Johann Gottlieb Naumann

Johann Gottlieb Naumann
Ilustracja
Portret Johanna Gottlieba Naumanna, mal. Friedrich Gotthard Naumann (brat kompozytora)
Data i miejsce urodzenia17 kwietnia 1741
Blasewitz
Pochodzenieniemieckie
Data i miejsce śmierci23 października 1801
Drezno
Gatunkimuzyka poważna, muzyka klasycyzmu
Zawódkompozytor, dyrygent

Johann Gottlieb Naumann (ur. 17 kwietnia 1741 w Blasewitz, zm. 23 października 1801 w Dreźnie[1][2][3]) – niemiecki kompozytor i dyrygent.

Życiorys

Syn kowala[1]. Początkowo uczył się u kantora i organisty kościoła w rodzinnym Blasewitz i w Loschwitz, od 1754 roku kontynuował naukę w Dreźnie, gdzie śpiewał w chórze kościelnym[1]. Jego nauczycielem był Gottfried August Homilius[3]. W 1757 roku wyjechał wraz ze szwedzkim skrzypkiem Andersem Wesströmem do Hamburga, a następnie do Italii[1], gdzie odwiedził Wenecję, Rzym, Florencję, Padwę i Bolonię[1] i studiował u Giuseppe Tartiniego i Giovanniego Battisty Martiniego[1][2]. W 1764 roku dzięki wstawiennictwu Johanna Adolfa Hassego otrzymał angaż na dworze książęcym w Dreźnie, początkowo jako drugi kompozytor muzyki kościelnej, od 1765 roku jako kompozytor muzyki kameralnej, a od 1774 roku jako kapelmistrz[1][2]. W latach 1765–1768 i 1772–1774, urlopowany z dworu, przebywał we Włoszech[1][2]. W latach 1777–1780 na zaproszenie króla Gustawa III przebywał w Sztokholmie, gdzie zajmował się organizacją i reformą królewskiej kapeli dworskiej[1][2]. Od 1785 do 1786 roku działał w Kopenhadze[1][2]. Na zaproszenie Fryderyka Wilhelma II wielokrotnie gościł także w Berlinie[1][2]. W 1792 roku poślubił córkę duńskiego admirała, Catharinę von Grodtschilling[1][3].

Twórczość

Naumann należał do czołowych postaci życia muzycznego XVIII wieku, jego działalność związana jest z nurtem Sturm und Drang oraz wczesnym romantyzmem[1]. Położył zasługi w organizacji życia muzycznego w Niemczech, Szwecji i Danii. Wystawiał opery własne i innych kompozytorów, uważany jest za ostatniego ważnego twórcę związanego ze szkołą neapolitańską[1]. W swoich wczesnych operach nawiązywał do Hassego, Grauna, Galuppiego, Piccinniego i Paisiella, później zbliżył się do twórczości C.W. Glucka i opery francuskiej[1]. W muzyce instrumentalnej przeszedł ewolucję od naśladownictwa Tartiniego w kierunku klasycyzmu[1]. Utwory chóralne Naumanna cieszyły się dużą popularnością i wykonywane były do końca XIX wieku[1].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Dzieła sceniczne

  • intermezzo Il tesoro insidiato (wyst. Wenecja 1762)
  • opera buffa Li creduti spiriti (wyst. Wenecja 1764)
  • opera seria L’Achille in Sciro (wyst. Palermo 1767)
  • opera seria Alessandro nelle Indie (1768, niedokończona)
  • opera seria La clemenza di Tito (1769)
  • opera buffa Il villano geloso (1770)
  • opera seria Solimano (wyst. Wenecja 1773)
  • azione per musica L’isola disabitata (wyst. Wenecja 1773)
  • opera seria Armida (wyst. Padwa 1773)
  • opera seria Ipermestra (wyst. Wenecja 1774)
  • opera buffa La villanella incostante (wyst. Wenecja 1773)
  • opera buffa L’Ipocondrico (1776)
  • opera-balet Amphion (wyst. Sztokholm 1778)
  • opera seria Elisa (1781)
  • opera seria Cora och Alonzo (wyst. Sztokholm 1782)
  • opera seria Osiride (1781)
  • opera buffa Tutto per amore (1785)
  • tragedia liryczna Gustaf Wasa (wyst. Sztokholm 1786)
  • opera seria Orpheus og Eurydike (wyst. Kopenhaga 1786)
  • festa teatrale La reggia d’Idomeneo (1787)
  • opera seria z baletem Medea in Colchide (wyst. Berlin 1788)
  • opera seria z baletem i udziałem chóru Protesilao (wyst. Berlin 1789)
  • opera buffa La dama soldato (1791)
  • festa teatrale Amore giustificato (1792)
  • opera buffa Aci e Galatea ossia I ciclopi amanti (1801)

Oratoria

  • La passione di Gesù Cristo (wyst. Padwa 1767)
  • Isacco, figura del Redentore (1772)
  • S. Elena al calvario (1775)
  • Giuseppe riconosciuto (1777)
  • Il ritorno del figliolo prodigo (1785)
  • La morte d’Abel (1790)
  • Davide in Terebinto, figura del Salvatore (1794)
  • I Pellegrini al sepolcro (1798)
  • Il ritorno del figliolo prodigo (1800)
  • Betulia liberata (1805)

Pieśni

  • Freimaurerlieder... zum Besten der neuen Armenschule (wyd. Lipsk 1775)
  • 40 Freymäauerlieder zum Gebrauch der teutschen auch französischen Tafellogen (wyd. Berlin 1782, 2. wyd. 1784)
  • Sammlung von Liedern (wyd. Pforten 1784)
  • Sechs neue Lieder (wyd. Berlin 1795)
  • 25 neue Lieder verschieden Inhalts (wyd. Drezno 1799)

Utwory instrumentalne

  • 12 sinfonii-uwertur
  • Concerto B-dur na klawesyn lub fortepian i orkiestrę
  • Sonatine na klawesyn, obój z fagotem lub flet z basem
  • Divertimento na 2 skrzypiec i wiolę
  • tria na 2 skrzypiec i altówkę
  • 12 sonat na harmonikę szklaną

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 15–16. ISBN 978-83-224-0808-7.
  2. ↑ a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2572. ISBN 0-02-865529-X.
  3. ↑ a b c Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 403. ISBN 978-0-8108-7183-0.

Media użyte na tej stronie