Jisra’el Kac (1927–2010)

Jisra’el Kac ((hebr.) ישראל כץ, ur. 6 grudnia 1927, zm. 29 października 2010)^[1][2] – izraelski naukowiec, urzędnik państwowy i polityk, który pełnił funkcję ministra pracy i spraw społecznych. Był jednym z najbardziej wpływowych ludzi w Izraelu w tworzeniu i rozwoju izraelskiego państwa opiekuńczego w ciągu kilku dziesięcioleci.

Życiorys

Wczesne życie

Urodzony w Wiedniu. W listopadzie 1938, po Anschlussie Austrii przez Trzecią Rzeszę i dojściu nazistów do władzy, w wieku 10 lat wyemigrował do Palestyny w ramach aliji młodzieżowej. Była to grupa dzieci, zorganizowana za zgodą rodziców pragnących uratować swoje dzieci od aresztowań i deportacji do nazistowskich obozów koncentracyjnych. Rodzicom i siostrze Kaca też udało się wyemigrować do Palestyny latem 1939 roku, jednak wkrótce zostali wygnani na Mauritius, gdzie mieszkali aż do 1946 roku – dopiero wówczas rodzina się połączyła. Część dalszej rodziny Kaca zginęła w Holokauście.

Kac początkowo studiował rolnictwo we wsi młodzieżowej Achawa aż do 1944 roku, i jednocześnie poprzez intensywne samokształcenie przygotowywał się do zdania matury. W rezultacie otrzymał stypendium brytyjskiego rządu mandatowego. Ostatecznie wybrał jednak studiowanie nauk ścisłych na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie (1946–1947). Podczas studiów zaczął pracować przy programach dla nieletnich przestępców w biednych dzielnicach Jerozolimy. W przeddzień I wojny izraelsko-arabskiej, wstąpił do Sił Obronnych Izraela, gdzie służył w jednostkach wywiadu.

Następnie powrócił na Uniwersytet Hebrajski by w latach 1948-1949 studiować nauki humanistyczne, przed wstąpieniem na Uniwersytet Columbia do Szkoły Nauk Społecznych w Nowym Jorku. Począwszy od 1951 roku studiował tam psychiatryczną pracę socjalną. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Columbia, powrócił do Izraela i podjął pracę kierownika kształcenia specjalnego dla młodzieżowej aliji. W nowo tworzącym się Państwie Izrael był to wtedy jeszcze dopiero początkująca specjalizacja w pedagogice. W okresie późniejszym Jisra’el Kac prowadził wieś młodzieżową Kefar ha-No’ar Kirjat Je’arim dla młodzieży w trudnej sytuacji życiowej, która miała kłopoty z dostosowaniem się do systemu edukacji. W latach 1959 – 1961, studiował i ukończył doktorat z zarządzania w pracy socjalnej na Case Western Reserve University w Cleveland, w stanie Ohio^[3].

Dziekan Szkoły Nauk Społecznych na Uniwersytecie Hebrajskim

Po powrocie do Izraela w 1962 roku, Jisra’el Kac skupił się na utworzeniu w Izraelu profesji pracownika socjalnego. Został pierwszym izraelskim dziekanem Szkoły Pracy Społecznej Paula Baerwalda na Uniwersytecie Hebrajskim. Była to pierwsza afiliowana przy uniwersytecie szkoła pracy społecznej w Izraelu. Funkcję dziekana pełnił aż do 1968 roku. W tym okresie, przy wsparciu Szkoły Paula Baerwalda, którą prowadził, podobne szkoły powstały także na uniwersytetach w Hajfie i Tel Awiwie. Kac stał na czele głównego komitetu rządowego mającego na celu określenie poziomu „minimalnych potrzeb osób zależnych od pomocy społecznej”. Jednakże minister opieki społecznej Josef Burg zatrzymał pracę komitetu w 1966 roku, zanim zdążył on przedstawić swoje wnioski^[4]. Na zaproszenie Dawida Ben-Guriona, Jisra’el Kac służył partii Rafi jako doradca w kwestiach społecznych w latach 1965 i 1967.

Podczas swojej kadencji jako dziekana w Paul Baerwald School, Kac poznał uznanego profesora Richarda Titmussa z London School of Economics. Spotkanie to wywarło duże wrażenie na Kacu, który od tej pory w swojej pracy i działalności wdrażał koncepcje Titmussa.

Dyrektor Generalny Narodowego Instytutu Ubezpieczeń

W 1968 roku Kac został mianowany dyrektorem Bitu’ach Leumi (Narodowego Instytutu Ubezpieczeń), gdzie służył aż do 1973 roku. W trakcie swojej pracy ustanowiono i wdrożono kilka nowych przepisów, w tym dotyczące zasiłków na dzieci i odszkodowań dla weteranów wojskowych Izraela i członków ich rodzin, ubezpieczenie bezrobotnych, ogólne ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa i niezdolności do pracy, indeksacji korzyści dla osób starszych i Ocalonych do średniej wynagrodzeń, a nie indeksu kosztów utrzymania. Kac przygotował również podstawy do badań w tematyce ubezpieczeń społecznych^[5], w szczególności w kwestii pomiaru ubóstwa w Izraelu, które do chwili obecnej liczone jest rocznie według jego metody.

