Jerzy Krzysztof Pisanski

Jerzy Krzysztof Pisanski (13 sierpnia 1725 w Piszu, zm. 11 października 1790 w Królewcu) – pedagog, pisarz i bibliograf.

Rodzina

Syn Krzysztofa (rektora szkoły w Węgorzewie od 1716, pastora w latach 1722-1757 w Piszu) i Katarzyny - córki Helwinga. Protoplastą rodu był pochodzący z Mazowsza Jerzy Helm, który do 1588 był pastorem w Pisanicy. Jego potomkowie od tej miejscowości przyjęli nazwisko Pisanscy. Pisanscy uważali się za Niemców, chociaż znali język polski. Jego stryj Michael Pisanski był diakonem w latach 1732-1733 w Barcianach.

Edukacja

Pisanski kształcił się początkowo w szkołach ewangelickich w Piszu i Węgorzewie. W latach 1742 –1748 studiował teologię i filozofię na Albertynie w Królewcu. Na uniwersytecie tym, w 1759 uzyskał tytuł magistra, a w 1773 doktora teologii.

Kariera zawodowa

Od roku 1748 był nauczycielem w szkole staromiejskiej w Królewcu, a od 1751 jej prorektorem. W latach 1759-1790 był rektorem szkoły katedralnej. W międzyczasie Pisanski prowadził też wykłady z filozofii, teologii i historii na Albertynie. W 1789 został radcą konsystorza ewangelickiego.

Pisanski utrzymywał kontakty z najznakomitszymi ludźmi swojej epoki i korzystał z ich zasobów bibliotecznych. W 1779 odwiedził w Lidzbarku biskupa warmińskiego Ignacego Krasickiego.

Opracowania

Pisanski należał do pierwszych pruskich regionalistów naukowych. Z jego publikacji korzystali m.in.: Wojciech Kętrzyński i Max Toeppen, a później w XX w. inni w opracowaniach związanych z historią Warmii i Mazur (także Zofia Licharewa). W opracowaniach Pisanskiego zawarte są cenne informacje na temat historii braci polskich w Prusach. Pisanski swoje prace wydawał w języku łacińskim i niemieckim zarówno w periodykach (w Toruniu - „Thornische Nachrichten” jak i w Królewcu – „Preussisches Archiv”) oraz w oddzielnym druku. Był autorem biografii profesora matematyki na Albertynie A. Conciusa oraz poetów: S. Dacha, D Hermanna, R. Robertina i inne. Wydania najważniejszych prac Pisanskiego:

  • ”De lingua Polonica Icto (iuris consulto) Prusisico utilissima „ - (o języku polskim) Królewiec 1763.
  • ”Disseratio historico-litteraria graecae linguae i Prussia historiam in compendio sestens” - (o języku greckim) Królewiec 1766.
  • ”Commetatio historirico-critca de tribus linguis Regno Prussiae verna culis” - Królewiec 1767
  • ” Historia litteraria Prussiae” – (Historia literatury pruskiej) Tom I-IV, Królewiec 1762-1765, to samo dzieło w wydaniach w języku niemieckim 1791 i poszerzone (Królewiec) 1886.

Bibliografia

  • Tadeusz Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku (L-Ż), Ośrodek Badań Naukowych im Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn, 1988, ISSN 0239-7854

Linki zewnętrzne