Jerzy Rudlicki

Jerzy Rudlicki
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Jerzy Stanisław Rudlicki

Data i miejsce urodzenia

14 marca 1893
Odessa

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 1977
Fort Lauderdale

Zawód, zajęcie

pilot, inżynier i konstruktor lotniczy

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920-1941) Złoty Krzyż Zasługi Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie)

Jerzy Stanisław Rudlicki (ur. 2 marca?/ 14 marca 1893 w Odessie, zm. 18 sierpnia 1977 w Fort Lauderdale na Florydzie) – polski pilot, kapitan Wojska Polskiego, inżynier i konstruktor lotniczy.

Życiorys

Hanriot H-28 z usterzeniem motylkowym. Po lewej konstruktor inż. Jerzy Rudlicki, po prawej pilot Władysław Szulczewski
Samolot Hanriot H-28 z usterzeniem motylkowym w locie

Syn Walerego, inżyniera chemika, i Teresy z Urbańskich, miał 3 siostry[1]. Ukończył gimnazjum klasyczne w Odessie. Od najmłodszych lat przejawiał zainteresowania i zdolności techniczne: w 1907 roku skonstruował aparat telegraficzny, w 1908 r. uzyskał II nagrodę Akademii Sztuk Pięknych na Wszechrosyjskiej Wystawie Rysunków Szkolnych. W tym samym roku zbudował serię wielkich latawców[2].

3 marca 1909 roku wykonał pierwsze loty szybowcowe na własnych konstrukcjach[3]. Zimą 1910 roku na Wystawie Przemysłowej i Handlowej w Odessie wystawił szybowiec własnej konstrukcji, za co otrzymał dyplom uznania. W latach 1912–1913 pracował nad projektem samolotu R-1, który został zbudowany w 1914 roku. Oblot został wykonany pod nieobecność konstruktora, w późniejszych lotach samolot uległ zniszczeniu[4].

Po wybuchu I wojny światowej 1 maja 1915 roku otrzymał powołanie do armii carskiej i został skierowany do szkoły oficerskiej w Odessie. Po jej ukończeniu otrzymał przydział do eskady 8 Korpusu na froncie południowo-wschodnim. W 1916 roku został odkomenderowany na kurs pilotażu do Symferopola[5]. Powrócił do rodzimej jednostki, gdzie brał udział w walkach do 1917 roku. Był w trakcie walk dwukrotnie zestrzelony, został odznaczony Orderem Św. Włodzimierza z Mieczami[1].

16 grudnia 1917 roku wstąpił do I Korpusu gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. 9 stycznia 1918 roku został wysłany jako kurier do Francji, gdzie wstąpił do oddziałów lotniczych armii polskiej gen. Józefa Hallera. Odbył przeszkolenie lotnicze w Dijon, ukończył szkołę lotniczą w Pau oraz szkołę walki powietrznej w Biscarrosse[2].

25 lutego 1919 roku przyjechał do Polski w składzie pierwszej międzynarodowej misji wojskowej. Ostatecznie powrócił do kraju 9 maja 1919 roku i we wrześniu został dowódcą 16. Eskadry Wywiadowczej. Wziął udział w wyprawie kijowskiej, ofensywie na Grodno i zajęciu Wilna[1]. W 1921 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych[6].

W 1921 roku został skierowany do Ecole Superiere d’Aeronautique, francuskiej uczelni lotniczej, którą ukończył w 1922 r. z najlepszym odznaczeniem przyznanym za projekt dyplomowy samolotu[2]. W latach 1922–1925 pracował w Polskiej Wojskowej Misji Zakupów w Paryżu, w latach 1925–1926 był szefem działu doświadczalnego i laboratoryjnego w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie[5]. Z IBTL został zwolniony 25 grudnia 1926 roku[1]

W 1927 roku został kierownikiem biura konstrukcyjnego i pełnił funkcję głównego konstruktora w firmie Plage i Laśkiewicz w Lublinie produkującej samoloty. W Lublinie zaprojektował wiele typów samolotów wojskowych oraz cywilnych. Pod jego kierownictwem skonstruowano 11 prototypów samolotów. Miały one oznaczenie zaczynające się od R – pierwszej litery nazwiska konstruktora. Były to samoloty rozpoznawcze: Lublin R VIII, R X oraz R XII, a także samolot torpedowy R IX[7]. Pod koniec lat dwudziestych opracował pierwsze w kraju wciągane podwozie. W latach 1928–1931 opracował usterzenie motylkowe (tzw. Usterzenie Rudlickiego), które zostało opatentowane w 1930 roku (patent nr 15938) i przetestowane w jego prototypowych konstrukcjach – m.in. w Hanriot H-28 i Lublin R.XIII[2]. Innym nowatorskim rozwiązaniem było schodkowe usytuowanie kabiny ucznia i instruktora. Po raz pierwszy zastosował je w 1934 roku w samolocie Lublin R.XIII przeznaczonym do treningu pilotów przed międzynarodowymi zawodami lotniczymi Challenge 1934 r.[8]

