Jerzy Ostrowski (pisarz)

Jerzy Ostrowski
Data i miejsce urodzenia9 lub 13 stycznia 1897
Chodel
Data i miejsce śmierci24 lub 27 listopada 1942
Mauthausen-Gusen
Zawód, zajęciepedagog, dziennikarz
Alma MaterUniwersytet Poznański

Jerzy Zbigniew Ostrowski (ur. styczeń 1897 w Chodelu, zm. listopad 1942 w Mauthausen-Gusen) – polski pedagog, reformator szkolnictwa, działacz społeczny, dziennikarz i powieściopisarz[1]. Jako pedagog kierował w okresie międzywojennym kilkoma placówkami edukacyjnymi, m.in. seminariami nauczycielskimi w Mławie i Wymyślinie, gimnazjami w Równem oraz Rzeszowie. Przez pewien czas nadzorował także szkoły dla Polonii w Brazylii.

Jako autor wydał około dwudziestu powieści, zarówno dla dorosłych, jak i dla młodzieży[1]. Stworzył także wiele artykułów prasowych i słuchowisk radiowych[1]. Przez kilka lat był redaktorem naczelnym czasopisma „Ster”. Jako działacz społeczny i publicysta podejmował wiele palących podówczas tematów, jak opieka nad więźniami po zakończeniu odbywania przez nich kary czy warunki życia na wsi[1].

Aresztowany przy próbie ucieczki z okupowanej Polski, został zesłany do Auschwitz, a następnie do Gusen, gdzie zmarł w listopadzie 1942 roku.

Życiorys

Jerzy Ostrowski urodził się 9[2] lub 13[1] stycznia 1897 w Chodlu, niedaleko Opola Lubelskiego[3]. Jego rodzicami byli Stanisław, urzędnik wywodzący się ze zubożałej szlachty oraz Zofia ze Stokowskich[3]. W dzieciństwie uczył się w szkole ludowej w rodzinnej miejscowości, następnie przeniósł się do Lublina, gdzie w 1914 zdał maturę w prywatnym gimnazjum męskim[3]. W czasie nauki w tej szkole należał także do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”[3].

Powołany do armii Imperium Rosyjskiego, ukończył przyspieszony kurs oficerski i następnie służył w jej szeregach na frontach I wojny światowej[3]. W lipcu 1917 odniósł rany na froncie i został przeniesiony na tyły, gdzie przeszedł długą rekonwalescencję[3]. Po podpisaniu traktatu brzeskiego i wybuchu wojny domowej w Rosji powrócił do kraju i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, w jej ramach brał udział w rozbrajaniu wojsk austro-węgierskich w Lublinie[3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił na wydział prawa nowo powstałego Katolickiego Uniwersytetu Lubelski, jednak pod koniec 1919 przeniósł się do Poznania, gdzie podjął studia na Wydziale Ekonomiczno-Politycznym Uniwersytetu Poznańskiego[3]. Podczas studiów udzielał się w rozmaitych organizacjach młodzieżowych, był m.in. wiceprezesem Związku Młodzieży Niepodległościowej[3]. Tytuł magistra uzyskał w 1921 roku[3]. Przez krótki okres pracował jako redaktor w „Przeglądzie Porannym”, jednak wkrótce przeniósł się do Warszawy, gdzie przez rok kontynuował studia w warszawskim Instytucie Pedagogicznym[1][3]. Jego praca dyplomowa Żywa szkoła postulowała wprowadzenie liceum ogólnokształcącego na wzór ówczesnych pięcioletnich gimnazjów[1]. Uzupełnioną pracę wydało w 1927 wydawnictwo Gebethner i Wolff[1].

W latach 1924-1925 kierował Seminarium Nauczycielskim w Mławie, następnie w latach 1925-1927 – analogiczną placówką w Wymyślinie[1]. Jego uczniami w tym okresie byli m.in. Józef Leszczyński, Piotr Józef Gołaszewski i Zbigniew Becker[4].

