Jezioro Zegrzyńskie

Jezioro Zegrzyńskie

Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Rzeka	Narew
Data budowy	1958–1963
Data uruchomienia	1963
Typ zapory	zapora ziemna
Pojemność całkowita	94,3 mln m³
Powierzchnia	30 km²
Wysokość zapory	7,3 m
Głębokość	maksymalna 11 m
Funkcja	retencyjna, krajobrazowa, energetyczna, rekreacyjna.
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Jezioro Zegrzyńskie
Położenie na mapie Polski Jezioro Zegrzyńskie
52°27′01″N 21°02′29″E/52,450278 21,041389

Jezioro Zegrzyńskie^[1][2] (pot. Zalew Zegrzyński^[3], Zbiornik Dębe^[4]) – zbiornik retencyjny na Narwi, utworzony w 1963, położony w Kotlinie Warszawskiej, w powiecie legionowskim.

Zbiornik wybudowano jako najniżej położony element kaskady zbiorników na Bugu, które miały umożliwić żeglugę. Ostatecznie z budowy pozostałych zbiorników zrezygnowano, a jezioro wykorzystywane jest przede wszystkim do celów rekreacyjnych oraz jako rezerwuar wody pitnej dla aglomeracji warszawskiej. Jego zapora odgrywa również niedużą rolę energetyczną^[5].

Charakterystyka

Powierzchnia zbiornika wynosi 30,3 km², długość 41 km (na Narwi), szerokość do ok. 3,5 km, pojemność 94,3 mln m³. Zwierciadło wody znajduje się 79 m n.p.m.^[6]. Maksymalne spiętrzenie wynosi 7 metrów. Wpływ spiętrzenia kończy się ok. 27 km za Serockiem.

Zbiornik powstał po przegrodzeniu koryta Narwi zaporą w Dębem (proj. Władysław Nawarski^[7]). Na zaporze została zbudowana elektrownia wodna o mocy 20 MW. Podczas budowy utworzono ok. 60 km wałów ochronnych, co zmniejszyło możliwość powstawania powodzi w dolnym biegu Narwi i Bugu. Powstanie zbiornika przyczyniło się do nawodnienia ok. 80 km² łąk i gorszych gruntów oraz uregulowania gospodarki wodnej na terenie ok. 130 km²^[8]. Zbiornik połączony jest z Bugiem, Narwią oraz Wisłą (poprzez Kanał Żerański).

Zbiornik otoczony jest lasami sosnowymi, które występują między Dębem a Wieliszewem, Białobrzegami i Rynią, a także w okolicach Jadwisina i Jachranki. Swoje siedliska mają tu ptaki takie jak m.in. rybitwy, mewy, łabędzie, perkozy i kaczki.

Przez Jezioro Zegrzyńskie przebiega most drogowy o długości 332 m i szerokości 13,5 m, oddany do użytku w 2003 roku. Jest on częścią drogi krajowej nr 61. Starszy most zbudowany w latach powojennych jeszcze przed spiętrzeniem zbiornika został rozebrany w 2003 roku gdyż był za wąski, a niska skrajnia pod mostem blokowała żeglugę wzdłuż jeziora^[9]. Równolegle do obecnego mostu z lustra jeziora wystają relikty mostu zbudowanego przed powstaniem zbiornika.

Nazwa

Nazwę Jezioro Zegrzyńskie wprowadzono urzędowo w 1963 roku^[10]. Pochodzi ona od leżącej na północ od jeziora wsi Zegrze.

W 2007 roku nazwa ta została także potwierdzona przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych^[1]. Jednak poza nazwą urzędową często stosowana jest także nazwa Zalew Zegrzyński (m.in. w Bazie Danych Ogólnogeograficznych prowadzonej przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii^[3]), a czasami także (przez hydrotechników) Zbiornik Dębe^[4].

Gmina Nieporęt złożyła wniosek o zmianę oficjalnej nazwy zbiornika z Jezioro Zegrzyńskie na Zalew Zegrzyński. Wniosek ten był omawiany na posiedzeniu Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych w czerwcu 2010 r. i zaopiniowany negatywnie. Komisja zdecydowała, że urzędową nazwą pozostanie Jezioro Zegrzyńskie^[2].

Turystyka

Plaża w Nieporęcie

Jezioro Zegrzyńskie w Ryni

Barka na plaży nad Jeziorem Zegrzyńskim w Nieporęcie

Jezioro Zegrzyńskie zimą

Pierwsze obiekty rekreacyjne nad Jeziorem Zegrzyńskim oddano do użytku w czerwcu 1963^[11].

