Joanna Pacuła

Joanna Pacuła (ur. 2 stycznia 1957 w Tomaszowie Lubelskim) − polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna, modelka^[1], która od lat osiemdziesiątych XX wieku mieszka i pracuje w Stanach Zjednoczonch.

Za występ w dramacie kryminalnym Michaela Apteda Park Gorkiego (1983) była nominowana do Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej. Została wymieniona jako jedna z 12 „Obiecujących nowych aktorów z 1984” (tom 36), którą co roku ogłasza w „Screen World” krytyk amerykański John Willis^[2]. Anglojęzyczna prasa rozpisywała się o jej kocim wdzięku, porównywano ją do młodej Lauren Bacall^[3]. Zachwycał się jej wdziękiem Giorgio Armani^[4]. Polacy widzieli w niej następczynię Poli Negri^[5]. W 1990 znalazła się na liście 50. najpiękniejszych ludzi na świecie wg amerykańskiego magazynu „People”^[2]. Zajęła 9. miejsce na liście „100 najseksowniejszych kobietach wszech czasów” magazynu „FHM (For Him Magazine)”^[2]. Jako jedna z nielicznych pojawiła się dwukrotnie na okładce magazynu „Vogue”^[2]. Zajęła 36. miejsce na Channel 5 „Największa supermodelka świata”^[6].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Tomaszowie Lubelskim^[7][8] jako córka inżyniera i farmaceutki^[9]. Wychowywała się z dwiema siostrami, młodszą Ewą (ur. 16 grudnia 1971), która została modelką i prezenterką. Zainteresowanie aktorstwem przejawiała już w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym im. Bartosza Głowackiego, gdzie wystąpiła w przedstawieniu Motyle są wolne (Butterflies Are Free) Leonarda Gershawa.

Początki kariery

Po ukończeniu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie^[7], w latach 1979−81 występowała na scenie warszawskiego Teatru Dramatycznego w spektaklach: Ćwiczenia z romantyzmu w reżyserii Gustawa Holoubka, Bałałajkin i spółka, Operetka Gombrowicza, gdzie wyciągnięto ją nagą z trumny i Jak wam się podoba (As You Like It) Williama Szekspira^[10]. W Teatrze Telewizji wcieliła się w postać Desdemony w tragedii szekspirowskich Otello (Othello, 1984) z Danielem Olbrychskim w roli tytułowej.

W kinie zadebiutowała rolą studentki, uczestniczki letniego obozu językoznawczych kół naukowych w filmie kina moralnego niepokoju pt. Barwy ochronne (1976) Krzysztofa Zanussiego. W telewizji zagrała w dwóch filmach Jana Łomnickiego – Akcja pod Arsenałem (1977) jako Duśka Bytnarówna, siostra „Rudego” i Dom (1980) w roli Ewy Szymosiuk. Trafiła na okładkę tygodnika „Film” (z 26 września 1978 i 6 stycznia 1980)^[11] i miesięcznika „Kino” (w lutym 1978, w lipcu 1979)^[12]. Jej pierwszą większą rolą była postać rozmarzonej praktykantki pielęgniarki Joli „Sarny”, skłóconej z rodzicami, bezradnej wobec rodzącej się miłości w trzyodcinkowym dramacie telewizyjnym Zielona miłość (1980).

Kariera międzynarodowa

W grudniu 1981, kiedy w Polsce wprowadzono stan wojenny, przebywała w Paryżu^[13] i związała się z Romanem Polańskim^[14], który pomógł jej zdobyć pracę modelki, a jej twarz zdobiła okładki magazynów mody takich jak „Vogue” (w niemieckiej edycji w maju 1984, we wrześniu 1985 i w październiku 1986, we francuskiej edycji w kwietniu 1987), „Mirabella”, „Cosmopolitan” (w kwietniu 1984, w lipcu 1985, w marcu 1986), „Harper’s Bazaar”, „Redbook”, „Woman” (w styczniu 1984), „European Travel & Life” (we wrześniu 1987), „New Woman” (w listopadzie 1987) czy „Riva” (w październiku 1988).

