Jewhen Pobihuszczy
 Jewhen Pobihuszczy jako oficer kontraktowy Wojska Polskiego | |
 pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | 15 listopada 1901 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1919–1945 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki | 57 Pułk Piechoty Wielkopolskiej, |
| Główne wojny i bitwy |
|
Jewhen Pawłowycz Pobihuszczy (ukr. Євген Павлович[1] Побігущий), ps. „Ren” (ukr. Рен) (ur. 15 listopada 1901 we wsi Postołówka, zm. 28 maja 1995 w Haar) – ukraiński oficer, w 1941 jeden z dowódców batalionu „Roland”[2], w stopniu majora, ostatecznie pułkownik w Ukraińskiej Armii Narodowej.
Życiorys
Pochodził z rodziny ukraińskich nauczycieli. Rozpoczął naukę w gimnazjum w Kołomyi, którą przerwał w 1919 wstępując ochotniczo do Ukraińskiej Armii Halickiej. Po zakończeniu wojny polsko-ukraińskiej powrócił do gimnazjum, a następnie ukończył ekonomię polityczną na Uniwersytecie Poznańskim. Został oficerem kontraktowym Wojska Polskiego, dochodząc do stopnia kapitana. Wziął udział w wojnie obronnej Polski w 1939 jako dowódca 7 kompanii III batalionu 55 pułku piechoty. W czasie bitwy nad Bzurą trafił do niewoli niemieckiej[3]. Zwolniony z niewoli wiosną 1940 wraz z innymi oficerami Wojska Polskiego narodowości ukraińskiej, przez rok pracował jako pracownik pomocniczy w archiwum miejskim w Poznaniu.
W 1941 roku współdowodził batalionem „Roland” jako ukraiński zastępca niemieckiego dowódcy. Od grudnia 1941 przez rok ukraiński zastępca dowódcy batalionu policyjnego nr 201[4], w który przekształcono bataliony Roland i Nachtigall, walczącego od lata 1942 do końca tego roku na Białorusi przeciwko sowieckim partyzantom. Jednostka ta wchodziła w skład 62 pułku 201 Dywizji Ochronnej[5], która od lipca 1942 była podporządkowana SS-Obergruppenführerowi Erichowi von dem Bach-Zelewskiemu, Dowódcy SS i Policji w strefie Grupy Armii „Środek”[6]. 16 marca 1942 roku batalion w sile 650 policjantów, otrzymał rozkaz wymarszu na wschód (wyruszył z Frankfurtu 19 marca), został skierowany na tereny obecnej Białorusi, gdzie zluzował łotewski batalion policyjny. Za zadanie miał ochronę obiektów (mostów, sztabów itp.)[7] oraz, jako jednostka policyjno-pacyfikacyjna, walkę z radziecką partyzantką[6]. Został rozdzielony pomiędzy 12 umocnionych punktów na terenie o powierzchni około 2400 km². 2 kompania por. Mychajła Brygidera została wydzielona do ochrony sztabu w Borowkach. W toku 9-miesięcznych walk żołnierze batalionu zabili ok. 2000-2500 sowieckich partyzantów, tracąc 49 zabitych i 40 rannych[7][8].
Z uwagi na stosunek strat (40:1) Grzegorz Motyka[2] i Per Anders Rudling[9] uważają, że ofiarą batalionu padała również ludność cywilna, a rzeczą niewyjaśnioną jest jego ewentualny udział w pacyfikacji białoruskich wsi, gdyż źródła nie zawierają informacji na ten temat[10].
Zdaniem ukraińskich naukowców: politologa Ołeksija Martynowa i historyka Adolfa Kondrackiego Batalion 201 wziął udział w represyjno-pacyfikacyjnych akcjach na Wołyniu i na Białorusi w których popełnił zbrodnie na żydowskiej, białoruskiej i ukraińskiej ludności cywilnej. Obaj obarczają batalion za pacyfikację ukraińskiej wsi Kortelisy (22 września 1942) i twierdzą, że batalion spalił tam żywcem 2875 osób[11][12]. Za sprawców zbrodni w Kortelisach historiografia przyjmuje powszechnie zapasową kompanię policyjną Nürnberg z III batalionu 15 Pułku Policyjnego SS[13][14][15][16][17][18][19].
