Jerzy Grzymek

Jerzy Grzymek

Data i miejsce urodzenia	9 kwietnia 1908 Iwkowa k. Brzeska
Data i miejsce śmierci	3 maja 1990 Kraków
Profesor nauk chemicznych
Specjalność: technologia związków siarkowych i związków glinu
Alma Mater	Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
Doktorat	1957
Profesura	1971
Polska Akademia Umiejętności
Status	członek krajowy czynny
Doktor honoris causa Akademia Górniczo-Hutnicza – 1979
Uczelnia	Akademia Górniczo-Hutnicza
Okres zatrudn.	od 1950–82 oraz 1986–90
Dziekan
Wydział	Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
Okres spraw.	1964–1967
Odznaczenia

Jerzy Grzymek (ur. 9 kwietnia 1908 w Iwkowej k. Brzeska, zm. 3 maja 1990 w Krakowie) – polski profesor zwyczajny nauk technicznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Dziekan Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki w latach 1964–1967, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, polityk oraz żołnierz AK, członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku^[1], wynalazca tzw. "metody Grzymka"

Życiorys

W 1926 ukończył gimnazjum matematyczno-przyrodnicze im. A. Witkowskiego w Krakowie, a w 1935 wyższe studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej, uzyskując stopień inżyniera chemika. Już w trakcie studiów (1932–1936) pracował w Katedrze Chemicznej Technologii Nieorganicznej i Elektrochemii na stanowisku starszego asystenta. Jeszcze jako student (1934) rozpoczął swoją działalność badawczą, którą kontynuował do końca życia. W 1936 rozpoczął pracę w Zakładach „Solvay” w Krakowie, a następnie w Cementowni „Grodziec” w Będzinie jako kierownik produkcji, awansując dwa lat później na stanowisko naczelnego inżyniera. Rozpoczęte wcześniej badania naukowe, poparte doświadczeniem zdobytym w czasie naukowego pobytu w Centralnym Laboratorium Kontrolnym przy zaporach wodnych w Alpach Szwajcarskich, pozwoliły mu na opracowanie technologii hydrotechnicznych cementów, które znalazły zastosowanie przy powstającej od 1935 zaporze wodnej w Rożnowie. W czasie okupacji, w latach 1940–1941, wykonywał czynności chemika, a także palacza pieców obrotowych. Od 1942 – ukrywając się – działał w szeregach Armii Krajowej. Był żołnierzem 120 Pułku Piechoty 106 Dywizji „Tysiąca” działającej w okręgu miechowsko-pińczowskim.

Po zakończeniu działań wojennych, w 1945 został pełnomocnikiem rządu ds. odbudowy przemysłu cementowego na Śląsku Opolskim (od 1946 należał do PPR, a następnie do PZPR), czym zajmował się do 1948. Następnie został dyrektorem Zjednoczenia Fabryk Cementu w Sosnowcu. W tym okresie przygotował też do budowy podstawowe obiekty planu 6-letniego – m.in. 3 cementownie – zabezpieczając dla nich import maszyn i urządzeń. W 1951 został powołany na wiceministra Przemysłu Lekkiego. Był pierwszym organizatorem i kierownikiem powstałego w 1953 Ministerstwa Przemysłu Materiałów Budowlanych. W latach 1955–1960 był podsekretarzem stanu tegoż ministerstwa, w 1957 nazwanego Ministerstwem Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w rządach Bolesława Bieruta i Józefa Cyrankiewicza. Współdziałał w programowaniu i rozwijaniu produkcji szeregu nowych asortymentów obejmujących m.in. cementy hutnicze i prefabrykaty gipsowe, wapno suchogaszone, wapno mielone przeznaczone do wytwarzania cegły wapienno-piaskowej i betonów komórkowych^[2].

Akademia Górniczo-Hutnicza

Od 1950 związany z AGH — kierownik Katedry Technologii Materiałów Wiążących. Od 1954 był profesorem nadzwyczajnym Akademii Górniczo-Hutniczej. Dziekan Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki w latach 1964–1967. Od 1973 był członkiem rzeczywistym PAN. Używał pseudonimów: Jerzy Miecznikowski, Wiśniewski.

W latach 1950–1982 oraz 1986–1990 prowadził w AGH wykłady z technologii wiążących materiałów budowlanych. Był organizatorem Wydziału Ceramicznego w AGH oraz Instytutu Technologii Krzemianów w Warszawie, Instytutu Przemysłu Wiążących Materiałów Budowlanych w Opolu, inicjator budowy cementowni „Nowiny” w Kielcach. Doctor honoris causa AGH (1979)^[3].

Publikacje i patenty

Autor około 170 prac naukowych i opracowań technicznych, z czego 50 wydanych w zagranicznej literaturze fachowej, głównie z zakresu technologii związków siarkowych, technologii związków glinu i technologii materiałów budowlanych. Opracował m.in. metodę spiekowego otrzymywania Al₂O₃ o wysokiej czystości z tanich surowców nieboksytowych (tzw. metoda Grzymka). Jest autorem kilku patentów zagranicznych. W pracy "Wykorzystanie mineralnych odpadów wtórnych" wydanej w 1988 roku, podał podstawy naukowe wykorzystania magmy hutniczej do wytwarzania wysokowartościowych lekkich materiałów budowlanych. Omówił w niej również zagadnienie roli przemian polimorficznych i struktury glinianów wapniowych w procesie otrzymywania najwyższych gatunków specjalnych tlenków glinu, koncentratów tytanowo-żelazowych i cementu portlandzkiego. Jego wkład do nauki światowej znalazł odbicie w książce Bolesława Orłowskiego „Polacy światu” wydanej w 1987 roku. Nazwisko Grzymka znajduje się w niej wśród największych autorytetów naukowych AGH.

Uzyskał około 30 patentów, w tym 16 zagranicznych. W katedrze, którą kierował, ukończyło studia około 350 inżynierów i magistrów inżynierów. Wypromował 17 doktorów oraz był recenzentem 27 prac doktorskich i habilitacyjnych. Spośród wychowanków profesora wielu doszło do stanowisk samodzielnych pracowników nauki – profesorów i wykładowców akademickich, inni osiągnęli wysokie stanowiska w przemyśle. Wpłynęli oni w sposób znaczący na rozwój przemysłu wiążących materiałów budowlanych i betonów^[2].

Odznaczenia i nagrody

• Order Budowniczych Polski Ludowej^[4]
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1988)^[5]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[4]
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”^[4]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej^[4]
• Order Sztandaru Pracy I klasy^[4]
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych”
• "Medal of Honor" od American Biographical Institute
• Złoty Krzyż Zasługi^[4]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[4]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej^[4]
• Medal 30-lecia Polski Ludowej^[4]
• Medal 40-lecia Polski Ludowej^[4]
• Złota Honorowa Odznaka NOT
• Złota Honorowa Odznaka SITPMB.
• Nagroda Państwowa (trzykrotnie)

Przypisy

Bibliografia

• Leksykon historii Polski z 1995
• Uczeni Polscy XIX-XX stulecia. T. 1. s. 603–605
• https://historia.agh.edu.pl/wiki/Jerzy_Grzymek
• http://www.biuletyn.agh.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1295:27&catid=112:czerwieclipiec-2013-nr-6667
• http://ceramika.agh.edu.pl/index.php?id=237