Jerzy Jan Jastrzębski

Jerzy Jan Jastrzębski

pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1895 Awiżańce
Data i miejsce śmierci	24 kwietnia 1944 Venafro
Przebieg służby
Lata służby	1914–1944
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	4 Dywizja Kawalerii 8 Pułk Strzelców Konnych 3 Brygada Strzelców Karpackich 3 Dywizja Strzelców Karpackich
Stanowiska	szef sztabu dywizji dowódca pułku kawalerii dowódca brygady piechoty zastępca dowódcy dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa kampania wrześniowa kampania włoska
Odznaczenia

Jerzy Jan Jastrzębski (ur. 29 lipca 1895 w Awiżańcach, zm. 24 kwietnia 1944 w Venafro) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, pośmiertnie awansowany na generała brygady.

Życiorys

Jerzy Jan Jastrzębski urodził się 29 lipca 1895 roku w Awiżańcach, w powiecie sejneńskim, w rodzinie Gustawa i Stanisławy. Uczęszczał do gimnazjum w Mariampolu. W 1914 roku znalazł się w szeregach kawalerii rosyjskiej^[1]. Do I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego wstąpił pod koniec wojny biorąc udział w jego działaniach w stopniu porucznika na stanowisku dowódcy szwadronu^[1]. Następnie służył w 5 Dywizji Syberyjskiej^[2]. Maszerując po szlakach syberyjskich. Do kraju powrócił w 1918 roku i dostał przydział do formującego się 10 pułku Ułanów Litewskich^[2]. W kampaniach pułku uczestniczył w stopniu porucznika, a następnie dowodził szwadronem jako rotmistrz. Po wojnie służył w dalszym ciągu w 10 pułku. W 1923 roku w CWK w Grudziądzu ukończył kurs dowódców szwadronów^[2]. W 1925 roku został awansowany do stopnia majora, będąc na stanowisku kwatermistrza pułku. Swoją wiedzę pogłębiał w latach 1926–1928 w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. 31 października 1928 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do 4 Dywizji Kawalerii we Lwowie na stanowisko szefa sztabu^[3]. W styczniu 1930 roku został przydzielony do Inspektoratu Armii we Lwowie na stanowisko II oficera sztabu^[4]. 2 grudnia 1930 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[5]. Z dniem 15 września 1931 roku został przeniesiony do 27 pułku ułanów w Nieświeżu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[6]. W kwietniu 1934 roku został przeniesiony do 8 pułku strzelców konnych w Chełmnie na stanowisko dowódcy pułku^[7]. W 1936 roku doczekał się awansu do stopnia pułkownika, pełniąc również funkcję komendanta chełmińskiego garnizonu. W swych wspomnieniach o dowódcy pułku napisał jeden z oficerów:

Jastrzębski od początku swojej działalności w Chełmnie rozpoczął intensywną pracę nad rozwojem pułku. Od 1936 roku podjął się przygotowaniem ekipy pułku na zawody o Mistrzostwo Wojska tzw. „Militari Armii”^[8].

W kampanii wrześniowej, pułk dowodzony przez Jastrzębskiego walczył w składzie Armii „Pomorze”. 3 września swoim umiejętnym dowodzeniem umożliwił wyprowadzenie i uratowanie części armii, która była zagrożona odcięciem i okrążeniem przez Niemców^[8]. 18 października 1939 roku został otoczony z jedenastoma najwierniejszymi towarzyszami broni przez żołnierzy Wehrmachtu i wzięty do niewoli^[9]. Przebywał w obozie jenieckim w Krakowie. Uciekł z niego podstępnie i powrócił do rodziny w Radomiu^[10].

27 kwietnia 1940 roku jako kurier ZWZ wyjechał do Krakowa, a następnie na zachód. Podjął próbę przedostania się przez Węgry do Francji. Na początku maja 1940 roku dotarł do Paryża^[10]. Ewakuował się do Wielkiej Brytanii po klęsce Francji. Działał tam do wiosny 1942 roku zbierając materiały dla utrwalenia chlubnego uczestnictwa swego pułku w kampanii wrześniowej^[10]. Pełnił w tym czasie funkcję szefa oddziału III w Sztabie Naczelnego Wodza i zastępcy dowódcy 10 Brygady Kawalerii Pancernej gen. Stanisława Maczka^[10].

Wiosną 1942 roku został przeniesiony do Polskich Sił Zbrojnych na Bliskim Wschodzie. Objął tam dowództwo 3 Brygady Strzelców Karpackich, a następnie został mianowany zastępcą dowódcy 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Intensywnie działał w szkoleniu dywizji w Palestynie, Iraku, Syrii oraz w Egipcie^[10]. Próbował nawiązać kontakty z niektórymi byłymi oficerami 8 psk w celu ułatwienia dalszej walki w swojej dywizji.

W grudniu 1943 roku zaczął ostatnią kampanię jako komendant pierwszego transportu morskiego dywizji z Egiptu do Włoch. Brał udział w walkach pozycyjnych 3 DSK oraz całego 2 Korpusu Polskiego nad rzeką Sangro^[11]. Dowodząc 3 Grupą Rozpoznawczą 2 Korpusu uczestniczył w pracach przygotowawczych do wielkiej rozprawy z siłami hitlerowskimi w rejonie Monte Cassino^[11]. 23 kwietnia 1944 roku został śmiertelnie ranny w wyniku wybuchu miny prowadząc rozpoznanie terenu na górze Monte Trocchio. Rankiem 24 kwietnia 1944 roku zmarł w szpitalu w Venafro. Poległ na polu chwały jako pierwszy i najstarszy stopniem Polak pod Monte Cassino^[11]. Jego pogrzeb odbył się 26 kwietnia w Carpignone^[11]. Uczestniczyły w, nim liczne delegacje, tłumy miejscowej ludności oraz kompania honorowa. Trumna została przewieziona z kościoła na cmentarz wojskowy w Izernie, gdzie dowódca Dywizji Karpackiej gen. Duch pożegnał swego zastępcę, a szwadron 12 pułku ułanów oddał ostatnie honory^[11].

Po bitwie nastąpiła ekshumacja (nr znaku tożsamości – 1895/100/III) i zwłoki zostały przeniesione na Cmentarz polski pod Monte Cassino. Pochowano je na II tarasie sektora B w grobie nr 7^[11].

Naczelny Wódz, generał broni Władysław Anders awansował go pośmiertnie generałem brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów.

Decyzją Nr 195/MON z dnia 23 maja 2011 roku został patronem 1 Lęborskiego batalionu zmechanizowanego^[12]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 50 (pośmiertnie)
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[11]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[13]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Medal Wojska^[14] (pośmiertnie)
• Medal Wojska (po raz drugi i trzeci)^[15]
• Medal Niepodległości (25 stycznia 1933)^[16][17]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[17]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę^[17].
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę^[17]
• Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino (pośmiertnie)^[17]
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945^[18] (Wielka Brytania, pośmiertnie)
• Gwiazda Italii^[18] (Wielka Brytania, pośmiertnie)
• Gwiazda Afryki^[18] (Wielka Brytania, pośmiertnie)
• Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée, pośmiertnie)^[17]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jerzy Kałdowski: Pułkownik Jerzy Jastrzębski 1895-1944. Chełmno: Muzeum Ziemi Chełmskiej, 1985.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 71–73. ISBN 83-211-0758-3.