Johann Theile

Johann Theile
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 lipca 1646
Naumburg (Saale)

Pochodzenie

niemieckie

Data i miejsce śmierci

przed 24 czerwca 1724 (data pogrzebu)
Naumburg (Saale)

Gatunki

muzyka poważna, muzyka barokowa

Zawód

kompozytor, pedagog, teoretyk

Johann Theile (ur. 29 lipca 1646 w Naumburgu, pochowany 24 czerwca 1724 tamże[1][2]) – niemiecki kompozytor, pedagog i teoretyk muzyki.

Życiorys

Był uczniem Johanna Schefflera, kantora w Magdeburgu[1][2]. W latach 1666–1672 studiował prawo na Uniwersytecie w Lipsku, uczył się też kompozycji w Weißenfels u Heinricha Schütza[1]. W 1673 roku przebywał w Lubece, gdzie nawiązał znajomość z Dietrichem Buxtehudem i Johannem Adamem Reinckenem[1], w tym samym roku otrzymał posadę kapelmistrza na dworze księcia Chrystiana Albrechta w Gottorp[1][2]. Między 1675 a 1685 rokiem przebywał w Hamburgu, gdzie w 1678 roku na otwarcie Oper am Gänsemarkt wystawił swoją operę Adam und Eva[1]. Od 1685 do 1691 roku pełnił funkcję kapelmistrza w Wolfenbüttel[1][2]. W latach 1691–1694 był kapelmistrzem na dworze księcia Chrystiana I w Merseburgu[2]. W późniejszym okresie przebywał w Halle, ostatnie lata życia spędził w Naumburgu[1].

Twórczość

Przez współczesnych uważany był za autorytet w dziedzinie kontrapunktu[1][2]. Należał do przedstawicieli protestanckiej muzyki religijnej, w swojej Pasji według św. Mateusza wprowadził jako jeden z pierwszych teksty spoza Ewangelii[1]. Pisał też opery w języku niemieckim podejmujące tematykę religijną i mitologiczną, zachowały się z nich jednak tylko same libretta[1].

Był autorem prac teoretycznych Musikalisches Kunst-Buch, Curieuser Unterricht von den gedoppelten Contrapuncten, Contrapuncta praecepta, Von den dreifachten Contrapuncten, Gründlicher Unterricht von den gedoppelten Contrapuncten i Von dem vierfachen Contrapunct alla octava. Wszystkie z nich pozostały w rękopisach[1][2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[2])

Utwory sceniczne

  • Adam und Eva, oder Der erschaffene, gefallene und auffgerichtete Mensch (wyst. Hamburg 1678)
  • Orontes (wyst. Hamburg 1678)
  • Die Geburth Christi (wyst. Hamburg 1681)

Utwory wokalne

Religijne

  • Pars prima missarum na 4 głosy i basso continuo (1673)
  • Passio nach dem Heiligen Evangelisten Matthäo na 4 głosy, 4 viole i basso continuo (1673)
  • liczne msze
  • 7 psalmów
  • motety

Świeckie

  • Weltlicher Arien und Canzonetten erstes, anderes und drittes Zehen na 1, 2 i 4 głosy, 4 viole i basso continuo (1667)

Utwory instrumentalne

  • Sonata na 2 skrzypiec, puzon, fagot i basso continuo
  • Sonata na skrzypce, 2 altówki, violone i basso continuo

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 76. ISBN 978-83-224-0905-3.
  2. a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3622–3623. ISBN 0-02-865571-0.

Media użyte na tej stronie

Theile J.JPG
Autor: Concord, Licencja: CC BY-SA 4.0
Johann Theile, copper engraving in the collection of the Stadtbibliothek Lübeck, this version photographed in the Heinrich-Schütz Haus, Weißenfels