W 1982 postanowiła zostać w Stanach Zjednoczonych po tym, jak dwa tygodnie przed powrotem ukradziono jej wszystkie dokumenty, bilety i paszport, o czym opowiadała potem w wywiadach udzielanych w polskich magazynach takich jak „Twój Styl” czy „Pani” (w styczniu 2006)^[5]. Zamieszkała początkowo u przebywającej za oceanem aktorki Elżbiety Czyżewskiej^[6], rozpoczynając karierę aktorską i współpracę z reżyserami hollywoodzkimi. Relacje z Czyżewską stały się podstawą dla filmu Anna wg scenariusza Agnieszki Holland.

Jej pierwsza przełomowa rola Iriny, otrzymana za rekomendacją Polańskiego^[6], w filmie amerykańskim Park Gorkiego (Gorky Park, 1983) wg powieści Martina Cruza Smitha z Lee Marvinem doczekała się nominacji do nagrody Złotego Globu w kategorii najlepszej kobiecej roli drugoplanowej i zajęła 57. miejsce w rankingu magazynu „Premiere” na 100. najwspanialszych kreacji wszech czasów^[6].

Jej pozycję umocniła rola Żydówki Luki w uhonorowanym prestiżowym Złotym Globem filmie wojennym CBS Ucieczka z Sobiboru (1987). Aktorskim osiągnięciem była nominowana do nagrody Saturna rola modelki żyjącej pod wpływem kapłanki voodoo w horrorze Pocałunek (The Kiss, 1988)^[15]. Była na okładce tygodnika „Ekran” (w marcu 1988). W adaptacji powieści Alberto Moravii Mężowie i kochankowie (La Villa del venerdì, 1992) zagrała kochankę pianisty, znudzoną swoim bezbarwnym, pozbawionym erotyki małżeństwem.

Na ekranie m.in. partnerowała Stevenowi Seagalowi w filmie Wybraniec śmierci (1990), była obiektem seryjnego mordercy w thrillerze Zagadka osobowości (Body Puzzle, 1993), kochanką Doca Hollidaya (Val Kilmer) – Kate w westernie Tombstone (1993), futurystyczną femme fatale w psychologicznym filmie sci-fi Głęboka czerwień (Deep Red, 1994) i rosyjskim naukowcem w dreszczowcu Wirus (Virus, 1999)^[16].

Występowała jednak przede wszystkim w filmach klasy B. Grywała w produkcjach włoskich, francuskich, hiszpańskich, izraelskich, fińskich i nowozelandzkich.

Dwukrotnie wręczała nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej: w 1983 roku w kategorii najlepszego filmu zagranicznego, a w 1984 roku za najlepsze zdjęcia.

Jej mąż nie chciał, aby rozbierała się w filmach, dlatego odrzuciła propozycje ról w erotycznych przebojach: jako Elizabeth McGraw w 9 1/2 tygodnia (1986) i jako Roxy w dreszczowcu Nagi instynkt (1992)^[6]. Była też brana pod uwagę do ról w filmach: Wybór Zofii (1982)^[6], Motylek (Butterfly, 1982), Łowca androidów (1982), Więzienie kobiet (Chained Heat, 1983), Świadek mimo woli (1984), Brazil (1985), Dzika namiętność (1986), Żądza władzy (1986), Telepasja (1987), Czarna wdowa (1987), Fatalne zauroczenie (1987)^[2], Pozytywka (1989), Showgirls (1995) i Striptiz (1996)^[6]. W 1989 zrezygnowała z zagrania w Batmanie Tima Burtona i z roli dziewczyny Bonda w Licencji na zabijanie^[17].

Życie prywatne

W 1980 była w związku z aktorem Piotrem Fronczewskim^[18]. Przez pewien czas mieszkała w domu należącym do Rudolfa Valentino^[2]. Jej mężem był starszy o 12 lat producent filmowy Hawk Winchel Koch Jr.^[19]

Filmografia

Filmy kinowe

Filmy TV

Seriale TV

Przypisy

Bibliografia

• Jan Słodowski, Andrzej Roman, Gwiazdy światowego kina. Leksykon, Warszawa 1993
• Joanna Pacuła w bazie IMDb (ang.)
• Joanna Pacuła w bazie Filmweb
• Joanna Pacuła w bazie filmpolski.pl
• Joanna Pacuła, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Joanna Pacuła w bazie Notable Names Database (ang.)