Jezioro jest miejscem rekreacji mieszkańców Warszawy i okolic. Swoją świetność przeżywało w latach 70. XX wieku, gdy wokół powstało wiele ośrodków wypoczynkowych takich jak m.in. „Kolejarz“ i „Energetyk“. Na początku XXI wieku zaniedbane ośrodki wykupywano i przebudowywano według wówczas panujących standardów i w konsekwencji jezioro stało się ponownie atrakcyjne. Ośrodki wypoczynkowe i sportów wodnych zlokalizowane są głównie w takich miejscowościach jak:

• Nieporęt,
• Zegrze,
• Zegrze Południowe,
• Serock,
• Zegrzynek, PTTK
• Jadwisin – Klub Żeglarski Dolomit, Yacht Klub Jadwisin
• Jachranka,
• Białobrzegi
• Rynia.

Czystość wody zbiornika poprawiono dzięki wybudowaniu kilku oczyszczalni nad Narwią, Bugiem i ich dopływami.

Wokół Jeziora Zegrzyńskiego wytyczono dwanaście szlaków rowerowych. Ich łączna długość wynosi 351,1 km.

Wędkarstwo

W wodach Jeziora Zegrzyńskiego występują takie ryby jak m.in.: leszcze, liny, karpie, okonie, sandacze, szczupaki, sumy (wędkarski rekord 74,5 kg^[12]), wzdręgi, bolenie, jazgarze, miętusy, węgorze, karasie (srebrzysty, złoty), jazie, klenie oraz tołpygi. Sapa występuje tylko w Jeziorze Zegrzyńskim (znaleziona w 1989 r.), w dolnym odcinku Bugu (1997 r.) i Zbiorniku Włocławskim. Ryba ta przypłynęła do Polski w połowie lat 80. z dopływów Morza Czarnego^[13].

W klasyfikacji łowisk Polskiego Związku Wędkarskiego wody zbiornika znajdują się w granicach akwenu Narew 7.

Od 1 listopada do 31 marca każdego roku obowiązuje całkowity zakaz wędkowania w Jeziorze Zegrzyńskim na obszarze wodnym opisanym granicami: linią prostą od tablicy 32 km w Zegrzu Północnym w poprzek czaszy zbiornika do zabudowań mieszkalnych w Nieporęcie, ul. Zegrzyńska 30 na lewym brzegu, dalej linią brzegową do mostu drogowego w Zegrzu, a następnie wzdłuż prawej linii brzegowej do tablicy 32 km (na obszarze od mostu do linii 32 km Narwi).

Całoroczny zakaz wędkowania poniżej zapory w Dębem, obejmującym odcinek Narwi od zapory do betonowego kolektora na kilometrze 19 + 600 biegu rzeki (miejscowość Poddębie) z granicą przebiegająca prostopadle do nurtu rzeki^[14].

Żeglarstwo

Na wodach zbiornika uprawiane jest żeglarstwo, a kilkanaście razy w roku organizowane są imprezy regatowe. Zimą na jeziorze pojawiają się bojery, iceflyery i iceboardy.

Jezioro charakteryzuje się zafalowaniem powstającym przy wietrze o sile 3–4 stopni w skali Beauforta w postaci krótkiej, stromej fali o wysokości do ok. 0,7 m. Wieje tu zmienny wiatr z gwałtownymi, silnymi szkwałami.

Swoją działalność prowadzi tu Warszawskie Towarzystwo Regatowe, zajmujące się organizacją regat jachtów kabinowych i narodowej klasy Omega. W Zegrzynku odbywają się Regaty Samotnych, Regaty Nocne (uczestniczyli w nich przed laty Krzysztof Baranowski oraz Teresa Remiszewska) oraz Regaty o Błękitną Wstęgę Zalewu. W 1998 r. Yacht Klub Polski Warszawa był organizatorem Mistrzostw Polski w klasie Omega. Natomiast Kluczyński Sails zorganizował otwarte Mistrzostwa Warszawy Jachtów Kabinowych^[15].

Oprócz żeglarstwa uprawiany jest również kitesurfing, windsurfing, kajakarstwo, wioślarstwo i sporty motorowodne.

Zobacz też

• Paskuda z Zalewu Zegrzyńskiego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalny Portal Turystyczny Regionu Jeziora Zegrzyńskiego
• Locja Piotra Saleckiego - Jezioro Zegrzyńskie dla żeglarzy i wodniaków