Jerzy Marcin Ożarowski

Jerzy Marcin Ożarowski

Rawicz
Rodzina	Ożarowscy herbu Rawicz
Data urodzenia	ok. 1690
Żona	Konstancja Bobrownicka Elżbieta Urszula Przebendowska
Dzieci	z Konstancją Bobrownicką: Anna Zofia Ożarowska, Antoni Adam Ożarowski, Ewa Ożarowska, Piotr Ożarowski, z Elżbietą Urszulą Przebendowską: Ignacy Ożarowski
Odznaczenia

Jerzy Marcin Ożarowski herbu Rawicz (ur. ok. 1690, zm. przed 11 kwietnia 1741) – generał-lejtnant wojsk koronnych w 1737 roku, oboźny koronny (dworski)^[1] w latach 1729-1741, podstoli koronny w latach 1728-1729, stolnik krakowski w latach 1712-1728, wielkorządca krakowski w latach 1730-1734^[2], starosta nowomiejski i drugniński^[3], starosta dobczycki w 1739 roku^[4], marszałek województwa krakowskiego w konfederacji dzikowskiej w 1734 roku^[5].

Życiorys

Ojcem jego był Bogusław Ożarowski stolnik krakowski, matką Teofila z Wiszowatych herbu Roch. Ród Wiszowatych wsławił się w dziejach reformacji^[6]. Oboje rodzice byli wyznania ewangelicko-reformowanego, jego matka występowała jako kalwinistka jeszcze w 1698 roku. Po śmierci rodziców zaopiekował się nim wuj Stefan Bobrownicki herbu Doliwa, chorąży bracławski (i konwertyta na katolicyzm) pod którego wpływem sam przeszedł na katolicyzm i który wysłał go za granicę "dla poznania świata". Ożarowskiemu marzyła się kariera wojskowa. Wstąpił do wojska i zwrócił na siebie uwagę hetmana wielkiego koronnego Sieniawskiego. Szybko awansował do stopnia pułkownika i w krótkim czasie został generałem-adiutantem hetmana. Ożenił się z Konstancją Bobrownicką, córką swojego opiekuna. Król August II mianował go stolnikiem krakowskim i dodatkowo obdarował starostwem, obejmującym miejscowości Podstoła, Drugnia i Wierzbie, wówczas w powiecie wiślickim^[6].

Przełomowym momentem w jego karierze wojskowej był okres konfederacji tarnogrodzkiej. Po zawarciu traktatu zwolenników Augusta II z konfederatami w 1716, Ożarowski bardzo krótko działał u boku Sieniawskiego, po czym zajął się gospodarowaniem w swoich dobrach. We Wschowie 15 czerwca 1728 został mianowany podstolim wielkim koronnym a 20 maja 1729, po Jerzym Lubomirskim, został oboźnym wielkim koronnym. Począwszy od 1724 wielokrotnie posłował na sejmy a w 1725 był deputatem do Trybunału Głównego Koronnego. Był wybierany posłem raz krakowskiego innym razem z sandomierskiego. Poseł województwa sandomierskiego na sejm 1729 roku^[7] i na sejm 1730 roku^[8]. Poseł województwa krakowskiego na sejm 1732 roku^[9]. Poseł księstw oświęcimskiego i zatorskiego na sejm nadzwyczajny 1733 roku^[10]. Na sejmie nadzwyczajnym tzw. dwuniedzielnym w 1733 został wybrany marszałkiem, jednak w związku ze śmiercią króla i bezkrólewiem obrady przerwano. Jako poseł na sejm konwokacyjny 1733 roku z księstw oświęciemskiego i zatorskiego był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 27 kwietnia 1733 roku na tym sejmie^[11]. Był posłem księstw oświęcimskiego i zatorskiego na sejm elekcyjny 1733, elektor Stanisława Leszczyńskiego w 1733 roku z księstw oświęcimskiego i zatorskiego^[12]. Jako deputat z Prowincji Małopolskiej podpisał pacta conventa Stanisława Leszczyńskiego w 1733 roku^[13].

Za J. Bartoszewiczem^[6] zacytujmy fragment kwiecistej, zawierającej liczne makaronizmy, mowy wygłoszonej przed izbą poselska po śmierci Augusta II (pisownia oryginalna):

Na terenie jego starostwa (w wiosce Drugnia) odkryto potaż i Ożarowski wyjednał sobie u króla zgodę na wypalanie tego związku chemicznego. W kwietniu 1734 roku został zwolennikiem Stanisława Leszczyńskiego a w listopadzie przystąpił do konfederacji dzikowskiej i stał się bardzo czynnym jej uczestnikiem jako poseł w Paryżu. Początkowo został życzliwie przyjęty przez królową Marię. Dla dodania sobie prestiżu zaczął tytułować się hrabią. Pierwszy minister Francji André Hercule de Fleury potraktował go jednak bardzo niechętnie i w konsekwencji jego misja uzyskania poparcia dla Stanisława Leszczyńskiego nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Król, który zdecydował się dobrowolnie ustąpić z tronu, chcąc zachować pozory pisał do Ożarowskiego^[6] (pisownia oryginalna): "...Tempestas et me projiciat in mare (niech burza i mnie w morze wrzuci) ale salwujcie ojczyznę... Największą ufność pokładam in prudentia et zelo W. M. Pana, zaklinają go już nie na moje interessa, które cuique sorte decydowane, ale tej miłości i affektu żadna we mnie rewolucja nie odmieni, abyś się z ministrem pogodził i pracował, aby ojczyznę ratować na samem brzegu przepaści stojącą."

W lipcu 1736 roku podpisał elekcje Augusta III i został wyznaczony do ułożenia pacta conventa dla nowego króla. W 1737 został generałem-lejtnantem piechoty koronnej i otrzymał regiment pieszy królewicza Augusta.

Był m.in. właścicielem Ożarowa i Chmielnika.

Podstoli wielki koronny w roku 1728, od roku 1729 do 1742 oboźny wielki koronny.

Odznaczenia

• Order Wojskowy Świętego Henryka (1737 w pałacu saskim).
• Orderem Orła Białego (3 sierpnia 1738 w Moritzburgu)^[14].

Przypisy

Bibliografia

• Historia Dyplomacji Polskiej, tom II 1572–1795 pod red. Zbigniewa Wójcika, PWN Warszawa 1982, s. 410.