John Tenniel

sir John Tenniel
Ilustracja
Autoportret (1889)
Data i miejsce urodzenia

28 lutego 1820
Londyn

Data i miejsce śmierci

25 lutego 1914
Londyn

Zawód, zajęcie

rysownik

Narodowość

angielska

Odznaczenia
Knight Bachelor ribbon.svg
Dropping the Pilot (1890)
Alicja i Gąsienica z fajką wodną, ilustracja Alicji w krainie czarów

Sir John Tenniel (ur. 28 lutego 1820 w Londynie, zm. 25 lutego 1914 tamże) – angielski malarz i ilustrator. Zilustrował książki Lewisa Carrolla Alicja w Krainie Czarów (1865), Po drugiej stronie lustra (1872). Od 1850 pracował w satyrycznym magazynie „Punch”. Przez ponad 50 lat był jednym z czołowych angielskich karykaturzystów.

Życiorys

John Tenniel urodził się w rodzinie Johna Baptista Tenniela, hugenockiego szermierza i tancerza[1][2] oraz Elizy Marii Tenniel. John Tenniel miał dwóch braci i trzy siostry. W 1840 doznał poważnego urazu prawego oka w trakcie szermierki — zostało ono trafione klingą ojca, na której brakowało wtedy punty[3]. Stan oka pogarszał się przez lata, ostatecznie doprowadzając do utraty wzroku w nim[3].

Tenniel został przyjęty na okres próbny studiów w Royal Academy of Arts w 1842. Był jednak sfrustrowany tamtejszymi metodami nauczania i postanowił kształcić się w malarstwie i rysunku samodzielnie[4]. W tym samym roku zadebiutował jako ilustrator książkowy, pracując nad The Book of British Ballads Samuela Cartera Halla[4].

W 1850 został zaproszony do współtworzenia z Johnem Leechem politycznych karykatur w magazynie „Punch”. Jego zadaniem było podążanie za linią ideową czasopisma, liberalnego magazynu opisującego napięcia w parlamencie, radykalizujący się ruch robotniczy, wojny, gospodarkę i zmieniające się wiktoriańskie społeczeństwo. Jego pierwsza karykatura, Lord Jack the Giant Killer przedstawiała Lorda Johna Russella napadającego na kardynała Wisemana[5]. Stopniowo zaczął ilustrować coraz ważniejsze tematy, ostatecznie całkowicie przejmując posadę karykaturzysty politycznego po śmierci Leecha w 1864[5]. Jego prace z lat 60. XIX w. spopularyzowały stereotypowy wizerunek Irlandczyka jako stworzenia niższego niż człowiek, ulegającego żądzom i przypominającego orangutana[6]. Karykatury Tenniela powstawały w opozycji do irlandzkiego nacjonalizmu, często przedstawiały Hibernię, personifikację Irlandii, jako piękną kobietę atakowaną przez „potwornych Irlandczyków” i szukającą oparcia w uzbrojonej starszej siostrze, Britannii. Jego najsłynniejszą karykaturą była ilustracja Dropping the Pilot dotycząca rezygnacji kanclerza Rzeszy Ottona von Bismarcka (1815–1898) ze stanowiska w 1890 roku[7].

Tenniel stworzył tysiące karykatur i setki ilustracji, ale jest najbardziej znany jako twórca ilustracji do Alicji w krainie czarów (Londyn, Macmillan, 1865) oraz Po drugiej stronie lustra (Londyn, Macmillan, 1871). Carroll był regularnym czytelnikiem „Puncha”, dlatego szukając ilustratora, zgłosił się właśnie do Tenniela. Drugie wydanie Alicji z 1865 roku (pierwsze było wydane w dwóch tysiącach egzemplarzy na słabej jakości papierze) stało się bestsellerem, cementując sławę Tenniela jako ilustratora[8].

W 1893 otrzymał tytuł rycerski od królowej Wiktorii (po rekomendacji Gladstone’a) za zasługi w sferze publicznej i pracę artystyczną[5]. Był pierwszym rysownikiem Wielkiej Brytanii, który otrzymał takie wyróżnienie.

Tenniel zmarł 25 lutego 1914 w Londynie[7]. Został pochowany na cmentarzu Kensal Green w Londynie[9].

Przypisy

  1. ↑ Roger Simpson, Sir John Tenniel: aspects of his work, Rutherford [N.J.]: Fairleigh Dickinson University Press, 1994, ISBN 0-8386-3493-1, OCLC 27264623 [dostęp 2021-08-26].
  2. ↑ Tenniel, Sir John (1820–1914), artist and cartoonist, Oxford Dictionary of National Biography, DOI: 10.1093/ref:odnb/36458 [dostęp 2021-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-19] (ang.).
  3. ↑ a b Martin Gardner, The Annotated Alice, s. 223.
  4. ↑ a b Rodney K. Engen, Sir John Tenniel : Alice's white knight, Aldershot, Hants, England: Scolar Press, 1991, s. 7, 15, ISBN 0-85967-872-5, OCLC 23220287 [dostęp 2021-08-26].
  5. ↑ a b c Tenniel, Sir John, t. Volume 26, 1911 Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-08-26].
  6. ↑ Davison, Neil: James Joyce, Ulysses, and the Construction of Jewish Identity. Cambridge University Press, 1998, s. 97.
  7. ↑ a b Sir John Tenniel, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-08-29] (ang.).
  8. ↑ Jo Elwyn Jones, The Alice companion: a guide to Lewis Carroll's Alice books, Basingstoke: Macmillan, 1998, s. 253–255, ISBN 0-333-67349-2, OCLC 60150544 [dostęp 2021-08-26].
  9. ↑ Peter Matthews: Who’s Buried Where in London. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 120–121. ISBN 978-1-78442-201-1. [dostęp 2021-08-29].

Media użyte na tej stronie

1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg
Dropping the Pilot. Cartoon by Sir John Tenniel (1820-1914), first published in the British magazine Punch, 29 March 1890. Showing German Emperor Wilhelm II and former Chancellor Otto von Bismarck, who had resigned two weeks earlier. The reference to Bismarck as a "pilot" comes from an earlier cartoon from the Puck magazine from Saint Louis, Missouri. For that magazine, the cartoonist Joseph Keppler made one titled "The Champion Pilot of the age", featuring Bismarck on a ship, having brought it out to the high seas. In the background, the cartoonist depicted the French ship of state in distress. This symbolized Bismarck’s accomplishment of forming the German Kaiserreich by means of the Franco-Prussian War. [source: Satire on Stone: The Political Cartoons of Joseph Keppler].
John Tenniel.png
Caption in source read: "SIR JOHN TENNIEL, R.I. From a Pen-Drawing by Himself)"
Knight Bachelor ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Knight Bachelor
Alice 05a-1116x1492.jpg
The Caterpillar. One of John Tenniel's illustrations from the first edition of Alice's Adventures in Wonderland (1865). The illustration is noted for its ambiguous central figure, whose head can be viewed as being a human male's face with pointed nose and protruding lower lip or being the head end of an actual caterpillar, with the right three "true" legs visible. ("And do you see its long nose and chin? At least, they look exactly like a nose and chin, don't they? But they really are two of its legs. You know a Caterpillar has got quantities of legs: you can see more of them, further down." (Carroll, Lewis. The Nursery "Alice". Dover Publications (1966), p27.)