Jerzy Nowak (aktor)

Jerzy Nowak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 czerwca 1923
Brzesko

Data i miejsce śmierci

26 marca 2013
Warszawa

Zawód

aktor, pedagog

Współmałżonek

Maria Andruszkiewicz-Nowak

Lata aktywności

1948-2013

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Partyzancki Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Jerzy Nowak (ur. 20 czerwca 1923 w Brzesku, zm. 26 marca 2013[1] w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, pedagog. Jego ojcem był Józef Nowak, starosta w Bohorodczanach w województwie stanisławowskim, a w czasie wojny kierownik Biura Okręgowego Delegata Rządu w Krakowie[2].

Życiorys

Podczas II wojny światowej walczył w podziemiu niepodległościowym. Jak wspominał jego młodszy kuzyn Jan Güntner: „Jerzyk, czyli Jerzy Nowak, był w miejskich strukturach Armii Krajowej. Do jego zadań należało wykonywanie wyroków śmierci. Po wojnie się nie ujawnił”[3].

W 1948 roku ukończył Państwową Szkołę Dramatyczną w Krakowie. Po latach, już jako aktor krakowskiego Starego Teatru, został jej wykładowcą. Za swoje wybitne kreacje sceniczne był wielokrotnie nagradzany.

Do historii polskiego teatru wszedł przede wszystkim rolą Hirsza Singera, w granym nieprzerwanie od 1994[4] spektaklu Ja jestem Żyd z Wesela, według prozy Romana Brandstaettera. W październiku 2011 odbyło się 600. przedstawienie tej sztuki[5].

W filmach był obsadzany najczęściej w rolach drugoplanowych postaci charakterystycznych (Żydów, gestapowców). Wielką kreację stworzył jako Zucker w filmie Ziemia obiecana w reżyserii Andrzeja Wajdy.

W 2005 postanowił zrealizować film, którego tematem będzie śmierć[6], rzekomo dowiedziawszy się o swojej poważnej chorobie. Swoje zwłoki zapisał w testamencie Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie miały zostać spreparowane w formalinie. W 2007 roku powstał dokument pod tytułem Istnienie, traktujący o problemie śmierci jako takiej; jego reżyserem był Marcin Koszałka. Film ten wzbudził znaczne zainteresowanie mediów[7], natomiast plotki o chorobie aktora zostały zdementowane.

Od 1989 r. był żonaty z Marią Andruszkiewicz-Nowak, zmarłą 8 sierpnia 2010[8] i było to jego drugie małżeństwo. Był kuzynem aktora Jana Güntnera.

Jesienią 2009 nakładem Wydawnictwa Austeria ukazała się biografia Jerzego Nowaka, Książka o miłości, napisana wspólnie z żoną, która w lutym 2010 uhonorowana została Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca[9].

Pochowany został na krakowskim Cmentarzu Rakowickim w Alei Zasłużonych (kwatera LXIX pas B-1-16)[10].

Grób Jerzego Nowaka na Cmentarzu Rakowickim

Filmografia

Odznaczenia i nagrody

Przypisy

  1. Zmarł aktor Jerzy Nowak. Miał 89 lat, Onet.pl, 26 marca 2013 [dostęp 2013-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-03-29] (pol.).
  2. Popularny aktor z akowską kartą, www.24ikp.pl [dostęp 2022-09-01].
  3. Jan Bińczycki, Jan Güntner: Trafiłem w świat, który okazał się artystycznym kosmosem, Wyborcza.pl, 7 stycznia 2018 [dostęp 2018-10-17].
  4. Ja jestem Żyd z „Wesela”, Narodowy Stary Teatr [dostęp 2010-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2010-07-06] (pol.).
  5. 600. spektakl „Ja jestem Żyd z +Wesela+”, Gazeta.pl, 8 października 2011 [dostęp 2010-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-21] (pol.).
  6. "Jerzy Nowak: Na koniec chcę być sobą", Gazeta Wyborcza, 18 sierpnia 2005
  7. Zob. art. Sobolewskiego w Gazecie Wyborczej: "komentarz Tadeusza Sobolewskiego".
  8. Katarzyna Charzewska, Zmarła Maria Andruszkiewicz-Nowak, StacjaKultura.pl, 18 sierpnia 2010 [dostęp 2013-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-16] (pol.).
  9. Artysta gra i pisze, Dziennik Polski, 27 kwietnia 2009 [dostęp 2009-04-27] (pol.).
  10. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jerzy Nowak. rakowice.eu. [dostęp 2021-05-27].
  11. „Tych miasteczek nie ma już”, Fundacja Pomocy Artystom Polskim [dostęp 2013-04-07].
  12. Muzyka z Krakowa w świątecznej telewizji, Dziennik Polski, 24 grudnia 2011 [dostęp 2013-04-07].
  13. Gloria Artis dla Jerzego Nowaka, Nasze Miasto, 1 grudnia 2008 [dostęp 2012-12-19].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Jerzy Nowak 2011.jpg
Autor: Ja Fryta from Strzegom, Licencja: CC BY-SA 2.0
Jerzy Nowak
POL Krzyż Partyzancki BAR.svg
Baretka: Krzyż Partyzancki
Grób Jerzego Nowaka.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Jerzego Nowaka na Cmentarzu Rakowickim