Jezioro Whillansa

Jezioro Whillansa
Ilustracja
Dno Jeziora Whillansa, sfotografowane przez miniaturową łódź podwodną
Położenie
Terytorium

 Antarktyka

Morfometria
Powierzchnia

59 km²

Głębokość
• średnia


~10 m

Hydrologia
Rodzaj jeziora

jezioro podlodowcowe

Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Whillansa”
Ziemia84°15′S 153°30′W/-84,250000 -153,500000

Jezioro Whillansa – jezioro podlodowcowe położone pod strumieniem lodowym Whillans Ice Stream na Antarktydzie Zachodniej. Wiercenia przeprowadzone w 2013 roku pozwoliły dotrzeć do wód jeziora i przeprowadzić ich bezpośrednie badania, w tym odkryć żyjące w nim organizmy.

Charakterystyka

Jezioro Whillansa ma powierzchnię około 59 kilometrów kwadratowych[1], przykryte jest lodem o grubości 800 metrów[2][3]. Temperatura wody jeziora wynosi około -0,5 °C[2]. Zostało nazwane na cześć glacjologa z Ohio State University, doktora Iana Whillansa[1].

Jezioro znajduje się 700 km od największej stacji polarnej Antarktyki, amerykańskiej bazy McMurdo[4]. Jest położone w niecce ukrytej pod strumieniem lodowym Whillans Ice Stream na Wybrzeżu Siple’a, spływającym w kierunku Lodowca Szelfowego Rossa. Jezioro wypełnia duża ilość osadów, pochodzących z erozji podłoża przez lodowiec, przez co w miejscu odwiertu ma ono głębokość 1,5 m zamiast przewidywanych ok. 10 m[4]. Ma ono połączenie z innymi okolicznymi jeziorami przez rzeki płynące pod lodowcem, które mogły nanieść do niego te osady[4]. Woda z Jeziora Whillansa najprawdopodobniej odpływa przez taką rzekę ku Morzu Rossa, do którego uchodzi pod lodowcem szelfowym[1].

Badania

Badania geofizyczne

Jezioro przed wierceniem było badane metodami geofizycznymi, obejmującymi wykonanie profili radarowych i sejsmicznych, w sezonie letnim 2010/11 i 2011/12[5].

Wiercenia

Wiercenia zostały wykonane w sezonie letnim 2012/13, w ramach programu naukowego Whillans Ice Stream Subglacial Access Research Drilling (WISSARD). 27 stycznia 2013 naukowcy przebili się przez pokrywę lodową docierając bezpośrednio do jeziora[3]; zgodnie z planem woda z jeziora, będąca pod wysokim ciśnieniem, wpłynęła do odwiertu i wypełniła jego dolne 30 m[4]. Dzień później z jeziora pobrano pierwsze próbki[6]. W amerykańskiej ekspedycji brał udział polski glacjolog profesor Sławomir Tułaczyk[4][7]. Do jeziora została spuszczona sonda opracowana przez NASA, która przeprowadziła pierwsze obserwacje w wodach jeziora podlodowcowego[8][9]. Zespół zamierza kontynuować badania jeziora i związanego z nim systemu hydrologicznego w następnym sezonie (2013/14).

Rezultaty

Analizy próbek pobranych z jeziora wskazują na to, że obecne jest w nim życie, są to najprawdopodobniej litotrofy odżywiające się substancjami nieorganicznymi[2]. Uczeni stwierdzili, że w wodzie jest około 1000 bakterii na mililitr, co stanowi mniej więcej 1/10 typowej zawartości w oceanie[10]. Jezioro jest odcięte od powierzchni od co najmniej 120 tysięcy lat (interglacjał eemski), a być może znacznie dłużej[4]. Organizmy zamieszkujące górne warstwy mułu jeziora mogą oddychać tlenowo, dzięki przenikaniu tego gazu z lodowca powyżej, ale te żyjące w głębi oddychają beztlenowo[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c WISSARD Fast Facts (ang.). WISSARD. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-18)].
  2. ↑ a b c Life Found Deep Under Antarctic Ice For First Time? (ang.). National Geographic. [dostęp 2013-02-06].
  3. ↑ a b WISSARD team reaches subglacial Lake Whillans in Antarctica (ang.). phys.org. [dostęp 2013-01-29].
  4. ↑ a b c d e f g Tomasz Ulanowski. Jak Polak znalazł życie pod lodem. „Gazeta Wyborcza”, 2013-02-15 (pol.). [dostęp 2013-03-08]. 
  5. ↑ WISSARD Geophysics. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-01)].
  6. ↑ Tim Stephens: Scientists collect first intact samples from an Antarctic subglacial lake (ang.). University of California, Santa Cruz, 2013-01-28. [dostęp 2013-03-09].
  7. ↑ Jezioro Whillans na Antarktydzie zdobyte! (pol.). wyborcza.pl. [dostęp 2013-01-28].
  8. ↑ Alan Buis: What Lies Beneath: NASA Antarctic Sub Goes Subglacial. Jet Propulsion Laboratory, 2013-02-28. [dostęp 2013-03-09].
  9. ↑ Aaron Gronstal: First View Below the Ice of Lake Whillans (ang.). NASA Astrobiology, 2013-02-25. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-07)].
  10. ↑ Quirin Schiermeier. Lake-drilling team discovers life under the ice. „Nature News”, 2013-02-11. DOI: 10.1038/nature.2013.12405. [dostęp 2013-03-09]. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Flag of the Antarctic Treaty.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of the Antarctic Treaty
First view of the bottom of Antarctic subglacial Lake Whillans.jpg
First view of the bottom of Antarctic subglacial Lake Whillans, captured by the high-resolution imaging system aboard the Micro-Submersible Lake Exploration Device. The imagery and other data from the mini-sub were used to survey the lake floor and help the WISSARD team verify that the rest of their instruments could be safely deployed into the lake. Image credit: NASA/JPL-Caltech
Antarctica relief location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical Location map Antarctica, Azimuthal equidistant projection