Kac został oskarżony za krytykę polityki rządu i oraz za zabieranie krytycznego wobec rządu stanowiska odnośnie do polityki zwalczania ubóstwa jeszcze w trakcie swojej pracy w Instytucie Ubezpieczeń, za nielojalność wobec rządu, a także za podżeganie do napięć społecznych^[6].

W 1971 roku seria burzliwych demonstracji w Jerozolimie przeprowadzona przez izraelskie Czarne Pantery zmusiła rząd do poważnego zajęcia się żądaniami protestujących. W efekcie tych zmian utworzono społeczny komitet, który miał zaproponować rozwiązania tych kwestii. Premier Golda Meir mianowała Jisra’ela Kaca szefem komisji zatwierdzonej jako „Komisja Premiera do Spraw Dzieci i Młodzieży w Trudnej Sytuacji” (tzw. Komitet Kaca). Dwa lata później, podczas bezprecedensowego panelu 120 uczestników z instytucji naukowych, usług i różnych organów państwowych, Komitet przedstawił swoje wnioski^[7]. Komitet rekomendował by rodziny, w których dochód był niższy niż minimum wystarczające do przeżycia, otrzymywały dotacje rządowe w celu uzupełnienia dochodów. W dalszych rekomendacjach wskazywano potrzebę rozszerzenia edukacji pozaformalnej i wsparcia nieuprzywilejowanych terenów.

Minister pracy i spraw społecznych

W 1973 roku Katz został wybrany do Knesetu z listy Koalicji Pracy, ale jeszcze przed rozpoczęciem prac tej kadencji Knesetu, zrezygnował z tej funkcji aby poświęcić się pracom nad powołaniem Brookdale Institute of Gerontology i prac naukowych nad starzeniem się w Izraelu. W 1977 roku dołączył do Demokratycznego Ruchu dla Zmian (Dasz). Partia ta dołączyła do pierwszego rządu Menachema Begina, a Kac – pomimo że nie był posłem do Knesetu – został mianowany ministrem pracy i opieki społecznej. W trakcie swojej kadencji, Kac podjął się tworzenia mechanizmu ochrony wartości grantów NII przed erozją na skutek gwałtownej inflacji, która postępowała w Izraelu. Przewodniczył także pracom Knesetu nad legislacją, dzięki której przeniesiono finansowanie potrzebującym z biur pomocy społecznej do NII (Income Maintenance Bill)^[8]. Prowadził też prace nad prawną podstawą ubezpieczenia pielęgniarskiego, dzięki której emeryci mogli otrzymać fundusze na opiekę pielęgniarskiej lub fizyczną asystę. Był także jednym z inicjatorów i pierwszych działaczy projektu rehabilitacji dzielnic. Był przekonany, że główny akcent tego projektu powinien być położony na zmiany społeczne, a nie na odbudowę struktury. Jednak jego propozycja w tej sprawie nie została przyjęta^[9]. Kac pełnił funkcję ministra pracy i spraw socjalnych do końca okresu kadencji tego rządu, czyli do 5 sierpnia 1981 roku.

Po rządzie

W 1982 roku zainicjował, i aż do 1992 roku kierował, Centrum Badań Polityki Społecznej w Izraelu, obecnie: Centrum Tauba^[10], niezależny i nienastawiony na zysk „think tank”, którego celem było wpływanie na kształtowanie polityki społecznej Izraela zgodnie z wartościami równości społecznej i sprawiedliwości.

W latach 1986–1989 pełnił funkcję prezesa zarządu „Centrum Wolontariatu w Izraelu”, oraz „Sektora Wolontariatu i Non-Profit” – organizacji skupiającej Centrum Wolontariatu i innych organizacji non-profit (lata 1988 i 1989). W latach 1980. i 1990. był członkiem zarządu i członkiem rady nadzorczej kilku organizacji non-profit i pracował nad stworzeniem podstaw do badania trzeciego sektora i jego roli w życiu współczesnego państwa opiekuńczego.

W listopadzie 1996 roku Kac został mianowany szefem komisji badania sytuacji prawnej osób z niepełnosprawnością. Komisja ta stwierdziła, że ponad 10% mieszkańców Izraela cierpią z powodu dyskryminacji, niesprawiedliwości społecznej i finansowej niższości. Komisja zaproponowała szczegółowe rozwiązania prawne, co doprowadziło do przyjęcia ustawy o równych prawach dla osób niepełnosprawnych^[11].

Konsekwentna walka Kaca na rzecz państwa socjalnego często była pod prąd w izraelskiej polityce, tak za czasów rządów Partii Pracy jak i rządów Likudu.

Przez lata, służył także jako doradca dla wielu światowych organizacji, m.in. w Singapurze, USA oraz w Kenii.

Życie prywatne

Był żonaty z Marsel z domu Ruso, z którą miał dwóch synów. Zmarł 29 października 2010 roku.

Przypisy

Bibliografia

• Jisra’el Kac (1927–2010) (ang.) – profil na stronie Knesetu.