Jessica Lange

Jessica Lange

Jessica Lange (2008)
Imię i nazwisko	Jessica Phyllis Lange
Data i miejsce urodzenia	20 kwietnia 1949 Cloquet
Zawód	aktorka, producentka filmowa, fotografka
Współmałżonek	Paco Grande (1971–1981; rozwód)
Lata aktywności	od 1976

Jessica Phyllis Lange^[1][2] (ur. 20 kwietnia 1949 w Cloquet) – amerykańska aktorka filmowa i teatralna, producentka filmowa, fotografka i filantropka. Laureatka potrójnej korony aktorstwa: dwóch filmowych Oscarów, trzech telewizyjnych Emmy i teatralnej Tony^[3]. Ponadto pięciokrotna laureatka Złotego Globu i ambasadorka dobrej woli UNICEF^[4].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Cloquet w stanie Minnesota jako córka Dorothy Florence (z domu Sahlman; 1913–1998) i Alberta Johna Langego (1913–1989)^[5]. Ze strony matki ma korzenie fińskie^[6], ze strony ojca – niemiecko-holenderskie^[6]. Ukończyła Cloquet High School w Cloquet^[7]. W 1967 rozpoczęła studia ze sztuki i fotografii na University of Minnesota^[8]. W 1971 poślubiła fotografa Paco Grande^[9], z którym żyła w środowisku bohemy. Małżeństwo podróżowało po Stanach Zjednoczonych i Meksyku, po czym przeprowadziło się do Paryża. Tam Lange uczyła się pantomimy i pracowała jako tancerka w Opéra-Comique^[9]. Po powrocie do Stanów w 1973 roku pracowała w Nowym Jorku jako kelnerka i modelka.

Kariera

Została odkryta przez producenta Dino De Laurentiisa, który w 1976 roku powierzył jej rolę w filmie King Kong^[10].

Jessica Lange (2012)

Choć debiut filmowy Lange został zmiażdżony przez krytykę, film okazał się hitem kasowym i przyniósł jej Złotego Globa dla najlepszej ekranowej debiutantki. Kolejną rolę zagrała dopiero w 1979 roku w Całym tym zgiełku Boba Fosse’a. W latach 80. zagrała w serii kinowych przebojów. W 1983 roku jako pierwsza osoba od czterdziestu lat zdobyła dwie nominacje do Nagrody Akademii Filmowej w tym samym roku. Podczas 55. ceremonii wręczenia Oscarów odebrała nagrodę dla najlepszej aktorki drugoplanowej za komedię Tootsie, ponadto była nominowana w kategorii najlepszej aktorki pierwszoplanowej za rolę Frances Farmer w dramacie Frances^[10].

Kolejne nominacje do Oscara zgarnęła za filmy Pułapka (1984), Słodkie marzenia (1985) i Pozytywka (1989)^[10].

W latach 90. zagrała między innymi w Mężczyźni nie odchodzą (1990), Przylądku strachu (1991), Błękicie nieba (1994) i Tytusie Andronikusie (1999). Za rolę w Błękicie nieba zdobyła Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. Późniejsze znaczące pozycje filmowe w karierze Lange to Duża ryba (2003), Broken Flowers (2005) oraz filmy telewizyjne Normalny (2003) i Szare ogrody (2009), które przyniosły jej pierwszą w karierze nagrodę Emmy, przyznaną w kategorii najlepszej aktorki w filmie telewizyjnym lub miniserialu^[10].

Lange jest także aktorką teatralną. W latach 90. wcielała się na Broadwayu i West Endzie w rolę Blanche DuBois w Tramwaju zwanym pożądaniem (tę samą rolę zagrała w telewizyjnej adaptacji sztuki). Później występowała także w Zmierzchu długiego dnia i Szklanej menażerii. W 2016 zdobyła Nagrodę Tony za rolę pierwszoplanową w Zmierzchu długiego dnia. Tym samym stała się 22. w historii laureatem potrójnej korony aktorstwa, gromadząc na swoim koncie najważniejsze nagrody: filmową (Oscara), teatralną (Tony) i telewizyjną (Emmy).

W ostatnich latach kariera Lange skupia się głównie na działalności telewizyjnej. W 2011 aktorka po raz pierwszy wystąpiła w serialu, dołączając do głównej obsady American Horror Story stacji FX. Serial okazał się telewizyjnym przebojem, przywrócił Lange dużą popularność i przyniósł dwie kolejne nagrody Emmy oraz Złoty Glob^[11]. Do 2014 aktorka zagrała w nim cztery różne postacie w czterech pierwszych seriach, po czym zrezygnowała z dalszego udziału w serialu. W 2017 wcieliła się w Joan Crawford w serialu Konflikt, który również wyprodukowała. W 2018 powróciła do American Horror Story, by wystąpić gościnnie w jednym odcinku ósmej serii.

Jessica Lange jest także fotografką. Wydała cztery książki ze swoimi fotografiami, a jej prace pokazywano podczas wystaw w galeriach sztuki. W 2016 osobiście otworzyła swoją wystawę w Galerii Miejskiej BWA w Bydgoszczy. Jej wizyta w Polsce związana była z festiwalem filmowym Camerimage, gdzie odebrała honorową Nagrodę im. Krzysztofa Kieślowskiego.

Filmografia

Filmy

Seriale

Sztuki teatralne

Nagrody i nominacje

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jessica Lange w bazie IMDb (ang.)
• Jessica Lange w bazie Filmweb
• Jessica Lange w bazie Notable Names Database (ang.)