Jerzy Wyrozumski
| ||
Data i miejsce urodzenia | 7 marca 1930 Trembowla | |
Data i miejsce śmierci | 2 listopada 2018 Kraków | |
profesor nauk historycznych | ||
Doktorat | 1963 Uniwersytet Jagielloński | |
Profesura | 1981 | |
Uczelnia | Uniwersytet Jagielloński | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() |
Jerzy Lesław Wyrozumski (ur. 7 marca 1930 w Trembowli, zm. 2 listopada 2018 w Krakowie[1]) – polski historyk mediewista, profesor nauk humanistycznych.
Pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1981–1986 dziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1987–1990 prorektor UJ.
Organizator, członek i w latach 1994–2015 sekretarz generalny odrodzonej Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1980–2015 prezes Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
Życiorys
Ukończył I Liceum Ogólnokształcącego im. Henryka Sienkiewicza w Koźlu[2].
Studia historyczne ukończył w 1955 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim[3]. Był uczniem Ludwika Piotrowicza, Jana Dąbrowskiego i Romana Grodeckiego[4].
Doktorat uzyskał w 1963 na podstawie pracy Tkactwo małopolskie w wiekach średnich[5] przygotowanej pod kierunkiem Romana Grodeckiego, specjalisty w zakresie historii gospodarczej średniowiecza[4]. Jerzy Wyrozumski wspominał: „Czułem jego dobry warsztat badawczy, odpowiadały mi jego bardzo dobrze udokumentowane poglądy uogólniające, jego odwoływanie się wprost do źródeł, a nie do tego, co napisali inni”[6].
W 1981 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1993 profesorem zwyczajnym nauk humanistycznych[3]. Kierował Zakładem Historii Polski Średniowiecznej UJ[6].
Jego specjalność naukową stanowiły dzieje polskiego średniowiecza, zwłaszcza problematyka gospodarczo-społeczna i ustrojowa oraz ruchy społeczno-religijne w Europie. Opublikował ponad sześćset naukowych pozycji bibliograficznych[4]. Napisał m.in. Historię Polski do roku 1505, Dzieje Polski średniowiecznej, biografię Kazimierz Wielki oraz tom serii Dzieje Krakowa poświęcony wiekom średnim[6]. Kierował wieloma projektami badawczymi, m.in. krytycznym wydaniem wraz z przekładem z języka łacińskiego na język polski Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae Jana Długosza oraz serią wydawniczą Acta Nuntiaturae Polonae[7].
W 1981 roku został wybrany na dziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego i pełnił tę funkcję przez dwie kadencje aż do roku 1987. W latach 1987–1990 był prorektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego[4]. W tym okresie „bronił wywalczonej przez Solidarność autonomii uczelni”[8].
Współpracował blisko z Polskim Instytutem Historycznym w Rzymie i Karoliną Lanckorońską[7].
Był jednym z organizatorów odradzającej się po 1989 roku Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1994–2015 był sekretarzem generalnym PAU, zaś w latach 2015–2018 delegatem Walnego Zgromadzenia PAU. Był członkiem Rady Naukowej Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, członkiem Rady Naukowej Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie, członkiem Rady Naukowej i Komitetu Redakcyjnego Polskiego Słownika Biograficznego[9].
W latach 1980–2015 był prezesem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Był członkiem zarządu Kasy im. Józefa Mianowskiego – Fundacji Popierania Nauki. Był członkiem Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, a także członkiem rady Muzeum Historycznego Miasta Krakowa[10].
Zmarł 2 listopada 2018. Został pochowany 9 listopada 2018 w nowej Alei Zasłużonych Cmentarza Rakowickiego w Krakowie[11][12].
Publikacje
- Dzieje Polski piastowskiej (VIII wiek – 1370 r.) – tom II serii Wielka Historia Polski
- Historia Polski do 1505
- Kazimierz Wielki
- Dzieje Krakowa, t. 1
- Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370–1506)
- Dzieje Polski średniowiecznej
- Kronika Krakowa
- Państwowa gospodarka solna w Polsce do schyłku XIV w.
