Jezioro Whillansa

Jezioro Whillansa
Ilustracja
Dno Jeziora Whillansa, sfotografowane przez miniaturową łódź podwodną
Położenie
Terytorium

 Antarktyka

Morfometria
Powierzchnia

59 km²

Głębokość
• średnia


~10 m

Hydrologia
Rodzaj jeziora

jezioro podlodowcowe

Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Whillansa”
Ziemia84°15′S 153°30′W/-84,250000 -153,500000

Jezioro Whillansa – jezioro podlodowcowe położone pod strumieniem lodowym Whillans Ice Stream na Antarktydzie Zachodniej. Wiercenia przeprowadzone w 2013 roku pozwoliły dotrzeć do wód jeziora i przeprowadzić ich bezpośrednie badania, w tym odkryć żyjące w nim organizmy.

Charakterystyka

Jezioro Whillansa ma powierzchnię około 59 kilometrów kwadratowych[1], przykryte jest lodem o grubości 800 metrów[2][3]. Temperatura wody jeziora wynosi około -0,5 °C[2]. Zostało nazwane na cześć glacjologa z Ohio State University, doktora Iana Whillansa[1].

Jezioro znajduje się 700 km od największej stacji polarnej Antarktyki, amerykańskiej bazy McMurdo[4]. Jest położone w niecce ukrytej pod strumieniem lodowym Whillans Ice Stream na Wybrzeżu Siple’a, spływającym w kierunku Lodowca Szelfowego Rossa. Jezioro wypełnia duża ilość osadów, pochodzących z erozji podłoża przez lodowiec, przez co w miejscu odwiertu ma ono głębokość 1,5 m zamiast przewidywanych ok. 10 m[4]. Ma ono połączenie z innymi okolicznymi jeziorami przez rzeki płynące pod lodowcem, które mogły nanieść do niego te osady[4]. Woda z Jeziora Whillansa najprawdopodobniej odpływa przez taką rzekę ku Morzu Rossa, do którego uchodzi pod lodowcem szelfowym[1].

Badania

Badania geofizyczne

Jezioro przed wierceniem było badane metodami geofizycznymi, obejmującymi wykonanie profili radarowych i sejsmicznych, w sezonie letnim 2010/11 i 2011/12[5].

Wiercenia

Wiercenia zostały wykonane w sezonie letnim 2012/13, w ramach programu naukowego Whillans Ice Stream Subglacial Access Research Drilling (WISSARD). 27 stycznia 2013 naukowcy przebili się przez pokrywę lodową docierając bezpośrednio do jeziora[3]; zgodnie z planem woda z jeziora, będąca pod wysokim ciśnieniem, wpłynęła do odwiertu i wypełniła jego dolne 30 m[4]. Dzień później z jeziora pobrano pierwsze próbki[6]. W amerykańskiej ekspedycji brał udział polski glacjolog profesor Sławomir Tułaczyk[4][7]. Do jeziora została spuszczona sonda opracowana przez NASA, która przeprowadziła pierwsze obserwacje w wodach jeziora podlodowcowego[8][9]. Zespół zamierza kontynuować badania jeziora i związanego z nim systemu hydrologicznego w następnym sezonie (2013/14).

Rezultaty

Analizy próbek pobranych z jeziora wskazują na to, że obecne jest w nim życie, są to najprawdopodobniej litotrofy odżywiające się substancjami nieorganicznymi[2]. Uczeni stwierdzili, że w wodzie jest około 1000 bakterii na mililitr, co stanowi mniej więcej 1/10 typowej zawartości w oceanie[10]. Jezioro jest odcięte od powierzchni od co najmniej 120 tysięcy lat (interglacjał eemski), a być może znacznie dłużej[4]. Organizmy zamieszkujące górne warstwy mułu jeziora mogą oddychać tlenowo, dzięki przenikaniu tego gazu z lodowca powyżej, ale te żyjące w głębi oddychają beztlenowo[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c WISSARD Fast Facts (ang.). WISSARD. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-18)].
  2. ↑ a b c Life Found Deep Under Antarctic Ice For First Time? (ang.). National Geographic. [dostęp 2013-02-06].
  3. ↑ a b WISSARD team reaches subglacial Lake Whillans in Antarctica (ang.). phys.org. [dostęp 2013-01-29].
  4. ↑ a b c d e f g Tomasz Ulanowski. Jak Polak znalazł życie pod lodem. „Gazeta Wyborcza”, 2013-02-15 (pol.). [dostęp 2013-03-08]. 
  5. ↑ WISSARD Geophysics. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-01)].
  6. ↑ Tim Stephens: Scientists collect first intact samples from an Antarctic subglacial lake (ang.). University of California, Santa Cruz, 2013-01-28. [dostęp 2013-03-09].
  7. ↑ Jezioro Whillans na Antarktydzie zdobyte! (pol.). wyborcza.pl. [dostęp 2013-01-28].
  8. ↑ Alan Buis: What Lies Beneath: NASA Antarctic Sub Goes Subglacial. Jet Propulsion Laboratory, 2013-02-28. [dostęp 2013-03-09].
  9. ↑ Aaron Gronstal: First View Below the Ice of Lake Whillans (ang.). NASA Astrobiology, 2013-02-25. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-07)].
  10. ↑ Quirin Schiermeier. Lake-drilling team discovers life under the ice. „Nature News”, 2013-02-11. DOI: 10.1038/nature.2013.12405. [dostęp 2013-03-09]. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Antarctica relief location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical Location map Antarctica, Azimuthal equidistant projection
Flag of the Antarctic Treaty.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of the Antarctic Treaty
Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
First view of the bottom of Antarctic subglacial Lake Whillans.jpg
First view of the bottom of Antarctic subglacial Lake Whillans, captured by the high-resolution imaging system aboard the Micro-Submersible Lake Exploration Device. The imagery and other data from the mini-sub were used to survey the lake floor and help the WISSARD team verify that the rest of their instruments could be safely deployed into the lake. Image credit: NASA/JPL-Caltech