Johann Ludwig Burckhardt

Johann Ludwig Burckhardt

Johann Ludwig, także John Lewis, Jean Louis, w świecie arabskim znany również jako Ibrahim ibn Abdullah (ur. 24 listopada 1784 w Lozannie, zm. 15 października 1817 w Kairze) – szwajcarski podróżnik i orientalista, badacz Syrii, Egiptu i Arabii.

Lata młodości

Po ukończeniu studiów z zakresu arabistyki, kultury i historii Bliskiego Wschodu na uniwersytetach w Lipsku i Getyndze udał się latem 1806 roku do Anglii zaopatrzony w list polecający znanego naturalisty Johanna Friedricha Blumenbacha do sir Josepha Banksa, który, jako założyciel Towarzystwa Afrykańskiego, poszukiwał chętnych do podróży odkrywczej z Egiptu poprzez Saharę do Timbuktu i źródeł Nigru. Kandydatura Burckhardta, głównie z powodu jego znajomości podstaw arabskiego, została zaakceptowana i w marcu 1809 roku wyruszył on na wschód. Zatrzymał się na Malcie, skąd jesienią udał się do Aleppo w Syrii z zamiarem doszlifowania języka, poznania praw i obyczajów ludów muzułmańskich.

Burckhardt pozostał w Syrii przez dwa następne lata często przebywając wśród pustynnych nomadów, wyprawiając się do ruin starożytnej Palmyry do Damaszku, wędrując po Libanie i Palestynie. W trakcie przygotowań do podróży przyjął nazwisko Ibrahim Ibn Abdullah i przeszedł na islam. W ciągu tych dwóch lat tak dobrze poznał Koran, zwyczaje i język, że z powodzeniem mógł uchodzić za Araba.

Podróże

W czerwcu 1812 roku ruszył wreszcie do Kairu, gdzie miał zamiar dołączyć się do którejś z karawan kupieckich utrzymujących łączność z Marzukiem, stolicą Fazzanu w dzisiejszej Libii. Po drodze na nowo odkrył dla Europejczyków wykutą w skale Petrę, nie odwiedzaną od czasów wypraw krzyżowych.

Gdy dotarł we wrześniu do Egiptu, okazało się, że w najbliższym czasie żadna karawana do Fazzanu nie odejdzie. W związku z powyższym podjął wyprawę w górę Nilu, rozpoczynając podróż z miejscowości Isna (55 km na południe od Luksoru) i docierając aż do III katarakty. W marcu 1813 roku, w drodze powrotnej na północ, zwiedził monumentalną świątynię Ramzesa II w Abu Simbel.

W dalszym ciągu nie mogąc doczekać się karawany w głąb Sahary rozpoczął wiosną 1814 roku badanie pustyni nubijskiej i północnowschodniego Sudanu. Po przybyciu do portu Suakin wsiadł na statek płynący do Dżuddy, skąd dotarł jako pielgrzym do Mekki. Zwiedził też – jako pierwszy Europejczyk – Medynę, a następnie szlakiem wzdłuż wschodniego brzegu Morza Czerwonego udał się na eksplorację półwyspu synajskiego, by powrócić do Kairu w końcu czerwca 1816 roku w stanie krańcowego wyczerpania.

W początkach 1817 roku – wciąż oczekując karawany – zajął się porządkowaniem ostatnich notatek, ale w kwietniu, gdy marzenie miało się ziścić, zapadł na dyzenterię i 15 października zmarł. Wkrótce potem Towarzystwo Afrykańskie zaczęło publikować jego prace, które – dzięki temu, że wysyłał regularnie do Anglii swoje zapiski, dzienniki podróży i kopie listów – zachowały się niemal w całości.

Johann Ludwig Burckhardt, choć nie osiągnął zamierzonego celu wyprawy, dostarczył Europie wielu nowych informacji nt. Bliskiego Wschodu. Jego raport o Wahhabitach, którzy przejęli kontrolę nad Arabią w roku 1811, był pierwszym, jaki dotarł do Anglii. Jego opis Mekki i Medyny zainspirowały kolejne badania, jakich bodjął się sir Richard Francis Burton.

Publikacje Burckhardta

Jego prace zostały wydane pośmiertnie w następującym porządku:

1. Travels in Nubia (1819)
2. Travels in Syria and the Holy Land (1822)
3. Travels in Arabia (1829)
4. Arabic Proverbs, or the Manners and Customs of the Modern Egyptians (1830)
5. Notes on the Bedouins and Wahhabism (1831).

Bibliografia

• Carl Waldman i Alan Wexler: Encyclopedia of Exploration t.1, Facts On File, Inc., New York 2004, ​ISBN 0-8160-4678-6​.