Jidam

Jidam Wadżrajogini tradycji Sakja/Gelug pochodzącej od mahasiddhy Naropy

Jidam (transliteracja Wyliego: yi dam; sanskryt. iṣṭadevatā) – jeden z trzech korzeni praktyki buddyjskiej, prowadzącej do oświecenia; charakterystyczna dla wadżrajany metoda praktyki, w której występuje medytacyjne skupienie na postaci manifestacji buddy (lub mahasiddhy np. Padmasambhawy) wybieranej na podstawie indywidualnie wybranej tantry lub termy i bezpośredniego przekazu autentycznego mistrza (język tybetański: lama) odpowiednio do możliwości i zdolności adepta wadżrajany.

Etymologia

Sanskrycki termin, iṣṭadevatā, można tłumaczyć jako iṣṭa (pożądane, godny czci) + devatā (bóstwo), czyli godne czci i pożądane (dla praktyki) bóstwo, co może być dla człowieka Zachodu mylące, gdyż bóstwo symbolizuje tu potencjał oświecenia, tj. naturę Buddy, a nie zewnętrzny byt, wymagający od nas ubóstwiania lub czci. Jidam nie posiada żadnego niezależnego, inherentnego istnienia, tak jak to opisują nauki o „pustości” siunjata.

Tybetański, używany w wadżrajanie termin Jidam to skrót słowa yid-kyi-dam-tshig[1], oznaczającego związek (sanskryt: samaya) umysłu, co odnosi się do „natury umysłu”, a ściślej – związku praktykującego ze stanem „Przejrzystego Światła”, do którego prowadzi praktyka tantr.

Praktyka jidama

Jidam należy do tzw. trzech korzeni buddyzmu Diamentowej Drogi (dwa pozostałe to lama i strażnicy). Ze względu na to, że jidamy odnoszą się do manifestacji sambhogakaji, wyróżnia się ich bardziej lub mniej gniewne formy, ściśle określone na podstawie tantr lub „skarbów” term, w zależności od możliwości i zdolności praktykujących, a ich wygląd należy przede wszystkim rozumieć symbolicznie, jako ekspresję nauk o pustości, Naturze Buddy i postawie bodhiczitty (oświeconej postawie) oraz pod względem użyteczności dla praktyki buddyjskiej.

Niezbędne dla praktyki „na Jidama” jest otrzymanie odpowiedniej inicjacji (po tybetańsku: wang), bezpośredniego, ustnego przekazu (po tybetańsku: lung), wyjaśnień (po tybetańsku: tri) od autentycznego duchowego nauczyciela (po tybetańsku: lama) oraz oddanie, otwartość do linii przekazu tantr i mistrza oraz skrupulatne przestrzeganie ślubowań Bodhisattwy lub tantrycznych, wyrzeczenie od tzw. samsary, tj. zbędnych i przeszkadzających czynów związanych ze splamieniami umysłu, bodhiczitta oraz zrozumienie przynajmniej podstawowych nauk buddyjskich, szczególnie tych o teorii siunjaty i naturze Buddy.

Przykładami jidamów są Kalaczakra, Wadżrabhajrawa, Guhjasamadża czy też przedstawiona na grafice Naro Khaczo Wadżrajogini związana z tantrą Czakrasamwary. Więcej informacji znaleźć można w artykule Tantry Jogi Najwyższej.

Przypisy

  1. Harding, Sarah. „The Dharma Dictionary.” Buddhadharma Magazine, Spring 2005.Dharma Dictionary: Yidam.

Media użyte na tej stronie

Painted 19th century Tibetan mandala of the Naropa tradition, Vajrayogini stands in the center of two crossed red triangles, Rubin Museum of Art.jpg
Painted 19th century Tibetan mandala of the Naropa tradition, Vajrayogini stands in the center of two crossed red triangles, Rubin Museum of Art