Po zakończeniu rocznego kontraktu w batalionie, od stycznia do kwietnia 1943 więziony przez Niemców we Lwowie w więzieniu przy Łąckiego, wraz z ukraińską kadrą oficerską batalionu, która w grudniu 1942 wraz z podkomendnymi odmówiła przedłużenia rocznego kontraktu na służbę policyjną dla III Rzeszy[20]. Uwolniony przez Niemców w związku z ich planami tworzenia 14 Dywizji Grenadierów SS, co oznajmił uwalnianym płk Alfred Bisanz[21], zgłosił się jako ochotnik do służby w dywizji[22]. W 14 Dywizji Grenadierów SS był dowódcą 1 batalionu 29 pułku Waffen SS. W kwietniu 1945 roku znalazł się wraz z żołnierzami dywizji w szeregach Ukraińskiej Armii Narodowej, wojnę zakończył w stopniu pułkownika UAN.
Po zakończeniu wojny przebywał na emigracji w Monachium. Władze ZSRR bezskutecznie występowały o jego ekstradycję. Pobihuszczyj włączył się w prace towarzystw ukraińskich, które powstawały na emigracji, szkolił ochotników przy wojsku brytyjskim stacjonującym w Niemczech, prowadził wykłady z ideologii na Wolnym Uniwersytecie Ukraińskim. Pracował w Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów oraz w międzynarodowej organizacji Antybolszewicki Blok Narodów. W uznaniu jego powojennej działalności religijnej od papieża Pawła VI otrzymał tytuł szambelana papieskiego i Order Świętego Sylwestra. Został także honorowym członkiem Centralnego Przedstawicielstwa Emigracji Ukraińskiej w Niemczech[3].
Przypisy
- ↑ Jewhen Pobihuszczy – Ren: Мозаїка моїх споминів. T. 1. Monachium-Londyn: 1982, s. 12.
- ↑ a b Grzegorz Motyka Ukraińska partyzantka 1942–1960, Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Wyd. Rytm, Warszawa 2006, ISBN 83-88490-58-3, s. 114–115.
- ↑ a b майор Євген Побігущий (1901 – 1995). [dostęp 2012-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-05)].
- ↑ Grzegorz Motyka „Ukraińska partyzantka 1942-1960”, Warszawa 2006 Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza RYTM, ISBN 83-88490-58-3 (ISP PAN), ISBN 83-7399-163-8 (Rytm), ISBN 978-83-88490-58-3. s. 114.
- ↑ Grzegorz Motyka „Ukraińska partyzantka 1942-1960”, Warszawa 2006 Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza RYTM, ISBN 83-88490-58-3 (ISP PAN), ISBN 83-7399-163-8 (Rytm), ISBN 978-83-88490-58-3, s. 114.
- ↑ a b Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy: sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993, s. 127, 325.
- ↑ a b Grzegorz Motyka Ukraińska partyzantka 1942–1960, Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Wyd. Rytm, Warszawa 2006, ISBN 83-88490-58-3, s. 114–115.
- ↑ Per Anders Rudling Schooling in Murder: Schutzmannschaft Battalion 201 and Hauptmann Roman Shukhevych in Belarus 1942 – wersja oryginalna w języku angielskim.
- ↑ Per A Rudling, Szkolenie w mordowaniu: Schutzmannschaft battalion 201 i hauptmann Roman Szuchewycz na Białorusi w 1942 r., Ukraińska policyjna kolaboracja w kontekście fałszowania historii II wojny światowej. Wstęp do tematu.[w:] Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych. Ludobójstwo na Kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939–1946, Bogusław Paź (red.), Wrocław 2011, ISBN 978-83-229-3185-1. s. 211, Per Anders Rudling Schooling in Murder: Schutzmannschaft Battalion 201 and Hauptmann Roman Shukhevych in Belarus 1942 – wersja oryginalna w języku angielskim.
- ↑ „The accounts contain no information on reprisal actions by the Schutzmannschaften, even though this was a standard practice.” Per Anders Rudling Schooling in Murder: Schutzmannschaft Battalion 201 and Hauptmann Roman Shukhevych in Belarus 1942.
- ↑ Aleksiej Martynow, Ukraińska policyjna kolaboracja w kontekście fałszowania historii II wojny światowej. Wstęp do tematu, [w:] Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych. Ludobójstwo na Kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939–1946, Bogusław Paź (red.), Wrocław 2011, ISBN 978-83-229-3185-1, s. 385–386.
- ↑ Adolf Kondracki, Wołyńska tragedia oczyma naukowców niepodległej Ukrainy, [w:] Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych. Ludobójstwo na Kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939–1946, Bogusław Paź (red.), Wrocław 2011, ISBN 978-83-229-3185-1, s. 394–395.