- Tkactwo małopolskie w późnym średniowieczu
- Beginki i begardzi w Polsce
- Związki czeladnicze w Polsce średniowiecznej
- Horyzont polityczny Jana z Czarnkowa
- Legenda pruska o świętym Wojciechu
Wypromowane prace doktorskie
- Szkoły katedralne metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu na tle europejskim, 1992, Krzysztof Stopka
- Dzieje miasta Wieliczki (do połowy XVII wieku), 1993, Józef Piotrowicz
- Kształtowanie się litewskiej rady wielkoksiążęcej w Wielkim Księstwie Litewskim w XV wieku, 1995, Lidia Korczak
- Wojciech Jastrzębiec (ok. 1362–1436). Duchowny i mąż stanu, 1995, Grażyna Lichończak-Nurek
- Kariery Piastów Śląskich na Węgrzech w XIV wieku, 1995, Stanisław A. Sroka
- Osadnictwo Wizny i ziemi wiskiej do 1529 roku, 1997, Czesław Brodzicki
- Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438–1513. Dzieje polityczne, 1998, Krzysztof Prokop
- Uposażenie krakowskiej kapituły katedralnej w średniowieczu, 1999, Marek Daniel Kowalski
- Annalistyka małopolska XIII–XV wieku. Kierunki rozwoju i treści ideowe, 2001, Wojciech Drelicharz
- Elita urzędnicza Małopolski w otoczeniu ostatnich koronowanych Piastów, 2003, Andrzej Marzec
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia
W 1998 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[13], 2011 wyróżniony węgierskim Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi[14], a w 2014 otrzymał estoński Order Krzyża Ziemi Maryjnej 4 klasy[15]. Posiadacz watykańskiego Krzyża Komandorskiego Orderu św. Sylwestra i srebrnego medalu Cracoviae Merenti.
26 kwietnia 2005 uzyskał tytuł doctor honoris causa Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy[16].
9 listopada 2010 otrzymał Nagrodę Miasta Krakowa za szczególne osiągnięcia w zakresie badań mediewistycznych, zwłaszcza nad dziejami średniowiecznego Krakowa w dziedzinie nauki i techniki[17].
Przypisy
- ↑ Katarzyna Pelc: Nie żyje prof. Jerzy Wyrozumski, krakowski mediewista. radiokrakow.pl. [dostęp 2018-11-03].
- ↑ Historia Szkoły (pol.). I LO im. H. Sienkiewicza w Kędzierzynie-Koźlu. [dostęp 2018-11-05].
- ↑ a b Prof. Jerzy Wyrozumski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2009-05-22] .
- ↑ a b c d Tomasz Jasiński. Jerzy Wyrozumski (1930–2018). „Nauka”. 4, s. 181–185, 2018.
- ↑ Odnowienie doktoratu prof. Jerzego Wyrozumskiego
- ↑ a b c Zmarł wybitny historyk mediewista profesor Jerzy Wyrozumski. tvn24.pl, 3 listopada 2018. [dostęp 30 października 2019].
- ↑ a b 2 listopada 2018 zmarł Profesor Jerzy Wyrozumski. Polska Akademia Umiejętności. [dostęp 30 października 2019].
- ↑ Tomasz Fiałkowski: Zmarł Jerzy Wyrozumski. Tygodnik Powszechny, 5 listopada 2018. [dostęp 30 października 2019].
- ↑ Nekrolog opublikowany przez Polską Akademię Umiejętności. Gazeta Wyborcza, 9 listopada 2018. [dostęp 30 października 2019].
- ↑ Nekrolog opublikowany przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Gazeta Wyborcza Kraków, 6 listopada 2018. [dostęp 30 października 2019].
- ↑ Małgorzata Wosion-Czoba: Prof. Jerzy Wyrozumski spoczął w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. dzieje.pl, 9 listopada 2018. [dostęp 30 października 2019].
- ↑ Kraków. Ostatnia droga wybitnego historyka. Prof. Wyrozumski spoczął na cmentarzu Rakowickim. naszemiasto.pl, 9 listopada 2018. [dostęp 2018-11-09].
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 36, poz. 495
- ↑ A külügyminiszter által átruházott hatáskörben átadott elismerések, kormany.hu
- ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid (est.). president.ee. [dostęp 2014-12-03].
- ↑ Doktorat honoris causa – Informacja na stronach Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
- ↑ wiadomość w serwisie Nauka w Polsce
Linki zewnętrzne
- Prof. dr hab. Jerzy Wyrozumski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2009-05-22] .
- Pamięć Uniwersytetu: Droga przez las, film dokumentalny ze wspomnieniami prof. Jerzego Wyrozumskiego, prod. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Jerzy Lesław Wyrozumski – wykaz publikacji w LitDok Bibliografia Historii Europy Środkowowschodniej, Herder-Institut (Marburg)
- Publikacje Jerzego Wyrozumskiego w katalogu Biblioteki Narodowej
Media użyte na tej stronie
nastrino dell'Ordine di San Silvestro papa
Baretka Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej IV klasy
Baretka: Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (Orderu Zasługi Węgier) – odmiana cywilna.
SVG version of the Wikiquote logo.