Po upadku w 1935 roku zakładów E. Plage i T. Laśkiewicz został zwolniony. Zajął się pracą we własnym majątku Olbięcin pod Kraśnikiem, gdzie zajmował się doświadczeniami agrarnymi i pracą społeczną[1].

W 1939 roku został zmobilizowany i przydzielony do parku 4. Pułku Lotniczego. Po klęsce wrześniowej przedostał się do Francji, gdzie trafił do fabryki Poteza w Casablance[9]. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, od września 1940 r. pracował w Burtonwood Repair Depot. Opracował tu szereg wynalazków i patentów: barometryczny wyrzutnik ulotek, wyrzutnik flar oświetleniowych i in.[2] 1 lutego 1943 roku rozpoczął współpracę z firmą Lockheed[1] gdzie zajmował się przekonstruowaniem drzwi bombowych w B-26 Marauder oraz rozwinął koncepcję wyrzutnika bomb opracowaną przez innego przedwojennego polskiego wynalazcę Władysława Świąteckiego. Jego modyfikacja tej konstrukcji została wykorzystana w konstrukcji wyrzutnika przeznaczonego do bombardowań powierzchniowych z dużej wysokości, które zastosowane były w bombowcach amerykańskich B-17 Flying Fortress[10].

23 kwietnia 1945 roku otrzymał propozycję wyjazdu do USA, 7 maja objął stanowisko konstruktora w Republic Aviation, gdzie pracował przez następne 16 lat[1]. Brał udział w opracowaniu samolotów F-84 Thunderjet oraz F-84F Thunderstreak[2].

W 1961 roku przeszedł na emeryturę i zamieszkał na Florydzie, gdzie zmarł 12 sierpnia 1977 r. był trzykrotnie żonaty (w 1920 – z Marią z Glińskich, w 1935 – z Jadwigą z Szaneckich i w 1953 – z Zofią z Sukniewiczów 1. v. Surmińską). Z pierwszego małżeństwa miał syna Jerzego (1921–1942), który zginął jako obserwator samolotowy Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, z drugiego córkę Teresę (ur. 1938), zamężną Budaszewską. Został pochowany na cmentarzu polskim w Doylestown[1].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Aleksander Krawyciński: Rudlicki Jerzy Stanisław (1893–1977), www.fundacjalotniczylublin.pl [dostęp 2019-09-23] (pol.).
  2. ↑ a b c d e f Wojciech Czajka: Jerzy Rudlicki, konstruktor zapomniany?. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, s. 371–387, nr 60/2005. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. 
  3. ↑ Złoty jubileusz inżyniera Jerzego Rudlickiego. „Skrzydlata Polska”. 24/1959, s. 6, 10 czerwca 1959. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  4. ↑ Jerzy Rudlicki (1893–1977), kapitan pilot inżynier Wojska Polskiego, polski konstruktor lotniczy., www.infolotnicze.pl [dostęp 2019-04-26] (pol.).
  5. ↑ a b Jerzy Stanisław Rudlicki, www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2019-04-26] (pol.).
  6. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1987 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 39, poz. 1831).
  7. ↑ Zdzisław Brodzki, „Lotnictwo” Wyd. Naukowo Techniczne, W-wa 1979 ISBN 83-204-0005-8.
  8. ↑ O Jerzym Rudlickim i jego usterzeniu motylkowym, www.motoszybowce.pl [dostęp 2019-04-26] (pol.).
  9. ↑ Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Warszawa: Z.P. Poligrafia, 2007, s. 29. ISBN 978-83-922942-2-5. OCLC 749530918.
  10. ↑ Jerzy B. Cynk, „Tajemnica wyrzutników Świąteckiego”, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 367.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 368.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
RUS Order św. Włodzimierza (baretka).svg
Baretka Orderu św. Włodzimierza.
H.28-Rudlicki.jpg
Samolot Hanriot H.28 z usterzeniem motylkowym w locie
Jerzy Rudlicki.png
inż. Jerzy Rudlicki
H-28 motyl.png
Hanriot H-28 z usterzeniem motylkowym. Po lewej konstruktor inż. Rudlicki, po prawej pilot W. Szulczewski