Jerzy Niewodniczański

Jerzy Niewodniczański
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

20 stycznia 1936
Wilno

Profesor doktor habilitowany inżynier nauk fizycznych
Specjalność: geofizyka jądrowa, geofizyka stosowana, techniczna fizyka jądrowa
Alma Mater

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Doktorat

1 czerwca 1965 – nauki fizyczne
AGH

Habilitacja

1970
AGH

Profesura

1986

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek Komitetu Geofizyki

Status PAU

członek Komisji Zagrożeń Cywilizacyjnych

profesor zwyczajny
uczelnia

Katedra Energetyki Jądrowej Wydziału Energetyki i Paliw AGH

Stanowisko

prorektor ds. kształcenia (1985–1988)

Okres zatrudn.

od 1956

Prezes Państwowej Agencji Atomistyki
Okres spraw.

21 sierpnia 1992–20 lutego 2009

Poprzednik

Roman Żelazny

Następca

Michael Waligórski

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej

Jerzy Wiktor Niewodniczański (ur. 20 stycznia 1936 w Wilnie) – fizyk i geofizyk. Pracownik i profesor Instytutu Fizyki i Techniki Jądrowej AGH. Dziekan Wydziału Fizyki i Techniki Jądrowej AGH (1990–1993), prorektor AGH (1985–1987), prezes Państwowej Agencji Atomistyki (1992–2009)[1].

Życiorys

Do IV klasy (1944/1945) uczęszczał do szkoły litewskiej. W 1945 wyjechał do Łodzi, a następnie Puław, gdzie uczęszczał do szkoły we Włostowicach. Po roku jego rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie w 1952 zdał maturę w Gimnazjum im. Augusta Witkowskiego w Krakowie. Podjął studia geofizyczne na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W grudniu 1956, w czasie studiów, rozpoczął pracę jako zastępca asystenta w Katerze Fizyki II AGH. Pod kierunkiem Leopolda Jurkiewicza napisał pracę magisterską na temat profilowania jądrowego kierunkowych otworów wiertniczych w kopalni soli w Kłodawie (1957). Po 1959 brał udział w opracowywaniu metod i przyrządów do oznaczania własności fizycznych (wilgotności i ciężaru objętościowego) gruntów niespoistych z wykorzystaniem oddziaływania promieniowania gamma i neutronów z materią. Efektem było zaprojektowanie, opatentowanie, wyprodukowanie przez zakłady przemysłowe i wdrożenie w praktyce serii zestawów sond izotopowych. Później badał zastosowanie metod jądrowych w odkrytych w tym czasie złożach rud miedzi w monoklinie przedsudeckiej. Przedmiotem jego pracy doktorskiej z fizyki technicznej obronionej w 1965 na Wydziale Elektrycznym AGH było zastosowanie metod jądrowych – neutronowej i fotonowej analizy aktywacyjnej oraz radioizotopowej rentgenowskiej analizy fluorescencyjnej dla oceny zawartości metali w rudzie, również w warunkach kopalnianych na ociosie wyrobiska. Spędził 10 miesięcy na stażu w National Institute of Standards and Technology. Od końca lat 60. zajmował się także zagadnieniami narażenia na promieniowanie jonizujące, zarówno organizacyjnie (był m.in. Inspektorem Ochrony Radiologicznej Instytutu), jak i dydaktycznie oraz naukowo. W latach 60. i 70. był sekretarzem naukowym Instytutu Techniki Jądrowej oraz kierownikiem Zakładu Geofizyki Jądrowej ITJ. Działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego, będąc między innymi przewodniczącym krakowskiej Sekcji Nauki ZNP. W 1970 habilitował się na Wydziale Geologiczno-Poszukiwaczym AGH na podstawie dzieła „Analiza Radiometryczna Rud Niepromieniotwórczych”. Od połowy lat 70. zaczął się również zajmować składem izotopowym (izotopy stabilne wodoru i tlenu oraz tryt) śniegu i lodu lodowcowego w górach wysokich. Wykładał na Uniwersytecie w Dżos w Nigerii. Od 1985 do 1988 prorektor ds. kształcenia AGH. W 1986 otrzymał tytuł naukowy profesora. Od 1988 dyrektor zreorganizowanego Instytutu Fizyki i Techniki Jądrowej, a po jego dalszym przekształceniu - dziekan Wydziału Fizyki i Techniki Jądrowej AGH. Był ekspertem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) w Tanzanii, Jordanii i Rumunii. Od 21 sierpnia 1992 do 20 lutego 2009 pełnił funkcję prezesa Państwowej Agencji Atomistyki. W ramach stanowiska reprezentował Polskę wobec MAEA i jądrowych instytucji naukowych (CERN w Genewie, ZIBJ w Dubnej), a do 2002 nadzorował także instytucje naukowe atomistyki w Polsce. Do lutego 2006 był jednocześnie nadal profesorem AGH. W październiku 2009 powrócił na stanowisko profesora na Wydziale Energetyki i Paliw AGH.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1995)[2], Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Profesor honorowy AGH (2009). Wyróżniony nagrodą im. prof. Antoniego Hoborskiego – Diamentową Kulą – w zakresie fizyki (2016).

Syn Henryka oraz Ireny z Prawocheńskich, pracowników Uniwersytetu Stefana Batorego. Brat Tomasza i Justyny. Mąż Zofii, geolożki, ojciec Katarzyny, geolożki i Anny, informatyczki, obie ukończyły AGH. Z zamiłowania podróżnik i przewodnik górski. Organizował wyprawy w Hindukusz afgański, Andy, Himalaje.

Przypisy

  1. Prof. Jerzy W. Niewodniczański, agh.edu.pl [dostęp 2021-08-21].
  2. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 września 1995 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1995 r. nr 65, poz. 725).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie