Jerzy Rayski

Jerzy Rayski
Data i miejsce urodzenia

6 kwietnia 1917
Warszawa

Data i miejsce śmierci

14 października 1993
Kraków

profesor nauk fizycznych
Specjalność: fizyka teoretyczna, teoria pola i metodologia
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

grudzień 1946
Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

styczeń 1950

Profesura

czerwiec 1954

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Jerzy Rayski (ur. 6 kwietnia 1917 w Warszawie, zm. 14 października 1993[a] w Krakowie) – polski fizyk teoretyk.

Życiorys

Studiował Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie był członkiem korporacji akademickiej K! Corolla. W czasie okupacji uczestniczył w tajnych kompletach: był studentem Jana Weyssenhoffa, a magisterium zrobił u Arkadiusza Piekary. W grudniu 1946 uzyskał stopień doktora filozofii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W styczniu 1950 habilitował się w Krakowie na podstawie pracy "O wzajemnym oddziaływaniu wielu pól i problemie energii własnej" Na podstawie tej habilitacji otrzymał w marcu 1950 zgodnie z przepisami wzorowanymi na radzieckich, stopień doktora nauk fizycznych. Wówczas władze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wystąpiły do ówczesnego Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego o przyznanie Rayskiemu tytułu naukowego profesora nadzwyczajnego. Rayski otrzymał ten tytuł w czerwcu 1954, pracował jednak dalej, aż do 1956, na etacie zastępcy profesora. Na początku lat 50. wykładał też w WSI w Bydgoszczy. Po przeniesieniu sięw październiku 1957 r. na Uniwersytet Jagielloński pracował w Katedrze Fizyki Teoretycznej, kierowanej przez profesora Weyssenhoffa. W 1958 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. W latach 1960-1962 Rayski pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dwuletnią kadencję powtórzył w okresie obchodów 600-lecia Uniwersytetu, reprezentując Wydział na uroczystościach jubileuszowych[1].

Współpracował z Wolfgangiem Paulim i Feliksem Villarsem przy opracowaniu metody regularyzacji pól kwantowych na Politechnice Federalnej w Zurychu. Autor pierwszych w Polsce prac teoretycznych z fizyki cząstek i wysokich energii, sformułował nową interpretację mechaniki kwantowej, uogólnił unifikacyjną teorię Kaluzy na więcej niż 5 wymiarów czasoprzestrzeni i na siły jądrowe (1960-65), opracował metodę kwantowania pól nielokalnych. Zajmował się głównie kwantową teorią pola i teorią cząstek elementarnych. Od 1978 r. pracował nad kanoniczną teorią grawitacji. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2].

Pochowany na Cmentarzu Rakowickim[3].

Publikacje

  • 1953: Über die Renormierungstechnik in der Quantenelektrodynamik (niem.),
  • 1959: Symfonia atomowa,
  • 1964: Czas, przestrzeń, kwanty,
  • 1971: Kwarki: hipotetyczne, najprostsze składniki materii (tom 204 serii wydawniczej Omega),
  • 1983: Foundations of modern theoretical physics (ang.),
  • 1995: Essays on Physical Ideas (ang.),
  • Evolution of physical ideas towards unification (ang.).

Uwagi

  1. ↑ Nieco inne daty życia podaje Encyklopedia PWN[4]. Rok 1994 jako datę śmierci podają też: Archiwum Korporacyjne[5], www.fizycznie.pl[6], Kalendarz historyczny[7]. Jako datę śmierci podaje się jednak częściej rok 1993: encyklopedia WIEM[8]; wyniki GoogleBooks[9]

Przypisy

  1. ↑ Jerzy Rayski (1917-1993)
  2. ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 1086
  3. ↑ Lista Pamięci UJ In memoriam - prof. Jerzy Rayski
  4. ↑ Rayski Jerzy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2011-01-11].
  5. ↑ Archiwum Korporacyjne – Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich, www.archiwumkorporacyjne.pl [dostęp 2020-03-01].
  6. ↑ http://www.fizycznie.pl.tl/Rayski-Jerzy-.htm
  7. ↑ 13 października 2020, kalendarz, www.chronologia.pl [dostęp 2020-03-01] (pol.).
  8. ↑ Rayski Jerzy
  9. ↑ Jerzy Rayski 1993 – Szukaj w Google, www.google.pl [dostęp 2020-03-21] (pol.).