Jigal Kohen-Orgad

Jigal Kohen-Orgad

‏יגאל כהן-אורגד‎

Data i miejsce urodzenia	30 sierpnia 1937 Tel Awiw, Palestyna
Data i miejsce śmierci	27 sierpnia 2019 Izrael
Minister finansów w I rządzie Szamira
Okres	od 18 października 1983 do 13 września 1984
Przynależność polityczna	Likud
Poprzednik	Joram Aridor
Następca	Jicchak Moda’i
Poseł do Knesetu
Okres	od 13 czerwca 1977 do 21 listopada 1988
Przynależność polityczna	Likud

Jigal Kohen-Orgad (hebr.: יגאל כהן-אורגד, ang.: Yigal Cohen-Orgad, ur. 30 sierpnia 1937 w Tel Awiwie, zm. 27 sierpnia 2019 w Izraelu) – izraelski ekonomista, przedsiębiorca, menedżer i polityk, w latach 1983–1984 minister finansów, latach 1977–1988 poseł do Knesetu, wieloletni kanclerz Uniwersytetu w Ari’el, dyrektor największych izraelskich przedsiębiorstw.

Życiorys

Młodość i służba wojskowa

Urodził się 30 sierpnia 1937 w Tel Awiwie, w ówczesnym Brytyjskim Mandacie Palestyny^[1] jako Jigal Kohen^[2]. Był synem imigrantów z Polski, jego ojciec pracował w przemyśle drzewnym^[3]. W rodzinnym mieście uczęszczał do religijnej szkoły podstawowej, a następnie do liceum. Działał w ruchu młodzieżowym B’nai Ecel, związanym z Herutem, a następnie włączonym do Betaru^[1].

Służbę wojskową odbywał w ramach programu Nachal, łączącego służbę wojskową z pracą rolniczą. W związku z tym w 1957 znalazł się wśród założycieli moszawu Amacja, położonego na terenach pomiędzy Strefą Gazy a Hebronem, ustawicznie narażonego na ataki fedainów. Następnie służył w brygadzie spadochronowej Nachalu^[4].

Wykształcenie i kariera zawodowa

Ukończył studia z zakresu ekonomii (administracji w biznesie) oraz pedagogiki na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie^[1][4]. W 1962 rozpoczął pracę w Instytucie Planowania Gospodarczego w Ministerstwie Finansów. Był właścicielem firmy konsultacyjnej oraz prezesem zarządu przedsiębiorstwa Etam^[1].

W czasie wojny sześciodniowej, jako rezerwista Brygady Jerozolimskiej, walczył o wyzwolenie Jerozolimy^[4][5].

Działalność polityczna i społeczna

Początki

W polityce związał się początkowo z Herutem, kiedy jednak w 1965 doszło do rozłamu w Gahalu (czyli Bloku Liberałów i Herutu) i powstania Wolnego Centrum – dołączył do nowej partii. Po jakimś czasie powrócił do Herutu, z czasem zostając przewodniczącym rady gospodarczej ugrupowania^[1]. Po wojnie Jom Kipur zaczął aktywnie popierać izraelskie osadnictwo w Judei i Samarii, z czasem zostając jedną z czołowych postaci ruchu osadniczego. Początkowo działał w Ma’ale Adummim, następnie w Ari’el^[4]. Był związany z Gusz Emunim (Blokiem Wiernych)^[3], przez wiele lat był także działaczem Rady Jesza, organizacji zrzeszającej izraelskie samorządy lokalne położone na terenach Judei, Samarii i Strefy Gazy^[6]. Aby odróżnić się od innego prawicowego polityka o tym samym imieniu i nazwisku, dodał do swojego nazwiska człon Orgad, pochodzący od inicjałów imion jego czworga dzieci^[2].

