Jerzy Jankowski

Jerzy Jankowski
Jerzy Szum, Yeży Yankowski
Data i miejsce urodzenia

1887
Wilno

Data i miejsce śmierci

1941
Kojrany

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Epoka

dwudziestolecie międzywojenne

Ważne dzieła
  • Tram wpopszek ulicy

Jerzy Jankowski, pseud.„Jerzy Szum”, „Yeży Yankowski” (ur. 1887 w Wilnie, zm. 1941 w Kojranach) – polski poeta i publicysta, pionier futuryzmu w poezji polskiej.

W 1905 roku działał jako agitator PPS. Lata pierwszej wojny światowej spędził w Moskwie, gdzie zetknął się z futuryzmem rosyjskim. Pierwsze wiersze futurystyczne Jankowskiego zostały opublikowane w różnych czasopismach w 1914 roku. W 1919 roku powrócił do Wilna, a następnie w końcu kwietnia tego roku, po zajęciu Wilna przez Wojsko Polskie, wyjechał do Warszawy. W 1920 roku opublikował w Warszawie nakładem Wydawnictwa Futuryzm Polski (Drukarnia Literacka) swój tom poezji zatytułowany Tram wpopszek ulicy. Skruty prozy i poemy. Na okładce tomu imię i nazwisko autora zapisano jako Yeży Yankowski.

Od roku 1921 cierpiał na chorobę psychiczną poprzedzoną okresem alkoholizmu, co zmusiło go do wycofania się z życia publicznego; do końca życia przebywał w zakładzie psychiatrycznym w Wilnie. Zmarł tragicznie w czasie okupacji niemieckiej Wilna (trwającej od 24 czerwca 1941). W ramach nazistowskiej Akcji T4 został, jak wielu pacjentów zakładów dla obłąkanych, zabity przez hitlerowców zastrzykiem fenolu w serce.

Jerzy Jankowski w swojej twórczości wyrażał fascynację miastem i rozwojem techniki, stosował ortografię fonetyczną, sięgał do tworzywa mowy potocznej i języka ulicy. Wydany przez Jerzego Jankowskiego tom poezji zawierał oprócz wierszy futurystycznych także pozostałe dzieła z całego jego dorobku twórczego (m.in. utwory powstające od roku 1906 inspirowane nurtami w liryce modernistycznej np. symbolizmem, czy felietony). Przed publikacją tomu wiersze pierwszego polskiego futurysty ukazywały się na łamach różnych gazet, przed I wojną światową pisywał też o futuryzmie włoskim i rosyjskim.

Dzieła

Bibliografia

  • Edward Kozikowski: Łódź i pióro. Wspomnienia o pisarzach pochodzących z Łodzi bądź z Łodzią związanych. Łódź 1972
  • Nina S. Kolesnikoff: Polish Futurism: The Quest to Renovate Poetic Language. „The Slavic and East European Journal”, Vol. 21, No. 1 (1977), ss. 64-77
  • Paweł Majerski: Jerzy Jankowski. Katowice 1994
  • Paweł Majerski: Odmiany awangardy. Katowice 2001.

Linki zewnętrzne