Jego pierwszą żoną była Ewa Szelburg-Zarembina (podówczas: Ewa Szelburg-Ostrowska), którą poślubił w czerwcu 1921[3]. Para rozwiodła się w 1926[1][3], a była już żona Ostrowskiego wkrótce poślubiła Józefa Zarembę – polonistę pracującego w seminarium nauczycielskim prowadzonym przez Ostrowskiego[5].

W 1927 Ostrowski na półtora roku wyjechał na zlecenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Brazylii, gdzie został naczelnym instruktorem oświatowym nadzorującym szkoły dla tamtejszej Polonii[3]. Po powrocie do Polski w 1928 został dyrektorem gimnazjum w Równem, a w latach 1931–1933[3] lub 1930–1935[6] pracował jako wizytator szkół w wileńskim kuratorium oświaty[3].

W 1933 został dyrektorem oraz nauczycielem polskiego, historii, geografii i filozofii w II Państwowym Gimnazjum Męskim im. Stanisława Sobińskiego w Rzeszowie[5]. W rok po objęciu posady ożenił się ponownie, tym razem z polonistką żeńskiego gimnazjum w Rzeszowie Ewą Mrozówną[3].

W początkach 1939 wyjechał do Kanady na stypendium ufundowane przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, miał pracować nad powieścią z życia tamtejszej Polonii[5]. Wrócił do kraju przedterminowo, w początkach lipca, ze względu na napiętą sytuację międzynarodową[5]. Prawdopodobnie walczył w Wojsku Polskim jako oficer rezerwy[3]. Po klęsce wrześniowej uniknął niewoli i powrócił do Rzeszowa, jednak już w październiku 1939 został aresztowany przez Gestapo[3]. Dzięki staraniom rodziny został po trzech tygodniach zwolniony z aresztu[3].

Przeniósł się do Nowego Sącza i w listopadzie 1939 spróbował przedostać się przez zieloną granicę do tworzącej się we Francji armii polskiej, jednak w okolicach Muszyny został wydany w ręce Niemców przez przewodnika[5][3]. Przetrzymywany w więzieniach w Nowym Sączu i Nowym Wiśniczu, 20 czerwca 1940 został przewieziony do Oświęcimia w drugim transporcie polskich więźniów do tego obozu (numer obozowy 915)[3][5].

W obozie został skierowany do pracy w magazynie żywnościowym, dzięki czemu mógł pomagać innym współwięźniom, m.in. swoim byłym wychowankom, których również zesłano do Auschwitz[3]. Jednak w 1942 przeniesiony został do Gusen, podobozu KL Mauthausen-Gusen (numer 1665), gdzie trafił do wyniszczającej pracy w kamieniołomach[3][5]. Zmarł 24[3] lub 27 listopada 1942 na dyzenterię[5].

Publikacje

  • Obok życia (1924, wznowiona w 1958[6])
  • Sobieradek (1925)
  • Sztandar na maszcie (1925)
  • Chorągiew na dachu (1925)
  • Żywa szkoła (1926)
  • Ziemia Świętego Krzyża (o Brazylii, 1929)
  • Myśli o wychowaniu (1924)
  • Widły Wisły i Sanu (zbiór reportaży na temat warunków życia mieszkańców przyszłego COP)[7]
  • Cathangara (1930)
  • Kobuz (1931)
  • Brazylia (1933)
  • Polscy konkwistadorzy (1934)
  • Historie przedhistoryczne (1938)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j Becker 1982 ↓, s. 32.
  2. ↑ Muszyński 2002 ↓, § 1–2.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Muszyński 2002 ↓, § 1.
  4. ↑ Becker 1982 ↓, s. 32–33.
  5. ↑ a b c d e f g h Becker 1982 ↓, s. 35.
  6. ↑ a b Becker 1982 ↓, s. 37.
  7. ↑ Becker 1982 ↓, s. 36.

Bibliografia

Linki zewnętrzne