Poseł do Knesetu

Po połączeniu partii prawicowych i powstaniu Likudu działał w nowym ugrupowaniu, z którego listy po raz pierwszy dostał się do izraelskiego parlamentu w wyborach parlamentarnych w 1977, kiedy to prawica, po raz pierwszy w historii Izraela, doszła do władzy. W dziewiątym Knesecie zasiadał w dwóch komisjach – spraw gospodarczych oraz finansów – a także podkomisji ds. ochrony energii^[1]. Postrzegany jako polityczny „jastrząb”^[3], mimo to początkowo był zwolennikiem planu pokojowego Menachema Begina – na spotkaniu frakcji Herutu w grudniu 1977 otwarcie poparł rozwiązania proponowane przez przywódcę prawicy^[7]. W 1979 znalazł się jednak w grupie 18 posłów, którzy głosowali przeciwko ratyfikacji pokoju z Egiptem^[3]. W wyborach w 1981 uzyskał reelekcję, a w Knesecie dziesiątej kadencji zasiadał w tych samych komisjach, co uprzednio, oraz w komisji specjalnej ds. prawa zdrowotnego^[1].

Minister finansów

18 października 1983 dołączył do – sformowanego osiem dni wcześniej – pierwszego rządu premiera Icchaka Szamira jako minister finansów^[8]. Na stanowisku zastąpił Jorama Aridora – którego przez wiele miesięcy ostro krytykował. Jego powołanie zostało odebrane jako sprzeciw wobec wzrostu wpływów frakcji liberalnej w Likudzie^[3]. Jako szef Ministerstwa Finansów był gorącym zwolennikiem gospodarki wolnorynkowej^[5]. Zmagał się z szalejącą inflacją pozostawioną przez poprzednika, stosując konserwatywną politykę fiskalną i tnąc wydatki budżetowe, jednak nie udało mu się opanować jej dalszego wzrostu^[2][9]. Pod koniec swojej kadencji popadał w ostry konflikt z centralą związkową Histadrut – nie chciał się wówczas zgodzić na zmianę podatku dochodowego celem ochrony pracowników przed szalejącą inflacją, sprzeciwiał się także zwiększeniu zasiłków na rzecz dzieci. Pozostawał również w silnym sporze z krytykującymi go dziennikarzami, których oskarżał o sianie paniki i wpływ na znaczący spadek rezerw walutowych^[10]. W sierpniowych wyborach po raz trzeci został wybrany posłem^[1]. Na stanowisku ministerialnym pozostał do końca kadencji rządu – 13 września^[11], nie wszedł w skład rządu zgody narodowej pod przywództwem Szimona Peresa, w którym resort finansów objął Jicchak Moda’i^[8].

Ostatnia kadencja w Knesecie

W jedenastym Knesecie zasiadał w dwóch stałych komisjach parlamentarnych – spraw zagranicznych i obrony oraz spraw gospodarczych. Był także członkiem komisji wspólnej ds. statusu społeczności druzyjskiej w Izraelu. W 1988 utracił miejsce w parlamencie^[1].

Dalsza kariera zawodowa

Biblioteka Uniwersytetu w Ari’el

W 1982 był jednym z założycieli pierwszej izraelskiej wyższej uczelni na terenie Zachodniego Brzegu – College’u Judei i Samarii w Ari’el, z którym od tego czasu był związany aż do śmierci^[12].

Był dyrektorem koncernu telekomunikacyjnego Bezeq, największej izraelskiej firmy energetycznej Israel Electric Corporation^[13], oraz Banku Leumi, a także przewodniczącym rady nadzorczej Eitan Industries^[2]. Będąc cały czas związanym ze szkołą wyższą w Judei i Samarii, jako jej kanclerz, doprowadził w 2012 do uzyskania przez nią statusu uniwersytetu i zmiany nazwy na Uniwersytet w Ari’el, za co w 2013 został wyróżniony Nagrodą Moskowitzów dla Syjonizmu^[6][12][14].

W 2015 wystąpił w miniserialu dokumentalnym Magasz Ha-Kesef autorstwa Amira Ben-Dawida i Dorona Cabariego^[15]. Pozostawał aktywnym zawodowo aż do śmierci, będąc członkiem zarządu uczelni, a także zasiadając w radzie nadzorczej związanego z nią przedsiębiorstwa badawczo-rozwojowego^[13]. Zmarł 27 sierpnia 2019 w Izraelu^[5], następnego dnia został pochowany na cmentarzu Jarkon w Petach Tikwie^[16].

Życie prywatne

Miał czworo dzieci – Orli, Gilata, Ronena i Drora. W chwili śmierci był wdowcem i miał piętnaścioro wnuków i 26 prawnuków^[16].

Przypisy