Jerzy Trzeciak (konstruktor)

Jerzy Trzeciak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 maja 1928
Wilno

Data i miejsce śmierci

24 czerwca 1991
Katowice

Zawód, zajęcie

konstruktor, pilot

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi

Jerzy Trzeciak (ur. 20 maja 1928, zm. 24 czerwca 1991) – polski konstruktor lotniczy, szybownik.

Życiorys

Był synem nauczycieli Bolesława i Janiny. W Wilnie uczęszczał do szkoły podstawowej, podczas okupacji uczył się w ramach tajnego nauczania. Po wojnie wyjechał z rodziną do Torunia, gdzie przeszedł podstawowe szkolenie szybowcowe. Po zdaniu matury w 1947 r. rozpoczął studia na Studium Lotniczym Wydziału Elektromechanicznego Politechniki Wrocławskiej, przekształconym w 1949 r. w Wydział Lotniczy. Studia ukończył 12 grudnia 1951 r. uzyskując dyplom mgr inż.

W latach 1951-1953 był asystentem i starszym asystentem Katedry Budowy Silników Lotniczych na Wydziale Lotniczym, aż do rozwiązania tego Wydziału. W latach 1953-1955 był starszym asystentem, a następnie adiunktem w Katedrze Silników Tłokowych Wydziału Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej[1].

1 lipca 1955 r. podjął pracę w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej jako starszy konstruktor i obliczeniowiec. Uczestniczył w zaprojektowaniu szybowców SZD-17 Jaskółka L, z profilem laminarnym i usterzeniem motylkowym, SZD-18 Czajka i SZD-19 Zefir 1[2]. W 1957 r. przeszedł przeszkolenie szybowcowe w Aeroklubie Bielsko-Bialskim.

W 1956 r. przystąpił w SZD do prac nad projektem silnika turbosprężarkowego, przeznaczonego do napędu szybowców. Koncepcja została oparta o wykorzystanie zespołu turbosprężarki z silnika tłokowego zdemontowanej z wraków samolotów Boeing B-17 Flying Fortress, Lockheed P-38 Lightning i Consolidated B-24 Liberator, zestrzelonych nad terenem Śląska w czasie II wojny światowej. Kilka turbosprężarek sprowadzono do SZD, dodano dyfuzor wlotowy do sprężarki, dzbanową komorę spalania, dyszę wylotową oraz odpowiednie instalacje: paliwową, elektryczną i rozruchową. Wykonano również hamownię dla prób naziemnych. Większość zbudowanych elementów zmontowano składając silnik w całość, ale do uruchomienia i próby nie doszło.

W latach 1957-1959 nadzorował produkcję seryjną szybowców SZD-9 bis Bocian 1D oraz wykonawstwo w WSK Mielec elementów metalowych do szybowców SZD-12 Mucha 100 i SZD-9 bis Bocian przeznaczonych dla Chin. W latach 1962-1963 opracował przy współudziale inż. Tadeusza Grudzieńskiego i inż. Machnowskiego eksperymentalny projekt skrzydła do szybowca SZD-24-3 Foka 3 o konstrukcji kompozytowo-przekładkowej z zastosowaniem papierowego wypełniacza ulowego, którego to skrzydła przeprowadzono próby wytrzymałościowe.

W 1958 r. rozpoczął projektowanie szybowca akrobacyjnego SZD-21 Kobuz, nazwanego początkowo "Sokół". Ten projekt został wdrożony do produkcji w 1964 r. jako SZD-21B Kobuz 3[3].

W latach 1965-1966 był kierownikiem Sekcji Weryfikacji Obliczeń, gdzie zastosował nowe metody obliczeń flatteru przy opracowywaniu wyników prób szybowca SZD-29 Zefir 3, którego prototyp w 1966 r. rozsypał się w powietrzu z powodu flatteru.

Reprezentował Polskę na międzynarodowych konferencjach organizowanych przez OSTIV (w 1958 i 1968), konferencjach poświęconych nowym technologiom w lotnictwie (Pirna 1961, Warszawa 1966, Paryż 1969). Zajmował się homologacją polskich szybowców za granicą, brał udział w pracach FAA związanych z wypadkiem szybowca Foka na terenie USA[1].

W związku z przejęciem przez Inspektorat Kontroli Cywilnych Statków Powietrznych (IKCSP) od Instytutu Lotnictwa całości spraw związanych z nadzorem dokumentacji obliczeniowej i konstrukcyjnej oraz budowy prototypów w SZD, a także certyfikacji szybowców 25 lipca 1966 r. został starszym inspektorem IKCSP do spraw szybowcowych w SZD[1] a następnie starszym specjalistą. Pod jego kontrolą powstała dokumentacja konstrukcyjna i obliczeniowa, odbywał się nadzór budowy prototypów i zakresu prób wytrzymałościowych oraz prób w locie (fabrycznych i państwowych) szybowców. Brał też udział w projektowaniu motoszybowca SZD-45 Ogar. W latach 1972-1973 nadzorował uruchomienie seryjnej produkcji szybowców SZD-30 Pirat w WSK-Świdnik. Od 1980 r. jego placówka IKCSP została przemianowana na XIX Okręg IKCSP w Bielsku-Białej i został jej kierownikiem. 21 grudnia 1987 r. Okręg XIX rozwiązano, a Jerzy Trzeciak został kierownikiem X Okręgu IKCSP na Śląsk.

Pracę zawodową zakończył 31 grudnia 1990 r. Zmarł w Katowicach 24 czerwca 1991 r. i został pochowany w kwaterze katolickiej cmentarza ewangelickiego w Bielsku-Białej.

Był członkiem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP) i Aeroklubu Bielsko-Bialskiego.

Otrzymał odznaczenia: Srebrny Krzyż Zasługi (1973 r.), Srebrna Odznaka Zasłużonego dla Rozwoju Województwa Katowickiego (1966 r.) i wyróżnienie Błękitne Skrzydła[4] (Redakcji Skrzydlatej Polski, 1975 r.).

Szybowce i samoloty, który projekty nadzorował Jerzy Trzeciak jako inspektor IKCSP

LpNazwaRok
1SZD-30 Pirat1966
2SZD-9 Bocian E1966
3SZD-31 Zefir 41967
4SZD-32 Foka 51968
5SZD-36 Cobra 151969
6SZD-39 Cobra 171970
7SZD-35 Bekas1970
8SZD-37 Jantar 151972
9SZD-37 Jantar 191972
10SZD-40 Halny1972
11PZL-106 Kruk1973
12SZD-30 Pirat 751974
13SZD-45 Ogar1975
14SZD-42 Jantar 21976

Przypisy

  1. ↑ a b c Mala encyklopedia lotników polskich: Jerzy Trzeciak. „Skrzydlata Polska”. 13/1977, s. 10, 27 marca 1977. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. 
  2. ↑ Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9, s. 188
  3. ↑ Andrzej Błasik, Andrzej Glass, Stanisław Madeyski (praca zbiorowa), Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1965, s.124-127
  4. ↑ Błękitne Skrzydła. „Skrzydlata Polska”. 13/1976, s. 4-5, 28 marca 1976. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie