Jerzy Lerski

Jerzy Lerski

Jerzy Sołtysik

Jur

Data i miejsce urodzenia	20 stycznia 1917 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	1992 San Francisco, Kalifornia, USA
Zawód, zajęcie	prawnik, politolog
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor nauk
Alma Mater	Akademia Handlu Zagranicznego we Lwowie
Rodzice	Mieczysław i Zofia z d. Gordziewiczów Adam Sołtysik (ojczym)
Odznaczenia

Jerzy Jan Marian Lerski, właśc. Sołtysik, ps. „Jur” (ur. 20 stycznia 1917 we Lwowie, zm. 1992 w San Francisco) – polski prawnik, politolog i historyk, kurier Rządu RP na uchodźstwie, działacz emigracyjny.

Życiorys

Dekoracja por. Jerzego Lerskiego - kuriera przybyłego z kraju - Krzyżem Walecznych przez gen. Mariana Kukiela; Londyn, 2 października 1944.

Dekoracja por. Jerzego Lerskiego Krzyżem Walecznych przez gen. Mariana Kukiela; widoczni też Władysław Banaczyk (obok Lerskiego) i Paweł Siudak.

Był synem Mieczysława i Zofii z domu Gordziewiczów, natomiast jego ojczymem został lekarz, mjr dr Adam Sołtysik^[1][2]. Przed wojną mieszkał we Lwowie. Był uczniem prywatnej szkoły powszechnej Mieczysława Kistryna (im. Henryka Jordana)^[3]. W latach 1932–1935 wraz z Erwinem Axerem uczęszczał do II Państwowego Gimnazjum im. Karola Szajnochy we Lwowie. W latach gimnazjalnych był redaktorem naczelnym czasopisma Żagiew, miesięcznika szkół średnich Małopolski Wschodniej (współpraca z Kazimierzem Żygulskim). Po ukończeniu gimnazjum podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i Akademii Handlu Zagranicznego we Lwowie i w 1939 był na trzecim roku obu kierunków^[1]. Był aktywnym członkiem demokratycznych organizacji akademickich (m.in. członek, a następnie prezes Rady Naczelnej Polskiej Młodzieży Społeczno-Demokratycznej, członek Rady Naczelnej Stronnictwa Demokratycznego). Miał wielu przyjaciół Żydów i aktywnie przeciwstawiał się antyżydowskim ekscesom. Jako nieliczny wśród polskich studentów był również znany z proukraińskiego stanowiska^[1]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 499. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii^[4].

W 1939 posiadał przydział w rezerwie do 9 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej z Traggutowa^[1]. Po przybyciu tamże 1 września 1939 mianowany dowódcą plutonu 5. baterii podchorążych Ośrodka Zapasowego Artylerii Przeciwlotniczej Nr 2 i pełnił tę funkcję w okresie kampanii wrześniowej^[1]. 11/12 września 1939 ewakuował się^[1]. Po najeździe sowieckim na Polskę udał się do Lwowa^[1]. Po nastaniu okupacji sowieckiej jesienią 1939 podjął studia na UJK i AHZ^[1]. Wobec narastającego terroru NKWD i groźby aresztowania w grudniu 1939 wraz z grupą kolegów przekroczył „zieloną” (strzeżoną przez pograniczne wojska NKWD) granicę polsko-węgierską w Gorganach i poprzez Węgry udał się do Francji, gdzie wstąpił do Armii Polskiej. Po klęsce Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii wraz z wojskiem. Od grudnia 1941 kurier Rządu RP na uchodźstwie, emisariusz Komendy Głównej AK (zaangażowany przez swojego przyjaciela Jana Karskiego). Od grudnia 1944 sekretarz premiera Tomasza Arciszewskiego.

Po wojnie na emigracji: w 1945 w Londynie współzałożyciel polskiego demokratyczno-radykalnego emigracyjnego ugrupowania politycznego Polskiego Ruchu Wolnościowego Niepodległość i Demokracja (NiD) (wraz z m.in. Janem Nowakiem-Jeziorańskim), następnie w USA. Doktoryzował się na Georgetown University. Wykładał historię i nauki polityczne na uniwersytetach w Karaczi (Pakistan), na Uniwersytecie Tokijskim i na Uniwersytet w Cejlonie. Stale związany (jako profesor historii) z University of San Francisco (gdzie przeszedł na emeryturę). W 1971 został mianowany doradcą Departamentu Obrony dla Spraw Międzynarodowego Bezpieczeństwa, Polityki Planowania i Narodowej Rady Bezpieczeństwa^[5]. 27 marca 1983 został powołany do Oddziału Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej na terenie Stanów Zjednoczonych^[6].

Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (od 1960).

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych (2 października 1944)^[7]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (19 marca 1983)^[8]
• Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata^[9]

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Lerski, Emisariusz Jur, Warszawa 1989, wyd. I krajowe, wyd OW „Interim” ISBN 83-85083-00-6, ISBN 83-7043-025-2
• Jerzy Lerski, The Economy of Poland Washington 1954, Council for Economic and Industry Research;
• Jerzy Lerski, A Polish Chapter in Jacksonian America: The United States and the Polish Exiles of 1831; Madison, University of Wisconsin Press, 1958
• Jerzy Lerski Origins of Trotskyism in Ceylon; a documentary history of the Lanka Sama Samaja Party, 1935-1942. Stanford 1968, Hoover Institution on War, Revolution and Peace,
• Jerzy Lerski Herbert Hoover and Poland: a documentary history of a friendship / compiled and with an introd. by George J. Lerski; foreword by Mark O. Hatfield. Stanford 1977: Hoover Institution Press, ISBN 0817967411
• JerzyJ. Lerski JerzyJ., Historical dictionary of Poland, 966-1945 / George J. Lerski; with special editing and emendations by [[Piotr Wróbel (historyk)|Piotr Wróbel]] and Richard J. Kozicki; foreword by [[Aleksander Gieysztor]], PiotrP. Wróbel (oprac.), Ryszard JR.J. Kozicki (oprac.), AleksanderA. Gieysztor, Westport: Greenwood Press, 1996, ISBN 0-313-26007-9, OCLC 750875395 .
• Jerzy Lerski Jewish-Polish coexistence, 1772-1939: a topical bibliography / compiled by George J. Lerski and Halina T. Lerski; foreword by Lucjan Dobroszycki. New York 1986, Greenwood Press, ISBN 0-313-24758-7
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
• O lwowianach, Lwowie, Małopolsce Wschodniej i Wołyniu. „Biuletyn”. Nr 21, s. 57-58, grudzień 1971. Koło Lwowian w Londynie.