Jeziorak

Jeziorak
	; Jezioro Jeziorak, Jażdżówki k. Iławy.
	Położenie
Państwo	Polska
Wysokość lustra	99,2 m n.p.m.
	Morfometria
Powierzchnia	31,52 km²
Wymiary; • max długość; • max szerokość	; 27,45 km; 2,4 km
Głębokość; • średnia; • maksymalna	; 4,1 m ; 12,9 m
Objętość	141 594 tys. m³
	Hydrologia
Rzeki wypływające	Iławka
Rodzaj jeziora	rynnowe
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jeziorak
	Położenie na mapie Polski Jeziorak
	53°43′23,24″N 19°36′46,80″E/53,723122 19,613000

Jeziorak (dawniej Gizerek^[2], Jezierzyce^[3], niem. Geserich See) – jezioro rynnowe położone w północno-wschodniej Polsce w obrębie Pojezierza Iławskiego. Jeziorak jest najdłuższym oraz szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce.

Jezioro jest połączone z Kanałem Elbląskim. Brzegi są zalesione – północne wysokim drzewostanem, a południowe niskim. Nad Jeziorakiem leży miasto Iława. Działa Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Iławie.

Jezioro o nazwie Jeziorak jest miejscem akcji książki Nowe przygody Pana Samochodzika, w której tytułowy bohater szuka skarbów zrabowanych podczas II wojny światowej.

Konturowa Mapa Jezioraka

Jeziorak

Mały Jeziorak

Jezioro Płaskie

Zatoka Widłągi

– - – granice adm. Iławy

Mapa Małego Jezioraka w Iławie

Ukształtowanie Jezioraka

Jeziorak ma wiele zatok, półwyspów i 16 wysp. Największymi są Wielki Ostrów (Wielka Żuława), Wielki Bukowiec i Czaplak.

Oś wąskiego, rynnowego jeziora biegnie z północy na południe, w środkowej części łamiąc się i zmieniając kierunek na południowy wschód, a potem na południowy zachód. Główny akwen na północ od wsi Siemiany dzieli się na dwie zatoki: wschodnią ślepą i północną połączoną Kanałem Dobrzyckim z jeziorem Ewingi. Na północ od wsi Siemiany przesmyk łączy Jeziorak z jeziorem Płaskim. Do zachodniego brzegu w Siemianach wpada okresowy strumyk z jeziora Urowiec. W części środkowej Jeziorak rozszerza się; jest tam kilka wysp. Na wysokości osady Nowe Chmielówko wybiega na północny wschód zatoka Kraga, która przez jezioro Dauby łączy Jeziorak z Kanałem Elbląskim. Naprzeciw osady Jażdżówki wąski przesmyk wiedzie do zatoki Widłągi. Naprzeciw Iławy na Jezioraku leży jedna z największych wysp Polski położonych na jeziorze – Wielka Żuława (82,4 ha). W Iławie, z południowego krańca Jezioraka, wypływa przez Jaz w Iławie rzeka Iławka. W mieście znajduje się również wejście do kanału łączącego Jeziorak z Jeziorakiem Małym w Iławie. Brzegi Jezioraka są przeważnie wysokie i strome. Zachodni brzeg i środkowa część brzegu wschodniego przylegają do wielkich kompleksów leśnych. Resztę obrzeży pokrywają pola, łąki i mniejsze kępy lasu.

Nazwa

W 1304 r. w dokumentach Jeziorak wymieniany jest pod nazwą Geyserich, a w 1346 r. – Geyzerich. Nazwa wywodzi się z języka pruskiego od słowa geeysa – czapla. Pierwotna nazwa oznaczałaby więc ‘Jezioro Czaple’. Jedna z wysp jeziora zachowała nazwę Czaplak (niem. Czaplakwerde)^[4].

Ochrona przyrody

Zachodni i częściowo wschodni brzeg Jezioraka porastają lasy iglaste^[5]. Jezioro znajduje się na terenie następujących powierzchniowych form ochrony przyrody^[6]:

Lasy Iławskie (PLB280005) OSO
Ostoja Iławska (PLH280053) SOO
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego

Wyspy

Wielka Żuława
Wielki Bukowiec połączona groblą z lądem stałym w miejscowości Wieprz
Zielony Ostrów (wyspa Łąkowa)
Kobiecy Ostrów,
Rajka (niem. Liebes Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, przylegająca do północno-wschodniego cypla wyspy Czaplak
Lipowy Ostrów, zwana Lipowcem lub Owczą
Rybackie Kępy dwie wysepki i kępy trzcin na głównym akwenie, pomiędzy miejscowościami Siemiany i Wieprz.
Wyspa Duży Gierczak
Wyspa Mały Gierczak
Czaplak (niem. Czalakwerder, Kranichwerder) wyspa na północnej części Jezioraka, dostępna przez bród z lądu stałego
Wyspa Kępka (niem. Caprera Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, na północny wschód od wyspy Czaplak
Wyspa Polajńska, Polajńska Kępa (niem. Heuwerder) wysepka na północnej odnodze Jezioraka, na południowy zachód od przysiółka Polajny
Mała Żuława około 3 km na północ od Iławy
Wyspa Miłości pomiędzy Wielką Żuławą z zachodnim brzegiem Jezioraka
Wyspa Księdza na północ od osady Jezierzyce

inne nazwy wysp według Leydinga

Kuklina (niem. Lerchen Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, na zachód od przysiółka Polajny

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 370. ISBN 83-232-1732-7.
↑ G.G. Leygind G.G., Nazwy fizjograficzne, [w:] Morąg – z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn: Pojezierze, 1973 .
↑ Jezierzyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 572 .
↑ Morąg – z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn: Pojezierze, 1973, s. 41 .
↑ Jeziorak, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-05-18] .
↑ Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2013-11-26].

Linki zewnętrzne

[Choiński2006-1] Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 370. ISBN 83-232-1732-7.

[2] G.G. Leygind G.G., Nazwy fizjograficzne, [w:] Morąg – z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn: Pojezierze, 1973 .

[3] Jezierzyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 572 .

[4] Morąg – z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn: Pojezierze, 1973, s. 41 .

[5] Jeziorak, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-05-18] .

[geo-6] Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2013-11-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne