Jochanan Bader

Jochanan Bader

‏יוחנן בדר‎

Data i miejsce urodzenia	19 sierpnia 1901 Kraków, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	16 czerwca 1994 Ramat Gan
Poseł do Knesetu
Okres	od 14 grudnia 1949 do 13 czerwca 1977
Przynależność polityczna	Herut, Gahal, Likud

Jochanan Bader podczas uroczystości otwarcia nowego budynku Knesetu

Grób Jochanana Badera i jego żony na cmentarzu Nachalat Jicchak w Tel Awiwie

Jochanan Bader, Jan Bader (hebr.: יוחנן בדר, ang.: Yohanan Bader, ur. 19 sierpnia 1901 w Krakowie, zm. 16 czerwca 1994 w Ramat Ganie) – polski i izraelski prawnik, dziennikarz i polityk, w latach 1949–1977 poseł do Knesetu z list ugrupowań prawicowych Herutu, Gahalu i Likudu. Doktor nauk prawnych, współautor metody Badera-Ofera – stosowanej od 1973 do podziału mandatów pomiędzy izraelskim partiami wyborczymi, które przekroczyły próg wyborczy.

Życiorys

Urodził się 9 sierpnia 1901 w Krakowie^[1], należącym wówczas do Austro-Węgier jako Jan Bader^[2].

W Polsce

Uczęszczał do krakowskiego państwowego gimnazjum, a następnie, w niepodległej już Polsce podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, zakończone uzyskaniem doktoratu^[1].

Od młodości działał w organizacjach syjonistycznych – był członkiem młodzieżowej organizacji Ha-Szomer Ha-Cair oraz Powszechnego Żydowskiego Związku Robotniczego na Litwie, w Polsce i Rosji (Bund). Od 1925 związany z nurtem rewizjonistycznego syjonizmu – przystąpił do Unii Syjonistów Rewizjonistów Ze’ewa Żabotyńskiego^[1]. Pracował jako prawnik, był także autorem tekstów, redaktorem^[1], a przez pewien czas również redaktorem naczelnym polskojęzycznego tygodnika „Trybuna Narodowa”. Organ rewizjonizmu syjonistycznego wydawanego w Krakowie, Warszawie i Lwowie przez Unię Syjonistów Rewizjonistów Małopolski Zachodniej i Śląska (Brit ha-Cohar)^[2]. Po odłączeniu się rewizjonistów od Organizacji Syjonistycznej i stworzeniu Nowej Organizacji Syjonistycznej został jednym z liderów partii obok Józefa Szofmana i Ja’akowa Kohena^[3].

II wojna światowa

Po wybuchu drugiej wojny światowej uciekł na wschód Polski i znalazł się na terenach zajętych przez Związek Radziecki. W 1940 został aresztowany i skazany na katorgę – trafił do łagru na północy ZSRR. W wyniku wejścia w życie układu Sikorski-Majski i ogłoszeniu amnestii dla obywateli polskich został zwolniony, a w sierpniu 1942 dołączył do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR generała Władysława Andersa. Wraz z Armią Andersa opuścił Związek Radziecki i przez Iran i Irak dotarł w grudniu 1943 do Palestyny, gdzie, jak wielu innych Żydów, opuścił polskie wojsko. Natychmiast przyłączył się do, powstałej z inspiracji Żabotyńskiego, organizacji paramilitarnej Irgun^[1], którą dowodził w tym czasie Ja’akow Meridor^[4]. W 1945 został aresztowany przez władze brytyjskie i umieszczony w obozie na wzgórzu Latrun, gdzie pozostawał uwięziony do maja 1948^[1].

W Izraelu

Po wyjściu na wolność, w niepodległym już Izraelu, wraz z innymi członkami Irgunu i przedstawicielami nurtu rewizjonistycznego syjonizmu założył ruch Herut (pol. Wolność)^[1], którego przewodniczącym został Menachem Begin^[5][6]. Został także redaktorem naczelnym gazety „Herut”, publikował również w innych pismach – „Hajom” (pol. Dziś) czy „Ma’ariw”^[1].

W pierwszych wyborach parlamentarnych w Izraelu w 1949 z sukcesem kandydował z listy Herutu do izraelskiego parlamentu. W pierwszym Knesecie zasiadał w komisjach regulaminowej, konstytucyjnej oraz finansów. W wyborach w 1951 ponownie został wybrany posłem. W drugim Knesecie był członkiem komisji: konstytucyjnej, prawa i sprawiedliwości, spraw zagranicznych i obrony, finansów oraz interpelacji. W 1955 uzyskał reelekcję. W Knesecie trzeciej kadencji zasiadał w komisjach konstytucyjnej, prawa i sprawiedliwości, finansów oraz budownictwa. W latach 1957–1977 był rzecznikiem gospodarczym Herutu, a następnie Gahalu i Likudu. W wyborach w 1959 po raz czwarty zdobył mandat poselski, a w czwartym Knesecie zasiadał w komisjach finansów, budownictwa oraz spraw zagranicznych i obrony. W 1961 uzyskał reelekcję^[1]. W piątej kadencji Knesetu doszło do połączenia Herutu i Partii Liberalnej w Blok Herutu i Liberałów, zwany w skrócie Gahal^[7]. Bader był członkiem komisji finansów oraz spraw zagranicznych i obrony. W wyborach w 1965 startując z listy Gahalu kolejny raz zdobył mandat poselski, a w szóstym Knesecie zasiadał w komisji finansów. Z sukcesem kandydował także w wyborach w 1969, a w Knesecie siódmej kadencji zasiadał w komisjach spraw gospodarczych, finansów, interpelacji^[1]. Wraz z Awrahamem Oferem z Koalicji Pracy opracował metodę podziału mandatów pomiędzy izraelskimi partiami wyborczymi, które przekroczyły próg wyborczy. Była to lokalna wariacja metody D’Hondta, która weszła w życie od wyborów w 1973. Od nazwisk twórców nazywana jest metodą Badera-Ofera^[8][9].

Przed wyborami w 1973 doszło do połączenia Gahalu i La’am (czyli sojuszu Wolnego Centrum, Listy Państwowej i pozaparlamentarnego Ruchu na rzecz Wielkiego Izraela) i powstania Likudu^[10]. Jochanan Bader po raz ósmy znalazł się w Knesecie, pozostał rzecznikiem gospodarczym ruchu, a w ósmym Knesecie kierował komisją kontroli państwowej i był członkiem komisji finansów. Nie kandydował w kolejnych wyborach^[1], w których Likud odniósł sukces i po raz pierwszy w historii Izraela doszedł do władzy^[11].

Podczas swojej kariery politycznej był także członkiem rady doradczej Banku Izraela^[11]. W 1979 opublikował w języku hebrajskim książkę „Kneset i ja”^[1]. Zmarł 16 czerwca 1994 w Izraelu^[11], w Ramat Ganie^[12].

Życie prywatne

Był żonaty i miał dwoje dzieci^[12].

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwane są ulice w Ramat Ganie^[13] i Beer Szewie^[14].

Przypisy