Jerzy Pawłowski (szermierz)

Jerzy Pawłowski
Ilustracja
Jerzy Pawłowski (1968)
Pełne imię i nazwisko

Jerzy Władysław Pawłowski

Data i miejsce urodzenia

25 października 1932
Warszawa

Data i miejsce śmierci

11 stycznia 2005
Warszawa

Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska
Igrzyska olimpijskie
złotoMeksyk 1968szermierka
(szabla indywidualnie)
srebroMelbourne 1956szermierka
(szabla indywidualnie)
srebroMelbourne 1956szermierka
(szabla drużynowo)
srebroRzym 1960szermierka
(szabla drużynowo)
brązTokio 1964szermierka
(szabla drużynowo)
Mistrzostwa świata
złotoParyż 1957szabla indywidualnie
złotoBudapeszt 1959szabla drużynowo
złotoTuryn 1961szabla drużynowo
złotoBuenos Aires 1962szabla drużynowo
złotoGdańsk 1963szabla drużynowo
złotoParyż 1965szabla indywidualnie
złotoMoskwa 1966szabla indywidualnie
srebroLuksemburg 1954szabla drużynowo
srebroBuenos Aires 1962szabla indywidualnie
srebroGdańsk 1963szabla indywidualnie
srebroMontreal 1967szabla indywidualnie
srebroHawana 1969szabla drużynowo
srebroWiedeń 1971szabla indywidualnie
brązBruksela 1953szabla drużynowo
brązParyż 1957szabla drużynowo
brązFiladelfia 1958szabla drużynowo
brązBudapeszt 1959szabla indywidualnie
brązAnkara 1970szabla drużynowo
Plebiscyt Przeglądu Sportowego
Gold medal with cup.svg 1. miejsce
1957
Gold medal with cup.svg 1. miejsce
1968
Bronze medal with cup.svg 3. miejsce
1956
Bronze medal with cup.svg 3. miejsce
1962
Bronze medal with cup.svg 3. miejsce
1966
Bronze medal with cup.svg 3. miejsce
1967

Jerzy Władysław Pawłowski (ur. 25 października 1932 w Warszawie, zm. 11 stycznia 2005 tamże) – polski szermierz, pięciokrotny medalista igrzysk olimpijskich, szpieg, malarz.

Kariera sportowa

Urodzony w rodzinie o tradycjach patriotycznych, ojciec był żołnierzem AK[1]. W 1949 rozpoczął trening szermierki. W 1952 został powołany do wojska i zaczął trenować w CWKS. Tam trafił w ręce węgierskiego trenera Janosa Keveya. W tym samym roku zdobył mistrzostwo Polski we florecie i wystartował w Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach. W 1956 na Olimpiadzie w Melbourne zdobył dwa srebrne medale w turnieju szablistów – indywidualnie i drużynowo (wraz z Marianem Kuszewskim, Zygmuntem Pawlasem, Andrzejem Piątkowskim, Wojciechem Zabłockim i Ryszardem Zubem). W 1957 został pierwszym polskim indywidualnym mistrzem świata w szermierce. W 1959 na mistrzostwach świata w Budapeszcie walnie przyczynił się do zdobycia przez Polskę pierwszego tytułu drużynowych mistrzów świata dzięki swemu pamiętnemu zwycięstwu nad Węgrem Rudolfem Karpatim. W 1960 na Olimpiadzie w Rzymie zdobył wraz z drużyną srebrny medal w szabli (skład: Pawłowski, Piątkowski, Zub, Zabłocki, Emil Ochyra). W 1964 na Olimpiadzie w Tokio zdobył drużynowo brązowy medal. Rok 1968 to największy jego sukces – złoty medal w szermierce indywidualnie w Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku.

Poza Igrzyskami Olimpijskimi zdobył także 19 razy medale mistrzostw świata, w tym siedmiokrotnie złoty (1957, 1965, 1966 – indywidualnie oraz 1959, 1961, 1962, 1963 – drużynowo). Był także 14-krotnym mistrzem Polski w szabli i florecie. W 1967 Międzynarodowa Federacja Szermiercza uznała go za szablistę wszech czasów. W latach 1970–1974 pełnił funkcję prezesa Polskiego Związku Szermierczego. W tym okresie ukończył też studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Na początku 1952 otrzymał tytuł mistrza sportu[2]. Dwukrotnie (1957 i 1968) w Plebiscycie Przeglądu Sportowego został uznany najlepszym sportowcem roku w Polsce.

