Johannes Blaskowitz

Johannes Blaskowitz

(c) Bundesarchiv, Bild 146-2004-0164 / CC-BY-SA 3.0
generał pułkownik
Data i miejsce urodzenia	10 lipca 1883 Paterswalde
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1948 Norymberga
Przebieg służby
Lata służby	1901−1945
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Reichswehra Wehrmacht
Stanowiska	dowódca: 8 Armia 9 Armia 1 Armia Grupa Armii G Grupa Armii H
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa Kampania wrześniowa Kampania francuska 1940 Operacja Dragoon Operacja Nordwind
Odznaczenia

Gen. Tadeusz Kutrzeba i gen. Johannes Blaskowitz (z prawej) udają się na rozmowy w sprawie kapitulacji Warszawy

Johannes Albrecht Blaskowitz (ur. 10 lipca 1883 w Paterswalde^[a], Prusy Wschodnie koło Welawy, zm. 5 lutego 1948 w Norymberdze) – niemiecki generał piechoty, w armii niemieckiej począwszy od 1900 roku. Oficer Reichswehry, brał udział w I wojnie światowej.

Życiorys

Urodził się w Prusach Wschodnich w rodzinie pastora. Wstąpił do szkoły kadetów, a później jako oficer służył w jednostce w Ostródzie.

Podczas I wojny światowej dowodził kompanią na froncie we Francji, Tyrolu i Bałkanach. Po wojnie pozostał w armii. Dowodził 14. pułkiem piechoty i od października 1930 był jednocześnie komendantem wojskowym Badenii. Od lutego 1933 w stopniu generała majora był inspektorem Szkół Wojskowych. 1 kwietnia 1935 został dowódcą II Okręgu Wojskowego. Jeszcze w 1935 został dowódcą II Korpusu Armijnego w Szczecinie. 10 listopada 1938 awansował na dowódcę 3. Grupy Armii w Dreźnie. Od marca 1939 sprawował wojskową władzę wykonawczą na Morawach.

Dowódca wielu jednostek Wehrmachtu w czasie II wojny światowej. Podczas kampanii wrześniowej dowodził 8. Armią – po wojnie uznany za winnego licznych zbrodni na ludności polskiej i jednego z odpowiedzialnych za zrujnowanie Warszawy. Blaskowitz, jako dowódca 8. Armii (wraz z Güntherem von Kluge dowodzącym 4. Armią), był głównym odpowiedzialnym^[1] za zbrodnie Wehrmachtu w Wielkopolsce w okresie działania tymczasowego zarządu wojskowego (1 września – 25 października 1939 roku). Podczas bitwy nad Bzurą jego armia stała się celem polskiej ofensywy, poniosła poważne straty a sytuację opanowano dopiero po udzieleniu pomocy przez 4. i 10. Armię. Podkopało to zaufanie Hitlera w jego umiejętności. Mimo to 20 października 1939 awansował na naczelnego dowódcę Wschód, zajmując się okupacją Polski.

W maju 1940 dowodził 9. Armią, ale szybko został przeniesiony do rezerwy. Jeszcze podczas podczas operacji we Francji został dowódcą wojskowym w północnej Francji. Po jej zakończeniu znów odwołany do rezerwy, od października 1940 dowodził 1. Armią, okupującą Francję. 12 maja 1944 został dowódcą Grupy Armii G z zadaniem obrony południowej Francji. Chociaż nie był zwolennikiem Hitlera, po zamachu 20 lipca zadeklarował swoją lojalność. Po alianckiej inwazji w południowej Francji koordynował ewakuację sił swojej grupy armii. Niebawem ponownie znalazł się w rezerwie, a od stycznia 1945 dowodził Grupą Armii H w Holandii. 10 kwietnia 1945 roku, jako dowódca „Twierdzy Holandia” (niem. Festung Holland), odmówił^[2] kapitulacji przed aliantami, oczekując rozkazu dowództwa niemieckiego lub generalnej kapitulacji. Uczestniczył w rozmowach z dowództwem alianckim na temat realizacji operacji „Manna”. Po złożeniu broni przez podległe mu oddziały, został wzięty do niewoli, którą spędził w obozie jenieckim w Dachau, a następnie w Allendorf.

Po wojnie Blaskowitz przebywał w areszcie śledczym w Norymberdze, gdzie był przesłuchiwany w procesie Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. Na początku 1948 roku został oficjalnie oskarżony^[2] o zbrodnie wojenne, jednakże na skutek samobójczej śmierci (rzucił się w dół w tzw. rotundzie Pałacu Sprawiedliwości^[2] w Norymberdze) w dniu 5 lutego, w trakcie trwania procesu, ostatecznie nie został osądzony i skazany.

Kontrowersje

Kwestia odpowiedzialności Blaskowitza za zbrodnie wojenne, zwłaszcza wydarzenia z lat 1939 i 1940 w okupowanej Polsce jest sporna. Po zakończeniu kampanii wrześniowej Blaskowitz dowodził niemieckimi wojskami okupacyjnymi w Polsce, sprawował też zwierzchnictwo nad niemiecką policją i żandarmerią. Blaskowitz miał się wówczas sprzeciwić^[3] zbrodniom wojennym SS i policji na polskiej ludności cywilnej i nawet spowodował postawienie pewnej liczby zbrodniarzy przed sądami polowymi^[4] z orzeczonymi wyrokami śmierci. Wyroki skazujące uchylono po interwencji Hansa Franka u Hitlera, a Blaskowitz został przeniesiony na front zachodni. Blaskowitz, prawdopodobnie w związku z tymi wydarzeniami, jako jedyny z dowódców armii, nie został awansowany (rozpoczął i zakończył wojnę jako generaloberst) w toku wojny. Resztę wojny spędził na froncie zachodnim, między innymi jako dowódca sił okupujących Holandię. Jest możliwe, iż hipoteza o zabójstwie dokonanym przez współwięźniów w Norymberdze, jest prawdziwa^[5]. Zabójstwo byłoby aktem zemsty za wyroki na członków SS, do których doprowadził Blaskowitz^[5].

Odznaczenia

• Krzyż Honorowy dla Walczących na Froncie (1 listopada 1934)
• Odznaka za 25-letnią Służbę w Heer (2 października 1936)
• Okucie Ponownego Nadania Krzyża Żelaznego II Klasy (11 września 1939)
• Okucie Ponownego Nadania Krzyża Żelaznego I Klasy (21 września 1939)
• Wspomnienie w Wehrmachtbericht (27 września 1939)
• Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego (30 września 1939)
  • Liście Dębu (29 października 1944)
  • Liście Dębu z Mieczami (25 kwietnia 1945)
• Wielki Krzyż Kawalerski Orderu Korony Włoch (28 stycznia 1941)
• Srebrny Krzyż Niemiecki (30 października 1943)
• Krzyż Zasługi Wojennej I i II klasy z mieczami
• Medal Pamiątkowy 1 października 1938 z okuciem Zamek Praga

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Blaskowitz, Johannes. TracesOfWar. [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
• Richard Giziowski: The Enigma of General Blaskowitz. New York: Hippocrene Books, 1996. ISBN 0-7818-0503-1.
• Gerd Ueberschär: Wojskowe elity III Rzeszy. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2004. ISBN 83-11-09880-8.
• Zbrodnie Wehrmachtu w Wielkopolsce w okresie zarządu wojskowego (1 września-25 października 1939). Kalisz: Instytut Pamięci Narodowej, 1986.
• Marek Zeller, Krzysztof Żak, Tomasz Jendryczko: Kronika II wojny światowej. Warszawa: Świat Książki, 2004. ISBN 83-7311-877-2.