Jimmie Noone

Jimmie Noone

Imię i nazwisko	James Noone
Data i miejsce urodzenia	23 kwietnia 1895 Cut Off (Luizjana)
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 1944 Los Angeles
Instrumenty	klarnet
Gatunki	jazz nowoorleański, chicagowski
Zawód	muzyk
Wydawnictwo	Vocalion, Brunswick, Decca
Powiązania	Freddie Keppard, Kid Ory, Joe „King” Oliver

James „Jimmie” Noone (ur. 23 kwietnia 1895 w Cut Off w stanie Luizjana, zm. 19 kwietnia 1944 w Los Angeles)^[1] – amerykański klarnecista jazzowy, reprezentant stylów: nowoorleańskiego i chicagowskiego. Mistrz improwizacji granych w kontrapunkcie do zespołu, wirtuoz, który inspirował klarnecistów mu współczesnych oraz następców, m.in. takich jak Omer Simeon, Benny Goodman, Irving Fazola i Artie Shaw.

Biografia i kariera

Urodził się na Stanton Plantation^[3] (plantacja trzciny cukrowej) w rejonie Cut Off, należącym do Lafourche Parish w stanie Luizjana. Jego rodzicami byli John Noone i Lucinda Daggs^[3]. Jako mały chłopiec grał na gitarze, ale kiedy w 1910 przeprowadził się z rodzicami do Nowego Orleanu, porzucił gitarę dla klarnetu. Jego pierwszymi nauczycielami gry na tym instrumencie byli: słynny koncertmistrz, teoretyk i edukator, Lorenzo Tio oraz zaledwie trzynastoletni^[4] Sidney Bechet. Później – już w Chicago – pobierał także lekcje u znanego nauczyciela klarnetu klasycznego, Franza Schoeppa, grając m.in. duety z młodziutkim Bennym Goodmanem^[5].

Karierę muzyka zawodowego rozpoczął ok. 1913 w zespole swojego szwagra, kornecisty Freddiego Kepparda, który grał w klubach Storyville, nowoorleańskiej dzielnicy czerwonych latarni. Rok później Noone wraz z innym kornecistą, Buddiem Petitem, założył The Young Olympia Band. Trio, prowadzone przez Nonne'a, występowało latem 1916 i 1917 w „Pythian Temple Roof Garden”^[6]. W owych tych latach Noone okazjonalnie grywał w zespołach Papy Celestina i Kida Ory'ego. Pod koniec 1917 przeniósł się do Chicago, gdzie ponownie pracował z Freddiem Keppardem, kierującym The Original Creole Orchestra. Wiosną 1918 zespół rozwiązał się, ale niemal równocześnie Joe „King” Oliver założył swój The Creole Jazz Band, do którego dołączył Noone. Następnie pracował z w klubach Chicago i okolicach, grając w różnych grupach. W 1920 zaangażował się do orkiestry Dreamland Doca Cooka, pozostając jej członkiem do 1926. Jednocześnie prowadził własny zespół, w skład którego wchodzili m.in. pianista Earl Hines, saksofonista i klarnecista Doc Poston, bandżysta Bud Scott i perkusista Johnny Wells. Do 1931 grupa występowała w popularnych ówcześnie klubach chicagowskich: „The Nest” (późniejszy „Apex”), „The Ambassador” i „El Rado”. W latach 1928-1930 ów zespół – jako Jimmie Noone's Apex Club Orchestra – dokonał dla wytwórni Vocalion wielu klasycznych obecnie nagrań. Były to m.in. utwory: Ain't Misbehavin', Apex Blues, El Rado Scuffle, Four Or Five Times i Every Evening (I Miss You), który stał się bestsellerem.

W 1935 Noone przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie wraz z kontrabasistą Wellmanem Braudem sformował orkiestrę i otworzył klub. Przedsięwzięcie jednak okazało się nieudane i po kilkunastu miesiącach muzyk powrócił do Chicago. Utworzył kolejny zespół (o zmiennym składzie, którego członkami byli m.in. pianista Teddy Wilson i wokalista Joe Williams) i do 1942 wraz z nim grał przede wszystkim w klubach. Sporadycznie jeździł w trasy koncertowe, odwiedzając – po 20 latach nieobecności – Nowy Orlean oraz tak odległe od siebie miasta jak Omaha i San Antonio.

Ostatnim etapem życia i kariery Nonne'a była Kalifornia, do której przeprowadził się w 1943. Po przyjeździe do Los Angeles dołączył do zespołu Kida Ory'ego, który wkrótce potem otrzymał propozycję udziału w programach radiowych Orsona Wellesa, poświęconych historii jazzu nowoorleańskiego. Noone zagrał tylko w kilku audycjach, albowiem 19 kwietnia 1944 zmarł nagle wskutek rozległego zawału serca.

Muzyka

Jimmie Noone był jednym z najlepszych klarnecistów lat 20. XX w.^[7] i wraz z Sidneyem Bechetem oraz Johnnym Doddsem tworzył „wielką trójcę”^[8] tego instrumentu. Reprezentował tzw. „szkołę kreolską”^[1] jazzu tradycyjnego. Noone wyróżniał się przede wszystkim delikatnością i subtelnością swojego tonu, w przeciwieństwie do ostrych i ekspansywnych improwizacji Doddsa^[8]. Wyśmienita technika i czyste brzmienie z wykorzystaniem wibrata nadawały jego grze walor śpiewności^[1]. Wywarł nią wpływ nie tylko na klarnecistów swojego pokolenia, ale także na najważniejszych przedstawicieli tego instrumentu w erze swingu.

Jimmy Nonne grał na klarnecie marki Selmer, zbudowanym według systemu Alberta^[9].

Wybrana dyskografia (CD)

• 1994 Jimmie Noone • Apex Blues (GRP)
• 1996 Jimmie Noone 1928-1929 (Classics)
• 1997 Jimmie Noone 1923-1928 (Classics)

Jimmie Noone 1930-1934 (Classics)

Jimmie Noone 1934-1940 (Classics)

• 2004 Jimmie Noone • Complete Recordings (Definitvie)

Jimmie Noone • Three Little Words (2CD) (Classic Jazz Archives)

Jimmie Noone at the Apex Club (Definitive Spain)

• 2006 Chicago Rhythm • The Recordings of Jimmie Noone 1923-1943 (4CD) (JSP Records)
• 2010 Kid Ory and Jimmie Noone • New Orleans Jazz (Essential Media Group)

Przypisy

Bibliografia

• James K. Williams, Jimmie Noone • Jazz Clarinet Pioneer (Discography by John Wilby), wyd. własnym sumptem (James K. Williams, 801 S. English Avenue, Springfield, IL 62704), 2010
• all•about•jazz – Jimmie Noone
• Red Hot Reed Warmers – Jimmie Noone