- ↑ Reserve-Polizei-Kompanie Nürnberg that was attached to Polizei-Bataillon 310 (III/Polizei-Regiment 15) burned the Ukrainian village of Kortelisy to the ground 23 September 1942 killing 2.875 civilans. Portal axishistory 15 Pułk Policyjny.
- ↑ Wolfgang Curilla, Die deutsche Ordnungspolizei und der Holocaust im Baltikum und in Weissrussland, 1941-1944, Paderborn 2006. ISBN 3-506-71787-1 za: portal axishistory.
- ↑ Петро Горщарук, Кортеліси: довічний біль, „Сільські Вісті” 22 czerwca 2012, Nr 73 (18813).
- ↑ Іван Ольховський, Трагедія села Кортеліси і спекуляції на ній, „Українська газета”, 18–31 grudnia 2008, Nr 32.
- ↑ Die Polizeikompanie Nürnberg wurde im Sommer 1941 aus etwa 130 Nürnberger und Fürther Polizeibeamten sowie Reservisten zusammengestellt und im Herbst nach Brest-Litowsk verlegt. Sie unterstand dem SS- und Polizeiführer für Wolhynien und fand Verwendung bei der Objektbewachung sowie bei der Bekämpfung von Partisanen. Bereits im September 1942 zerstörten Angehörige dieser Einheit die ukrainische Gemeinde Kortelisy und ermordeten 2.875 Bewohner. Auch dieses Verbrechen lag Jahrzehnte im Dunkeln, bis eine TV-Dokumentation der Medienwerkstatt Franken das vergessene Massaker publik machte. Cyt. za: Jim G. Tobias, Ganz normale Männer. Die Kriegsverbrechen einer fränkischen Polizeitruppe.
- ↑ Ярослава Музиченко, Вічність і Кортеліси, „Україна молода”, 23 września 2009, Nr 175.
- ↑ С. Кортелисы (Кортеліси), Ратновский район, Волынская область, Украина.
- ↑ Według Grzegorza Motyki ukraińskich oficerów batalionu Niemcy przetrzymywali w areszcie domowym nie stosując „większych represji” Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942-1960, Warszawa 2006, Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza RYTM, ISBN 83-88490-58-3 (ISP PAN), ISBN 83-7399-163-8 (RYTM), ISBN 978-83-88490-58-3, s. 115. Odmiennie Per Anders Rudling: „The 201st battalion was disbanded and taken to L’viv, where its officers were arrested and placed in the jail on Lontsky Street. Some, including Roman Shukhevych, managed to escape and went underground”. Per Anders Rudling Schooling in Murder: Schutzmannschaft Battalion 201 and Hauptmann Roman Shukhevych in Belarus 1942.
- ↑ Побігущий Є., Мозаїка моїх споминів, rozdział У в'язниці.
- ↑ „The 201st battalion was disbanded and taken to L’viv, where its officers were arrested and placed in the jail on Lontsky Street. Some, including Roman Shukhevych, managed to escape and went underground.(…) This time its members declined to renew their contracts, even if several continued to volunteer their services to Nazi Germany until 1945. Evhen Pobihushchyi joined the ranks of the Waffen SS Galizien, progressing to the rank of major.” Per Anders Rudling Schooling in Murder: Schutzmannschaft Battalion 201 and Hauptmann Roman Shukhevych in Belarus 1942.
Bibliografia, literatura
- І.К. Патриляк (Iwan Patrylak), Військова діяльність ОУН(Б) у 1940–1942 роках., Київ 2004 Wyd. Київський національний університет імені Тараса Шевченка, Інститут історії України НАН України. (ukr.)
- Євген Побігущий – Рен, Мозаїка моїх спогадів, Мюнхен-Лондон 1982.
Media użyte na tej stronie
Шеврон українських національних частин у складі німецької армії 1944 рік
Autor: Pysarenko20, Licencja: CC BY-SA 4.0
Могила полк. Є. Побігущого-Рена, 2017 р.
Insignia of the German Armed Forces in WWII.
Autor: Skjoldbro, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rang insignia of the German Wehrmacht until 1945; here: shoulder board Heer (Army).
- Corps colour: – white (used by the generic infantry and motorised infantry)
- Rank: – Oberst (en: Colonel), today comparable to OF-5.
Jewhen Pobihuszczyj Ukr. Евген Побігущий (1901-1995) – Ukrainian military, 1926-1939 contract officer of the Polish Army, here in rank of Lieutnant