Pochowany na cmentarzu w Falenicy, w której spędził ostatnie lata życia[3].

Działalność pozasportowa

Agent (ówczesna nazwa TW) UBP (Papuga) i TW Zarządu II SG WP (Szczery)[4]. Od 1964 agent wywiadu CIA (Paweł). Zwerbowany podczas pobytu w USA, przekazywał Amerykanom głównie informacje personalne i towarzyskie o osobach z kręgów polityczno-wojskowych. W 1975 został w Polsce aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz USA (według niego sam zgłosił fakt współpracy do polskich organów ścigania). 8 kwietnia 1976 został za to skazany na karę 25 lat więzienia, utratę praw publicznych na 10 lat i zdegradowanie do stopnia szeregowca (z majora) oraz pozbawienie Krzyży Kawalerskiego i Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski i innych odznaczeń[5]. Po odbyciu 10 lat kary został zwolniony w drodze ułaskawienia, w ramach wymiany szpiegów pomiędzy CIA a KGB na moście Glienicke pomiędzy Poczdamem a ówczesnym Berlinem Zachodnim w 1985. Miał być wówczas wymieniony m.in. za wywiadowcę SB Mariana Zacharskiego. J. Pawłowski zdecydował się jednak pozostać w Polsce.

Po zwolnieniu z więzienia powrócił do amatorskiego uprawiania szermierki – zawodowego uprawiania zabroniły mu władze sportowe. Pod koniec życia zajął się malarstwem – głównie pejzażowym, a także bioenergoterapią. Napisał książki: Trud olimpijskiego złota (Warszawa 1973) i Najdłuższy pojedynek. Spowiedź szablisty wszech czasów – agenta CIA.

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty. Z aktorką Teresą Szmigielówną miał syna Piotra (zm. 2021) kajakarza[6], a z drugą żoną – Iwoną, syna Michała. Jego wnukami są aktorzy Stefan i Józef Pawłowscy[7].

Upamiętnienie

W 2007 powstał spektakl Teatru Telewizji pt. Kryptonim Gracz (scen. i reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska), dotyczący życia (głównie pozasportowego) Jerzego Pawłowskiego. Jego premiera odbyła się 28 stycznia 2008. W rolę głównego bohatera wcielił się Zbigniew Zamachowski.

2 lipca 2017 został uhonorowany gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie[8].

Przypisy

  1. Tadeusz M. Płużański: Bestie 2. Warszawa: 2 Kolory, 2013, s. 250. ISBN 978-83-936533-0-0.
  2. Nowi mistrzowie sportu. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”, s. 1, nr 2 z 7 stycznia 1952. 
  3. Stefan Szczepłek. Wsparcie z prawego brzegu. „Skarpa Warszawska”, s. 71, luty 2022. 
  4. Jerzy Pawłowski PRL-owski Playboy i agent UB został szpiegiem CIA – Polska – Newsweek.pl, www.newsweek.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  5. Ireneusz Pawlik: Jerzy Pawłowski, szpieg w masce. 1993, s. 47.
  6. Zmarł Piotr Pawłowski. pzkaj.pl. [dostęp 2021-04-21]. (pol.).
  7. Zrozumieć szpiega. Aktorzy filmu „Jack Strong” o swoim dziadku, polskieradio.pl [dostęp 2014-09-19] (pol.).
  8. Kolejni sportowcy uhonorowani w Alei Gwiazd we Władysławowie. dzieje.pl, 2017-07-02. [dostęp 2017-07-04].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gold medal with cup.svg
Autor: Michał460, Licencja: CC BY-SA 3.0
Złoty medal z pucharem.
Bronze medal with cup.svg
Autor: Michał460, Licencja: CC BY-SA 3.0
Brązowy medal z pucharem.
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Olympic rings.svg
Olympic Rings without "rims" (gaps between the rings), As used, eg. in the logos of the 2008 and 2016 Olympics. The colour scheme applied here pertains to the 2016 Olympics in Rio de Janeiro.
Olympic rings without rims.svg
Olympic Rings without "rims" (gaps between the rings), As used, eg. in the logos of the 2008 and 2016 Olympics. The colour scheme applied here pertains to the 2016 Olympics in Rio de Janeiro.
Jerzy Pawłowski 1968.jpg
Jerzy Pawłowski, 1968 Olympics
Fencing pictogram.svg
Pictograms of Olympic sports - Fencing. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.