1949
Warszawa

Zawód, zajęcie

członek i wiceprezes Zarządu Astronika Sp. z o.o.

doktor
Specjalność: technologie kosmiczne
Alma Mater

Politechnika Warszawska

Doktorat

2010 – nauki techniczne
Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa

Funkcja Jednostka PAN

członek Komitetu w kadencji 2019–2022
Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych

konstruktor i wynalazca
Instytut naukowy

Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk

Zakład

Zakład Doświadczalny "Techpan"

Stanowisko

konstruktor

Okres zatrudn.

1973–1977

Instytut naukowy

Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk

Laboratorium

Laboratorium Mechatroniki i Robotyki Satelitarnej

Stanowisko

główny specjalista

Okres zatrudn.

1977–2010

Stanowisko

kierownik

Okres zatrudn.

2010–2017

przedsiębiorca
Działalność gospodarcza

GRYTECH Jerzy Grygorczuk

Okres spraw.

od 27 maja 1992

członek Rady
Agencja państwowa

Polska Agencja Kosmiczna

Okres spraw.

1 maja 2015–30 kwietnia 2020

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Jerzy Stanisław Grygorczuk (ur. 19 kwietnia 1949[1] w Warszawie) – polski naukowiec i konstruktor, doktor inżynier. Specjalista do spraw mechaniki, robotyki i tribologii kosmicznej. Wieloletni pracownik Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. Założyciel spółki Astronika[2] i obecnie kierownik jej działu badawczo-rozwojowego.

Życiorys

W 1972 ukończył studia inżynierskie, a w 1973 studia magisterskie na Wydziale Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej. 1 czerwca 2010 uzyskał stopień doktora nauk technicznych na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa PW za rozprawę Kluczowe problemy projektowania, modelowania i aplikacji autopenetratora kometarnego MUPUS, której promotorem był prof. nzw. dr hab. inż. Paweł Pyrzanowski[3].

Staż studencki odbył w Przedsiębiorstwie Państwowym „Polskie Nagrania Muza”. W latach 1973–1977 zatrudniony w Zakładzie Doświadczalnym „Techpan” w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN jako inżynier mechatronik. W latach 1977[4]–2010 główny inżynier, od 2010 do 2017 kierownik Laboratorium Mechatroniki i Robotyki Satelitarnej w CBK PAN[5]. W latach 1980–1981 przebywał na stażu w Space Physics Research Laboratory na Uniwersytecie Michigan w Ann Arbor, zaś od w latach 1988–1989 w Swedish Space Corporation(ang.) w Kirunie. Członek Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych przy Prezydium PAN w kadencji 2019–2022[6].

27 maja 1992 założył indywidualną działalność gospodarczą pod firmą GRYTECH[7] – jedno z pierwszych prywatnych przedsiębiorstw w polskim sektorze kosmicznym. Od 5 kwietnia 2013 wspólnik i członek oraz wiceprezes Zarządu Astronika Sp. z o.o., odpowiedzialny za prace badawczo-rozwojowe[8]. Od 1 maja 2015[9] do 30 kwietnia 2020 członek Rady Polskiej Agencji Kosmicznej jako przedstawiciel polskiego przemysłu kosmicznego.

Uczestniczył w przygotowaniu ponad 30 misji kosmicznych, głównie międzynarodowych, prowadzonych przez Interkosmos, Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) i amerykańską Narodową Agencję Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA)[10]. Od 2018 członek zespołu naukowo-badawczego misji InSight[11].

Projekty i konstrukcje

Twórca penetratorów, manipulatorów robotycznych i innych urządzeń eksplorujących podpowierzchniowo ciała niebieskie.

W latach 1988–1989 zaprojektował spektrometry TICS oraz MATE, umieszczone na szwedzkim satelicie Freja.

W latach 1997–2001 rozwinął konstrukcję penetratora gruntu, pracującego w warunkach mikrograwitacji, dla instrumentu Multi-Purpose Sensors for Surface and Subsurface Science (MUPUS)[12], wysłanego na kometę w ramach misji Rosetta. W ramach współpracy CBK PAN z Instytutem Badań Kosmicznych Rosyjskiej Akademii Nauk, kierował projektem mechanizmu Chomik[13], mającego pobrać próbki w ramach misji Fobos-Grunt. Od 2013 współtworzył mechanizm wbijający Kret[14], stanowiący część instrumentu HP3 Niemieckiej Agencji Kosmicznej (DLR), wysłany na Marsa w ramach misji InSight.

