Jerzy Zbigniew Pająk

Jerzy Zbigniew Pająk (ur. 1957 w Raciborzu) – polski historyk, profesor nauk humanistycznych.

Życiorys

W 1983 ukończył studia z zakresu historii na Uniwersytecie Warszawskim. Jego praca magisterska dotyczyła postaci Stanisława Grabskiego (promotor: Jerzy Holzer). Rozprawę doktorską pt. Centralny Komitet Narodowy (1915–1917) obronił w 1997 w Instytucie Historii PAN (promotor: Jan Molenda). Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w 2013 na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach w oparciu o rozprawę Od autonomii do niepodległości. Kształtowanie się postaw politycznych i narodowych społeczeństwa Galicji w warunkach wielkiej wojny 1914–1918. Postanowieniem z dnia 5 września 2022 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadał mu tytuł profesora nauk humanistycznych w dyscyplinie historia[1].

W 1981 roku podjął pracę w Archiwum Państwowym w Kielcach, następnie był nauczycielem w kieleckich szkołach podstawowych i średnich (1982–1988). W 1988 został zatrudniony w Instytucie Historii na Wydziale Humanistycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach, przekształconej następnie w Akademię Świętokrzyską i Uniwersytet Jana Kochanowskiego. Początkowo pracował na stanowisku asystenta, a później starszego wykładowcy, adiunkta, obecnie profesora UJK. Brał udział w kilku dużych projektach badawczych finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego m.in. realizowanych w Instytucie Historii UJK 1) „Pamiętniki i listy polskich autorów z ziem zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918”, 2) Polscy zesłańcy na Syberii Zachodniej w drugiej połowie XVIII wieku – XIX wieku w oczach Rosjan i ludności syberyjskiej”, oraz w grancie NPRH realizowanym w Instytucie Historii PAN: – „Pierwsza wojna światowa na ziemiach polskich. Oczekiwania – doświadczenia – konsekwencje”

Specjalizuje się w historii politycznej i społecznej Polski oraz Europy Środkowej przełomu XIX i XX wieku. Jego zainteresowania badawcze obejmują I wojnę światową oraz uwarunkowania kulturowo-historyczne ziem polskich. W ostatnich latach zajmował się problematyką cenzury austro-węgierskiej w latach 1914–1918, wydał wraz z Janem Molendą i Pawłem Brudkiem pięciotomowe wydawnictwo źródłowe – Wielka Wojna w polskiej korespondencji zatrzymanej przez cenzurę austro-węgierską (zob. niżej). Opracował ok. 250 biogramów dla potrzeb Świętokrzyskiego słownika biograficznego (t. 2, 2009). Istotną część jego dorobku stanowią edycje źródeł. Należy do Polskiego Towarzystwa Historycznego i Kieleckiego Towarzystwa Naukowego.

