Jodła balsamiczna

Jodła balsamiczna
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

jodła

Gatunek

jodła balsamiczna

Nazwa systematyczna
Abies balsamea (L.) Mill.
Gard. Dict. ed. 8 3 1768.[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Gałązka z igłami

Jodła balsamiczna (Abies balsamea (L.) Mill.) – gatunek drzewa należący do rodziny sosnowatych. Nazwa gatunkowa pochodzi od jasnej, delikatnej żywicy wytwarzanej przez pień. W Ameryce Północnej jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem jodły[6].

Rodzimy obszar występowania to Ameryka Północna: wschodnia część Kanady (Nowa Fundlandia na zachód do prowincji Alberta), jak również wschodnia część Stanów Zjednoczonych (Wisconsin na wschód do Maine, w kierunku południowym Appalachy do Wirginii Zachodniej)[7]. W uprawie gatunek ten został rozprzestrzeniony w Europie, na Filipinach oraz w Australii[8].

Pień

Morfologia

Pokrój
Średniego rozmiaru zimozielone drzewo, o wąskiej stożkowej koronie. Pień osiąga do 20 m wysokości[9].
Liście
Wyrastają w dwóch nierównomiernych szeregach i są nieco zagięte. Potarte wydają balsamiczny zapach[9]. Mają długość 1,5-3 cm, są ciemnozielone, często pokryte porami tuż przy wierzchołku i dwoma białymi paskami porowymi poniżej.
Kora
Kora młodych drzew w kolorze szarym, gładka, pokryta wyciekami żywicznymi, z wiekiem szorstka, popękana lub chropowata.
Szyszki
Wydłużone, 4-8 cm długości, ciemnopurpurowe, dojrzewając wpadają w brązowawy kolor, zarazem rozsiewając nasiona we wrześniu.

Zastosowanie

  • Z żywicy wytwarza się balsam kanadyjski używany do konserwowania preparatów mikroskopowych oraz w optyce do sklejania soczewek[9].
  • W wielu krajach jodła ta jest uprawiana jako roślina ozdobna. Jej walorami ozdobnymi są niebieskozielone, pachnące igły i pokrój choinki bożonarodzeniowej. Strefy mrozoodporności 3-8. Niektóre kultywary[6]:
    • 'Hudsonia' – karłowaty, gęsty krzew osiągający wysokość do 60 cm
    • 'Nana' – kulisty krzew o wysokości do 60 cm

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. ↑ The Plant List. [dostęp 2014-05-08].
  5. ↑ Abies balsamea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  6. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-05-08].
  8. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
  9. ↑ a b c Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Abies balsamea bark with blisters.jpg
Autor: Treetime.ca, Licencja: CC BY-SA 3.0
close-up of Abies balsamea (balsam fir) bark showing resin blisters near Lodgepole, Alberta, Canada
Abies balsamea shoot.jpg
Autor: Joseph O'Brien, USDA Forest Service, United States, Licencja: CC BY 3.0 us
Abies balsamea lower crown (shaded) shoot.