Konstruktor wielu komponentów satelitów, takich jak: mechanizmy blokujące podczas startu rakiet, elementy optomechaniczne spektrometrów czy ultralekkie rozwijane anteny radiowe oraz wysięgniki.

Pionier stosowania technologii ultralekkich taśm zwijanych w polskich urządzeniach kosmicznych, takich jak: antena RABBER (40 MHz), trzykrotnie wystrzelona w 1998 na indyjskich rakietach MR-500[15], czy wysięgnik odpowiadający za posadowienie instrumentu MUPUS na powierzchni komety, wystrzelony w 2004[16].

W latach 2011–2021 nadzorował opracowanie kluczowych instrumentów dla szwedzkiego eksperymentu fal radiowych i plazmowych Radio & Plasma Wave Investigation (RPWI)[17] w ramach europejskiej misji JUICE. Są to cztery wysięgniki Langmuir Probe Plasma Wave Instrument (LP-PWI), odpowiedzialne za precyzyjne umiejscowienie czujników potencjału plazmy względem satelity[18], oraz system antenowy Radio Wave Instrument (RWI) do pomiarów pola elektromagnetycznego Jowisza i jego księżyców[19].

Jest autorem i współautorem dziesięciu patentów[20].

Odznaczenia i wyróżnienia

Na wniosek Prezesa PAN prof. Jerzego Duszyńskiego odznaczony 17 maja 2017 przez prezydenta Andrzeja Dudę Złotym Krzyżem Zasługi za działalność na rzecz rozwoju nauki w dziedzinie technologii kosmicznych[21].

Publikacje

Autor i współautor około 60 publikacji, w tym:

Przypisy

  1. ↑ „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2013, nr 71 (4188), s. 48, poz. 55131, dz. 1, rub. 7, wpis 4 i dz. 2, prub., wpis 2, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/71/2013/2.0261077880859375/$N [dostęp 2021-04-15].
  2. ↑ Astronika
  3. ↑ Dr inż. Jerzy Grygorczuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2021-04-15].
  4. ↑ Jerzy Grygorczuk, Marek Banaszkiewicz, Karol Seweryn, Tilman Spohn, MUPUS insertion device for the Rosetta mission, „Journal of Telecommunications and Information Technology” 2017, nr 1, s. 53, za: https://www.researchgate.net/publication/228874814_MUPUS_insertion_device_for_the_Rosetta_mission [dostęp 2021-04-15].
  5. ↑ Jerzy Grygorczuk, Akademia. Magazyn Polskiej Akademii Nauk, http://naukaonline.pan.pl/index.php/nasze-teksty/nauki-scisle/itemlist/user/238-jerzygrygorczuk [dostęp 2021-04-16].
  6. ↑ Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN – kadencja 2019-2022. Skład, Polska Akademia Nauk, http://www.kbkis.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=58&Itemid=43 [dostęp 2021-04-16]
  7. ↑ Jerzy Grygorczuk GRYTECH, w: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx [dostęp 2021-04-19].
  8. ↑ „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2013, nr 71 (4188), poz. 55131, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/71/2013/2.0261077880859375/$N [dostęp 2021-04-15].
  9. ↑ „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2018, nr 237 (5625), s. 68, poz. 54905, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/237/2018/2.742830276489258/$N [dostęp 2021-04-15].
  10. ↑ Katarzyna Florencka, W sobotę start misji NASA z udziałem Polaków, PAP – Nauka w Polsce, 2018-05-03, https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C29342%2Cw-sobote-start-misji-nasa-z-udzialem-polakow.html [dostęp 2021-04-16].
  11. ↑ Instrument Teams. HP3 Team Members, w: MARS InSight Mission / Mission / Teams, National Aeronautics and Space Administration, https://mars.nasa.gov/insight/mission/teams/instrument-teams/ [dostęp 2021-04-15].
  12. ↑ Jerzy Grygorczuk, Marek Banaszkiewicz, Karol Seweryn, Tilman Spohn, MUPUS insertion device for the Rosetta mission, „Journal of Telecommunications and Information Technology” 2007, nr 1, s. 53, za: https://www.researchgate.net/publication/228874814_MUPUS_insertion_device_for_the_Rosetta_mission] [dostęp 2021-04-15].
  13. ↑ ekr/ tot / bsz, Polski „Chomik” we wtorek wyruszy po próbki kosmicznego gruntu, PAP – Nauka w Polsce, 2011-11-08, za: https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C385962%2Cpolski-chomik-we-wtorek-wyruszy-po-probki-kosmicznego-gruntu.html [dostęp 2021-04-15].
  14. ↑ Michał Wąsowski, NASA wysyła nową misję na Marsa. Polska firma ma w niej bardzo istotny udział, Business Insider, 2018-05-05, https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/misja-nasa-insight-maj-2018-udzial-polskiej-firmy-astronika/j1m39t6 [dostęp 2021-04-16].
  15. ↑ Piotr Orleański, Top quality hardware at reasonable cost: 35 years of Polish activities in space projects, w: Ryszard S. Romaniuk (red.), Photonics Applications in Astronomy, Communications, Industry, and High-Energy Physics Experiments IV, SPIE, Bellinham, Waszyngton 2006, ISBN 978-0-8194-6211-4, za: „Proceedings of SPIE – the International Society for Optical Enginnering” 2006, vol. 6159, DOI: 10.1117/12.675027, https://www.spiedigitallibrary.org/conference-proceedings-of-spie/6159/61590Q/Top-quality-hardware-at-reasonable-cost--35-years-of/10.1117/12.675027.short [dostęp 2021-04-16].
  16. ↑ Jerzy Grygorczuk, Marek Banaszkiewicz, Karol Seweryn, Tilman Spohn, MUPUS insertion device for the Rosetta mission, „Journal of Telecommunications and Information Technology” 2007, nr 1, s. 50, za: https://www.researchgate.net/publication/228874814_MUPUS_insertion_device_for_the_Rosetta_mission [dostęp 2021-04-15].
  17. ↑ Ewelina Ryszawa, Stanisław Jarzynka, Marta Tokarz, Łukasz Wiśniewski, Tomasz Kuciński, Jerzy Grygorczuk, Maciej Ossowski, Challenges in the Design of Ultralight Mechanisms for Deep Space Exploration - Based on RPWI Instruments for ESA JUICE Mission, w: 69th International Astronautical Congress (IAC 2018): Involving Everyone. Proceedings of a meeting held 1-5 October 2018, Bremen, Germany, Curran Associates, Red Hook, Nowy Jork 2019, ISBN 978-1-5108-8165-5, vol. 13, s. 9597, za: https://iafastro.directory/iac/paper/id/44439/abstract-pdf/IAC-18,C2,IP,6,x44439.brief.pdf?2018-08-01.23:08:33 [dostęp 2021-04-16].
  18. ↑ Maciej Borys, Łukasz Wiśniewski, Jerzy Grygorczuk et al., LP-PWI Deployable Boom for JUICE Mission – Innovative Features and Breadboard Model Development, w: Proceedings of the 17th European Space Mechanisms and Tribology Symposium, 20–22 September 2017 Hatfield, United Kingdom, European Space Agency, Noordwijk 2017, https://www.esmats.eu/esmatspapers/pastpapers/pdfs/2017/borys.pdf [dostęp 2021-04-16].
  19. ↑ Marta Tokarz, Jerzy Grygorczuk, Stanisław Jarzynka, Daniel Nolbert, Inertial Damping System for Deployment Speed Reduction of Tubular Boom Antenna Unit for JUICE Mission, w: Proceedings of the 18th European Space Mechanisms and Tribology Symposium, 18–20 September 2017 Munich, Germany, European Space Agency, Noordwijk 2017, https://esmats.eu/esmatspapers/pastpapers/pdfs/2019/tokarz.pdf [dostęp 2021-04-17].
  20. ↑ Pat. 129133, Pat. 136604, Pat. 157295, Pat. 219604, Pat. 225750, Pat. 226536, Pat. 227379, Pat. 229850, Pat. 235631, EP3066716, za: Grygorczuk, za: Wyszukiwarka, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, https://ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl/search/search-results/2b1f4df6-a778-4038-9460-aef054666a87 [dostęp 2021-04-13].
  21. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 maja 2017 roku o nadaniu odznaczeń (M. P. z 2017 poz. 737).

Linki zewnętrzne

  • Jerzy Grygorczuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2021-04-17].

Media użyte na tej stronie