Joanna Skwarczyńska

Joanna Skwarczyńska (1946)

Joanna Skwarczyńska (ur. 12 czerwca 1935 w Łodzi, zm. 18 lipca 1948 w Gardnie Wielkiej) – polska harcerka.

Życiorys

Urodziła się w Łodzi. Córka mjr. dypl. Tadeusza Skwarczyńskiego (1894–1978) i Stefanii Skwarczyńskiej (1902–1988), teoretyka i historyka literatury, prof. Uniwersytetu Łódzkiego. Siostra Marii Olszewskiej (1929–2011), biologa, członka rzeczywistego Polskiej Akademii Nauk, profesora zwyczajnego, wykładowcy Uniwersytetu Łódzkiego.

Od 1938 roku chodziła do przedszkola Rodziny Wojskowej w Łodzi, a potem we Lwowie do 1940. W kwietniu 1940 została wraz z rodziną wysiedlona do Kazachstanu, skąd wróciła pod koniec listopada 1940 do Lwowa. W 1944 roku wystąpiła w tajnym teatrze pod dyrekcją B. Dąbrowskiego, grając rolę Lilusi w Ich czworo oraz Isi w Weselu. W 1945 z rodziną przyjechała do Łodzi, gdzie uczęszczała do Szkoły Powszechnej nr 161. Była wzorową oraz zdyscyplinowaną uczennicą. Wspomagała szkolne przedsięwzięcia oraz organizowała pomoc dzieciom z Domu Dziecka. Planowała zostać aktorką. Należała do Czerwonego Krzyża, Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza oraz Związku Harcerstwa Polskiego.

Do harcerstwa – do 15 Łódzkiej Żeńskiej Drużyny Harcerek im. „Zośki” (tzw. Małej Piętnastki)[1] – wstąpiła w 1946 roku. Przyrzeczenie harcerskie złożyła 21 czerwca 1947 roku. Była zastępową oraz przyboczną. Przygotowywała się do funkcji drużynowej.

Zginęła w katastrofie na jeziorze Gardno[a] 18 lipca 1948 roku podczas obozu drużyny harcerskiej[2]. Pochowana 21 lipca 1948 roku w gronie współofiar w części katolickiej Starego Cmentarza w Łodzi[3].

Od lat 70. XX w. krążyły pogłoski o rozpoczęciu w Archidiecezji Łódzkiej procesu beatyfikacyjnego Joanny Skwarczyńskiej. W ramach 70. rocznicy tragedii na jeziorze Gardno, instruktorzy Chorągwi Łódzkiej ZHP oraz kanclerz archidiecezji, ks. dr Zbigniew Tracz, zdementowali przekazywaną od wielu lat pogłoskę[4].

Joanna Skwarczyńska była pierwowzorem literackim dla postaci Joanny Stawskiej w książce Jacka Koprowicza pt. „Otchłań”[5].

Upamiętnienie

Pomnik w Gardnie Wielkiej (lipiec 2010)

Imię Joanny Skwarczyńskiej noszą drużyny harcerskie w Brzezinach, Łodzi, Radomsku, Bydgoszczy, Gdańsku, Koszalinie, Opolu, Zawadzkiem, Warszawie i Gdyni. 18 października 2003 imię Joanny Skwarczyńskiej nadano Szkole Podstawowej w Gardnie Wielkiej – szkołę zlikwidowano w 2017.

Uwagi

  1. ↑ W ówczesnej prasie łódzkiej jezioro występuje pod nazwą Korbno.

Przypisy

  1. ↑ Mała Piętnasta, 15. Łódzka Żeńska Drużyna Harcerek [dostęp 2018-06-12].
  2. ↑ Kto ponosi winę? Tragedia na jeziorze – 24 harcerki łódzkie utonęły w falach Korbna. „Dziennik Łódzki”. Rok IV (nr 198 (1104)), s. 3, kol. 1–4, 1948-07-20. Łódź: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”. ISSN 1898-3111. [dostęp 2017-10-28]. 
  3. ↑ O. Łódź manifestuje swe współczucie. 25-tysięczny tłum na pogrzebie ofiar wypadku w Korbnie. „Dziennik Łódzki”. Rok IV (nr 200 (1106)), s. 3, kol. 3–5, 1948-07-22. Łódź: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”. ISSN 1898-3111. [dostęp 2017-10-28]. 
  4. ↑ Druhna Joanna w Facebook Watch. [dostęp 2020-06-23].
  5. ↑ Otchlan | wydawnictwomando.pl [dostęp 2020-07-02] (pol.).

Bibliografia

  • Adam Skwarczyński (red.): Druhna Joanna. Joanna Skwarczyńska (1933–1948). Marki: Michalineum, 2000. ISBN 83-7019-296-3. Nowe wydanie wspomnień i opracowań, zawartych w t. 9. serii wyd. „Chrześcijanie” (ATK, Warszawa 1982).
  • Dolaciński Z., Dziewulski P., Jakubowska-Rapkiewicz A., Mała Piętnastka. 70 rocznica tragedii na jeziorze Gardno, Chorągiew Łódzka ZHP, Łódź 2018.

Media użyte na tej stronie

GardnaWielka953.JPG
Autor: Ciacho5, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gardna Wielka-wieś w woj. pomorskim. Pomnik 25 ofiar zatonięcia łodzi z harcerkami na jeziorze Gardno w 1948
Joanna Skwarczyńska.jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC BY-SA 4.0
Joanna Skwarczyńska