Wybrane publikacje

  • O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915–1917), Kielce 2003
  • Słownik biograficzny XIX wieku, Toruń 2005 (współautorzy Adam Penkalla, Jerzy Szczepański)
  • Raporty Polskiej Organizacji Wojskowej. Okręg Kielecki i Radomski 1915-1918,, [oprac. wraz z Przemysławem Wzorkiem], Kielce 2006, s. 305
  • Raporty i korespondencja oficerów werbunkowych Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego 1915-1916. Ziemia Kielecka. Kielce 2007,
  • Od autonomii do niepodległości. Kształtowanie się postaw politycznych i narodowych społeczeństwa Galicji w warunkach Wielkiej Wojny 1914–1918, Kielce 2012
  • Ukraiński ruch narodowy w Galicji w początkach I wojny światowej. (Między ideą Wielkiej Rusi a ideą niepodległości ukraińskiej), w: Galicja – mozaika nie tylko narodowa; pod red. Urszuli Jakubowskiej, Warszawa 2013, s. 27–56
  • Polacy w Galicji wobec Austro-Węgier w latach I wojny światowej, w: Austria i relacje polsko-austriackie w XX/XX wieku. Polityka – kultura – gospodarka, pod red. Agnieszki Kisztelińskiej-Węgrzyńskiej, Krzysztofa A. Kuczyńskiego, Łódź 2014, s. 43–65 UŁ – wersja elektroniczna
  • Raporty i korespondencja oficerów werbunkowych Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego 1915-1916. Zagłębie Dąbrowskie i Częstochowa, Kielce 2015,
  • Akcja werbunkowa i propagandowa na rzecz Legionów Polskich w Zagłębiu Dąbrowskim (1914-1916), w: Górny Śląsk a I wojna światowa, pod red. Jarosława Racięskiego, Michała Witkowskiego, Katowice 2015, s. 105–133
  • Krakowski Biskupi Komitet Pomocy dla dotkniętych klęską wojny (1915-1918), w: Historia magistra vitae est … Studia z dziejów społeczno-politycznych, gospodarczych i kulturalnych; pod red. Lidii Michalskiej-Brachy, Marka Przeniosło, Beaty Wojciechowskiej, Kielce 2016, s. 227–246,
  • Moje wspomnienia w Massalanach spisane. Pamiętniki Jana Ordynata Bispinga 1842-1892, [oprac. wraz z Jerzym Szczepańskim] Kielce 2017,
  • [wraz z Pawłem Brudkiem, Janem Molendą] The Great War in Polish Correspondence Intercepted by Austro-Hungarian Censorship: Materials of Polish Censorship Groups from 1914-1918, w: The Great War in Polish Correspondence Intercepted by Austro-Hungarian Censorship: Materials of Polish Censorship Groups from 1914-1918, pod red. Włodzimierza Mędrzeckiego, seria „Metamorfozy Społeczne” t. 21, Warszawa 2018, s. 199–224 RCIN – wersja elektroniczna
  • Wielka Wojna w polskiej korespondencji zatrzymanej przez cenzurę austro-węgierską Materiały polskich grup cenzury z lat 1914–1918, [oprac. wraz z Pawłem Brudkiem, Janem Molendą] t. 1 s. 560, t. 2 s. 605, t. 3 s. 539, t. 4, s. 588, t. 5, s. 346, Warszawa 2018, Seria „Metamorfozy społeczne” t. 13-17" – t. 1 – RCIN – wersja elektroniczna, t. 2 – RCIN – wersja elektroniczna, t. 3 – RCIN – wersja elektroniczna, t. 4 – RCIN – wersja elektroniczna, t. 5 – RCIN – wersja elektroniczna
  • Zarys dziejów społecznych ziem polskich 1914-1918 – Galicja, w: Studia nad historią społeczną ziem polskich 1914-1918, pod red. Włodzimierza Mędrzeckiego, seria „Metamorfozy Społeczne 12”, Warszawa 2018, s. 65–116 RCIN – wersja elektroniczna
  • Katalog XIX-wiecznych map, planów i rysunków skasowanych klasztorów i ich majątków na terenie guberni kieleckiej i radomskiej, [oprac. wraz z Jerzym Szczepańskim], Kielce 2019, s. 224
  • Rosja w 1918 roku w listach Polaków zamieszkujących na obszarze Imperium Rosyjskiego. (Na podstawie materiałów cenzury austriackiej), w: Rok 1918. Odrodzona Polska i sowiecka Rosja w nowej Europie. t. 2, red. Leszek Zasztowt, Jan Szumski, Warszawa 2019, s. 225–244
  • Środowisko polityczne Ignacego Daszyńskiego w latach Wielkiej Wojny (1914-1918), w: Krakowscy ojcowie polskiej niepodległości, pod red. Andrzeja Chwalby i Zdzisława Nogi; przy współpracy Krzysztofa Kloca, Kraków 2019, s. 105–130
  • Jeńcy wojenni, uchodźcy, zakładnicy i deportowani z Galicji w latach I wojny światowej na terenie Imperium Rosyjskiego, „Dzieje Najnowsze” 2020 R. 52, nr 3, s. 21–52 RCIN – wersja elektroniczna
  • Nasza wojna Włodzimierza Borodzieja i Macieja Górnego: nowe spojrzenie na I wojnę światową, „Przegląd Historyczny”, 2020 T. 111 z. 1, s. 207–223 RCIN – wersja elektroniczna
  • Wojna a społeczeństwo. Galicja w latach 1914–1918, Kielce 2020

Przypisy

  1. ↑ Profesor Jerzy Pająk został profesorem belwederskim! [22 września 2022].

Bibliografia

  • Z perspektywy czterdziestolecia. Księga pamiątkowa Instytutu Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach (1970–2010), pod red. R. Gryza, Kielce 2010, s. 188–189.
  • Dr hab. Jerzy Zbigniew Pająk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2014-09-30].
  • dr hab. prof. UJK Jerzy Pająk. ujk.edu.pl