Jezioro Solińskie

Jezioro Solińskie

Widok z korony zapory na południe
Państwo	Polska
Rzeka	San, Solinka
Data budowy	1961–1968
Data uruchomienia	1968
Typ zapory	Betonowa
Pojemność całkowita	472 mln m³
Powierzchnia	22 km²
Wysokość zapory	82 m
Głębokość	60 m
Położenie na mapie Bieszczadów Zachodnich Jezioro Solińskie
Położenie na mapie Karpat Jezioro Solińskie
49°23′17″N 22°26′58″E/49,388056 22,449444

Zapora widziana z północnego wschodu.

Jezioro Solińskie^[1] – zbiornik retencyjny położony w województwie podkarpackim w pobliżu miejscowości Solina.

Historia

Obszar obecnego Jeziora Solińskiego podczas prac przy wznoszeniu zapory

Pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej opracował w 1921 r. prof. Karol Pomianowski z Politechniki Warszawskiej (wcześniej: Politechniki Lwowskiej). Pierwsze rozpoznanie geologiczno-hydrologiczne w dolinie Sanu przeprowadzono jednak dopiero w latach 1936–1937, a dalsze prace przerwała II wojna światowa. Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w roku 1955 pod kierownictwem inż. Bolesława Kozłowskiego^[2]. Na miejsce wzniesienia zapory wybrano przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, koło wsi Solina. Podczas napełniania zbiornika, zatopione zostały wsie Solina, Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt i duża część Wołkowyi.

Budowę zapory rozpoczęto w 1960 r. Główne prace ziemne i roboty fundamentowe zakończono w 1964 r. W lipcu tegoż roku rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory. Podstawowe prace betoniarskie przy zaporze zamknięto pod koniec lutego 1968 r. W międzyczasie trwała budowa budynku elektrowni i montaż urządzeń hydroenergetycznych. Wstępny rozruch pierwszej turbiny odbył się 9 marca 1968 r., a 20 lipca (dwa dni przed ówczesnym świętem 22 lipca) oddano zaporę do eksploatacji^[2].

Generalnym projektantem całego kompleksu hydroenergetycznego był inż. Feliks Niczkie. Współpracowali z nim główni projektanci - inżynierowie: J. Matwiszyn i Z. Szymczak (konstrukcja zapory), R. Barucki i W. Neuman (architektura) oraz R. Wiśniowska i T. Owczarski (konstrukcja elektrowni). Przy budowie zapory, która trwała blisko 9 lat, pracowało ponad 2000 ludzi^[2].

Pozostałości dawnej wsi Solina znajdują się obecnie na dnie obecnego zbiornika. Zapora w Solinie, która ma 81,8 m wysokości i 664 m długości, jest najwyższa w Polsce.

Zapora i jezioro z lotu ptaka

(c) Niedowidek z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Zapora w Solinie

Charakterystyka

Zbiornik ma powierzchnię ok. 22 km² i największą w Polsce pojemność (472 mln m³). Jezioro ma bardzo rozwiniętą linię brzegową (ok. 166 km przy średnim stanie wody z lustrem na poziomie 420 m n.p.m.), z licznie występującymi zatoczkami – ujściami strumieni. Maksymalna głębokość zbiornika to 60 m przy zaporze. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW.

Hydrologia

Średni przepływ w Sanie na wysokości zapory: 19,6 m³/s. Maksymalny zarejestrowany dopływ do jeziora: 1265 m³/s w lipcu 1984 r. (2004). Łączny wydatek urządzeń upustowych zapory wraz z elektrownią sięga przy nadpiętrzeniu 2600 m³/s. Przepływy znamionowe Q 1% – 1500 m³/s, Q 0,1% – 2250 m³/s, a Q 0,01% – 3000 m³/s.

Na skutek częstych zmian wysokości lustra wody oraz niszczącej działalności fal (abrazji) do zbiornika dostaje się ok. 200 tys. m³ materiału skalnego rocznie, powodując przyspieszone zasypywanie jeziora^[3].

Fauna zbiornika

W wodach zbiornika występuje obecnie duża rozmaitość gatunków ryb. Głównie spotykane są sandacze oraz okonie, ale również duże okazy boleni, leszczy i płoci, szczupaków, sumów, karpi i kleni. Liczne okazy dorodnych karpiowatych można obserwować w wodach jeziora z korony zapory: korzystają one tu z obfitego dokarmiania przez zwiedzających zaporę turystów.

Na skutek budowy zapory zaobserwowano liczne populacje płoci, uklei czy okonia, migrujących ze zbiornika w górę rzek i ich dopływów; gatunki te mogą stanowić zagrożenie (jako konkurenci lub drapieżcy) dla gatunków miejscowych, w tym dla pstrąga potokowego^[4].

Polańczyk

Wołkowyja

Turystyka i rekreacja

Jezioro Solińskie odwiedzają turyści i wczasowicze. Na brzegach powstały ośrodki rekreacyjne, na zachodnim brzegu jeziora znajduje się miejscowość uzdrowiskowa Polańczyk. Poza wyznaczonymi kąpieliskami kąpiel jest niebezpieczna z powodu niedostępnych brzegów i przeszkód podwodnych. Na całym zbiorniku obowiązuje strefa ciszy (zakaz używania silników spalinowych nie dotyczy Policji i WOPR). Uprawiane jest żeglarstwo i windsurfing, jednak akwen nie należy do łatwych: jego szczególną cechą (w porównaniu z akwenami nizinnymi), spowodowaną rozczłonkowaniem tafli wody oraz wpływem wysokich brzegów, jest zmienność i nieprzewidywalność wiatrów. Większość nadających się do cumowania miejsc jest błotnista (z powodu wahań poziomu wody) lub kamienista. Poza okolicami Polańczyka na jeziorze znajduje się kilka dostępnych przystani o ograniczonej infrastrukturze. Zbiornik Soliński jest popularny wśród żeglarzy i kajakarzy ze względu na walory krajobrazowe i mniej „skomercjalizowany” charakter niż np. Kraina Wielkich Jezior Mazurskich.

W sezonie letnim po jeziorze kursują statki wycieczkowe.

Zatoki, wyspy i półwyspy

• Wyspa Skalista
• Półwysep Brosa
• Półwysep Horodek
• Zatoka Karpiowa
• Zatoka Potoku Czarnego
• Zatoka Suchego Drzewa
• Zatoka Victoriniego

Zobacz też

• sztuczne zbiorniki wodne w Polsce
• zbiornik antropogeniczny
• zbiornik zaporowy
• Jezioro Myczkowskie
• Zespół Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Nicpoń HenrykH., Tajemnice Soliny, 2010, ISBN 978-83-61746-15-7 .

Linki zewnętrzne

• Ruchoma kamera internetowa LIVE z widokiem na jezioro, zaporę i Polańczyk.
• Wschód słońca nad Jeziorem Solińskim. resfoto.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-19)]. – fotogaleria i panoramy.