John Balleny

John Balleny (zm. w 1842 roku lub później[1][2]) – angielski kapitan szkunera „Eliza Scott”, który przewodził wyprawie odkrywczej do Antarktyki w latach 1838–1839, na zlecenie angielskiej firmy wielorybniczej Samuel Enderby & Sons. Podczas wspomnianej ekspedycji, Balleny, żeglujący wraz z Thomasem Freemanem i „Sabrina” dotarł do Oceanu Południowego płynąc południkowym korytarzem wyznaczonym przez linię południka 175°E, na południe od Nowej Zelandii.

Życiorys

Balleny urodził się około 1770 roku[1] i do 1798 mieszkał w St George in the East będącej w owym czasie dzielnicą portową Londynu, oraz był współwłaścicielem statku „Blenheim” o pojemności 569 ton. Do 1824 był on wymieniany jako kapitan kilku innych statków handlowych w tym statku „Lord Cathcard” oraz brygu „Peace” o pojemności 269 BRT. W 1824 roku stał się współwłaścicielem wielorybniczego barku „Caledonia”, aczkolwiek w kolejnych latach nie był wymieniany w spisach jako kapitan żadnego statku, co najprawdopodobniej oznaczało, że przeszedł na emeryturę[3].

Wyprawa na „Eliza Scott”

Na początku lat 30. XIX wieku przedsiębiorstwo Samuel Enderby & Sons wysłało dwie nieudane ekspedycje w kierunku Antarktyki i pomimo niepowodzeń zdecydowało się wysłać trzecią, w której skład miał wchodzić szkuner „Eliza Scott” o pojemności 156 ton oraz kuter „Sabrina” o pojemności 54 ton[4]. Kiedy statki wyszły w morze z Londynu 12 lipca 1838, dowódcą „Elizy Scott” był Thomas Freeman. Jednakże już dwa dni później po dopłynięciu do Deal doszło do zmiany, w wyniku której dowodzenie na „Eliza Scott” objął Balleny[3] (najwyraźniej zawieszając swoją kapitańską emeryturę), zaś Freeman został kapitanem „Sabriny”[1].

Szkuner „Eliza Scott” nie był zbudowany z myślą o tak żmudnej podróży, toteż ekspedycja była dość trudna zarówno dla Johna Balleny, jak i jego załogi. W dodatku, Balleny początkowo zamierzał co niedzielę celebrować nabożeństwo religijne na pokładzie, co spotkało się z aprobatą rodziny Enderby, jednakże załoga już na początku podróży odmówiła udziału w nabożeństwie początkowym, toteż Balleny musiał porzucić swój zamysł[4]. Statki dotarły na Wyspę Chalky w pobliżu Nowej Zelandii 3 grudnia 1838[3], gdzie załoga otrzymała miesiąc odpoczynku, polowała na foki i uzupełniała zapasy[4].

Flotylla Balleny’ego zatrzymała się w obrębie paku lodowego otaczającego Antarktydę, gdzie w 1839 roku wyprawa odkryła Wyspy Balleny’ego[5], a także miała możliwość krótkiego oglądania właściwego kontynentu Antarktydy. Miejsce obserwowane przez członków wyprawy miało współrzędne 64°58′S, 121°08′E i dzisiaj jest nazywane jako Sabrina Coast[4].

W drodze powrotnej, 24 marca 1839, utracona została „Sabrina”[2], zaś cała wyprawa okazała się nieopłacalna, jako że przywiezione przez Balleny’ego 178 skór foczych nie pokryło kosztów ekspedycji[4].

W latach 1840–1841 Balleny był kapitanem nowego barku „Taglioni”, którym dowodził podczas podróży do Kalkuty oraz w 1842 do Australii. Wszelkie informacje o nim urywają się w 1842 roku, toteż najprawdopodobniej wtedy zmarł[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c Balleny, John (b. c. 1770, d. in or after 1842), [w:] Oxford Dictionary of National Biography (online edition), Oxford University Press (ang.).
  2. ↑ a b c John Balleny collection, JISC [dostęp 2020-08-09] (ang.).
  3. ↑ a b c A.G.E. Jones, New Light on John Balleny, „The Geographical Journal”, The Royal Geographical Society (with the Institute of British Geographers) [Królewskie Towarzystwo Geograficzne (wraz z Instytutem Brytyjskich Geografów)], marzec 1969, JSTOR: 1795563 (ang.).
  4. ↑ a b c d e William James Mills, Exploring Polar Frontiers: a historical encyclopedia, ABC-CLIO, 2003, s. 57–58 (ang.).
  5. ↑ William Stanton, The great United States Exploring Expedition of 1838-1842, Berkeley: University of California Press, 1975, s. 148 (ang.).