Jezioro Warpuńskie

Jezioro Warpuńskie
Położenie
Państwo Polska
Miejscowości nadbrzeżneZyndaki, Warpuny
RegionPojezierze Mrągowskie
Wysokość lustra134,3 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia49,0 ha
Wymiary
• max długość
• max szerokość
1250 m
720 m
Głębokość
• średnia
• maksymalna
2,6 m
6,9 m
Długość linii brzegowej3550 m
Objętość1270,1 tys. m³
Hydrologia
Rzeki zasilająceBałowo
Rzeki wypływająceBałowo
Położenie na mapie gminy Sorkwity
Mapa konturowa gminy Sorkwity, u góry znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Warpuńskie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Warpuńskie”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Warpuńskie”
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego
Mapa konturowa powiatu mrągowskiego, u góry po lewej znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Warpuńskie”
Ziemia53°55′05″N 21°10′12″E/53,918056 21,170000

Jezioro Warpuńskie (niem. Grosser Weissstein See lub Grosser Sontagscher See[1]) – jezioro w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity[2].

Położenie i charakterystyka

Jezioro leży na Pojezierzu Mrągowskim, natomiast w regionalizacji przyrodniczo-leśnej – w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego[3], w dorzeczu Babięcka Struga–Krutynia–Pisa–Narew–Wisła. Znajduje się 12 km w kierunku północnym od Mrągowa. Nad jego wschodnimi brzegami leżą wsie Zyndaki i Warpuny[4]. W części północnej jest wyraźnie wyodrębniona zatoka. Na południowym zachodzie ma połączenie z Jeziorem Zyndackim. Od północy wpada niewielki ciek[4]. Według państwowego rejestru nazw geograficznych to rzeka Bałowo (odcinek Krutyni)[5], natomiast według Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Olsztynie to Warpunka[6].

Na Mapie Podziału Hydrograficznego Polski 10 ma identyfikator hydrologiczny 2643613 (w wersji 50 miało identyfikator 264213), a identyfikator jeziora 144318[7].

Dno wyrównane. Brzegi płaskie, gdzieniegdzie wyniesione. W otoczeniu znajdują się pola uprawne, łąki, nieużytki oraz zabudowania nabrzeżnych wsi[4].

Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego Jeziora Gielądzkie w zlewni rzeki Pisa – nr 35[8]. Na zbiorniku wodnym obowiązuje strefa ciszy[9]. Ze względu na powierzchnię poniżej 50 ha w systemie gospodarki wodnej nie jest wyróżniane jako odrębna jednolita część wód, ale jest włączone do jednolitej części wód „Krutynia do wpływu do jez. Bełdany wraz z dopływami i jeziorami” o krajowym kodzie RW200025264299WMS[10].

W przesmyku między Jeziorem Warpuńskim a Jeziorem Zyndackim położone jest pruskie grodzisko w formie kopca o wymiarach podstawy ok. 35 × 17 m i wysokości 2 m[11].

Morfometria

Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 49,0 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 2,6 m, a maksymalna – 6,9 m (punkt ten znajduje się w centralnej części akwenu)[4]. Lustro wody znajduje się na wysokości 134,3 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 1270,1 tys. m³[12][a]. Maksymalna długość jeziora to 1250 m, a szerokość 720 m. Długość linii brzegowej wynosi 3550 m[4].

Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 opracowanych w Państwowym Układzie Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 45,0 ha[12].

Na Mapie Podziału Hydrograficznego Polski 10 Jezioro Warpuńskie ma powierzchnię 43,76 ha[7].

Przyroda

W skład rybostanu wchodzą m.in. płoć, szczupak i leszcz[4]. Na odcinku rzecznym pomiędzy Jeziorem Warpuńskim a Jeziorem Zyndackim występuje szczeżuja wielka (Anodonta cygnea)[11]. Wśród roślinności przybrzeżnej dominuje trzcina, a wśród zanurzonej przeważają rdestnice i wywłócznik. Roślinność szczególnie obfita w zatoce na północy[4].

Jezioro leży na terenie obszaru chronionego krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich[13].

Uwagi

  1. ↑ W źródle jezioro jest oznaczone jako „bez nazwy” pod numerem 8.

Przypisy

  1. ↑ Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości.. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 426, 8 maja 1950. 
  2. ↑ Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Hydronimy. Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (oprac. red). T. 1. Cz. 2: Wody stojące. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 367. ISBN 83-239-9607-5. OCLC 749337950.
  3. ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
  4. ↑ a b c d e f g Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski: Jeziora Pojezierza Mrągowskiego. Przewodnik wędkarski (4). Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1998, s. 190–191. ISBN 83-87506-55-9. OCLC 749850823.
  5. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 września 2021, identyfikator PRNG: 248255
  6. ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2008 roku, Elżbieta Kochańska (red.), Olsztyn: Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2009, s. 23 [dostęp 2020-09-04].
  7. ↑ a b Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000, tabela jeziora.dbf
  8. ↑ Załącznik nr 5 do rozporządzenia Nr 8 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 28 maja 2012 r. Wykaz obwodów rybackich zlewni rzeki Pisa, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, 28 maja 2012, s. 4 [dostęp 2020-09-03].
  9. ↑ Akweny objęte zakazem używania silników spalinowych [dostęp 2020-09-04].
  10. ↑ Jednolite części wód (Wody Polskie), Geoportal krajowy.
  11. ↑ a b Mazurski Park Krajobrazowy, Mazurski park krajobrazowy. Różnorodność biologiczna i kulturowa, Krzysztof Wittbrodt (red.), Krutyń: Wydawnictwo Labritta, 2019, s. 70, 176, ISBN 978-83-954839-2-9 [dostęp 2020-09-04].
  12. ↑ a b Adam Choiński: Katalog Jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 361. ISBN 83-232-1732-7. OCLC 169954726.
  13. ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszaru chronionego krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich [dostęp 2020-09-03].

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Warmian-Masurian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Mrągowo County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Mrągowo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.01 N
  • S: 53.61 N
  • W: 21.04 E
  • E: 21.75 E
Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro