John Travolta

John Travolta
Ilustracja
(c) Georges Biard, CC BY-SA 3.0

John Travolta (1997)
Imię i nazwisko

John Joseph Travolta

Data i miejsce urodzenia

18 lutego 1954
Englewood, New Jersey

Zawód

aktor, reżyser, producent filmowy, piosenkarz

Współmałżonek

Kelly Preston
(1991–2020, jej śmierć)

Lata aktywności

od 1969

podpis
Strona internetowa
Księżna Walii, Diana i John Travolta (1985)

John Joseph Travolta[1][2][3] (ur. 18 lutego 1954[4] w Englewood[5]) – amerykański aktor i producent filmowy, piosenkarz i artysta estradowy. Status światowej gwiazdy filmowej przyniósł mu udział w takich filmach jak Gorączka sobotniej nocy[6], Pulp Fiction i musicalu Grease. Dwukrotnie nominowany do Oscara.

W 1985 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6901 Hollywood Boulevard[7][8].

Życiorys

Dzieciństwo i pochodzenie

Urodził się 18 lutego 1954 roku w Englewood w stanie New Jersey w rodzinie rzymskokatolickiej jako najmłodsze z sześciorga dzieci Salvatore J. Travolty (ur. 27 listopada 1912 w Brooklynie, zm. 18 maja 1995 w Englewood)[9][10], półprofesjonalnego gracza futbolu amerykańskiego, i Helen Cecilii Travolty (z domu Burke; ur. 18 stycznia 1912 w New Jersey, zm. w grudniu 1978 w hrabstwie Santa Barbara)[11][12], nauczycielki dramatu, która także śpiewała w radiowym zespole wokalnym „Sunshine Sisters”. Jego ojciec był pochodzenia włoskiego, a jego matka była pochodzenia irlandzkiego[13].

Wychowywał się wraz ze starszym rodzeństwem: trzema siostrami – Ellen (ur. 6 października 1940)[14], Ann i Margaret oraz dwoma braćmi – Josephem „Joeyem” (ur. 14 października 1950) i Samem[15]. Uczęszczał do Dwight Morrow High School[16], ale w 1971 roku mając 17 lat porzucił szkołę. W 1975 Travolta, wychowany w wierze rzymskokatolickiej, przystąpił do kościoła scjentologicznego[17][18][19][20].

Wczesna kariera

Po raz pierwszy pojawił się na scenie w lokalnym przedstawieniu Who’ll Save the Plowboy?. Jego matka, która sama była aktorką i tancerką, zapisała go do szkoły aktorskiej w Nowym Jorku[21], gdzie studiował śpiew, taniec i aktorstwo. Zdecydował się połączyć wszystkie te trzy umiejętności. W wieku 16 lat wystąpił w musicalu Bye Bye Birdie. Porzucił szkołę średnią po pierwszej klasie i przeprowadził się w poprzek Hudson do Nowego Jorku, by znaleźć pracę. Brał udział w reklamach telewizyjnych. Dostał rolę na Brodwayu w Over Here! i zaśpiewał piosenkę „Dream Drummin” napisaną przez braci Sherman. Travolta nagrywał także w lokalnych studiach, ale jego piosenki nie znalazły uznania i zostawały szybko zapomniane. W końcu przeprowadził się do Los Angeles, by rozwinąć swoją karierę w show biznesie.

We wrześniu 1972 trafił do serialu NBC Emergency jako ofiara. Na dużym ekranie zagrał rolę Billy’ego Nolana w horrorze Briana De Palmy Carrie (1976) ze Sissy Spacek. Dostał też rolę Vinniego Barbarina w sitcomie ABC Welcome Back, Kotter (1975–1979), gdzie wystąpiła jego siostra Ellen.

Popularność w latach 70.

W lipcu 1976 roku jego przebój „Let Her In” znalazł się na dziesiątym miejscu na liście Billboard Hot 100 (Lista 100 gorących kawałków). Jego kreacja Tonego Manero w dramacie Johna Badhama Gorączka sobotniej nocy (1977) przyniosła mu National Board of Review Award oraz nominację do Oscara i Złotego Globu. Jako Daniel „Danny” Zuko w musicalu Grease (1978) odniósł drugi co do znaczenia sukces w tamtej dekadzie. W westernie melodramacie Miejski kowboj (1980) zagrał razem z Debrą Winger.

Załamanie w karierze

Jego kolejne filmy okazywały się niepowodzeniami. Pozostać żywym – kontynuacja Gorączki sobotniej nocy, Być doskonałym, W swoim rodzaju – komedia romantyczna z Olivią Newton-John, były komercyjnymi katastrofami[22]. Jego jedynym hitem w tym czasie był film I kto to mówi z Kirstie Alley i dzieckiem dubbingowanym przez Bruce’a Willisa.

Tak było do czasu, gdy zagrał rolę Vincenta Vegi w filmie Quentina Tarantino Pulp Fiction (1994), za którą otrzymał drugą w swojej karierze nominację do Oscara[23][24].

Był na okładkach magazynów takich jak „Harper’s Bazaar”, „Entertainment Weekly”, „McCall’s”, „Rolling Stone”, „Vanity Fair”, „People”, „After Dark”, „Time”, „Esquire”, „Bravo”, „Playgirl”, „InStyle”, „GQ”, „TV Guide”, „Interview”, „Tele Tydzień” i „The Hollywood Reporter”[25].

Życie prywatne

5 września 1991 ożenił się z aktorką Kelly Preston, która zmarła 12 lipca 2020 po dwuletniej walce z rakiem piersi. Mieli córkę Ellę Bleu (ur. 3 kwietnia 2000) i dwóch synów – Benjamina (ur. 2010[26]) oraz Jetta (ur. 13 kwietnia 1992, zm. 2 stycznia 2009 w wyniku uderzenia głową w wannę podczas ataku epilepsji). W ostatnich latach życia zmagał się z chorobą Kawasakiego.[27].

Od dziecka był fascynatem lotnictwa, posiada licencję pilota i jest właścicielem czterech samolotów. Gdy nocą 24 listopada 1992 Travolta pilotował samolot Gulfstream N728T (później przerejestrowany na N492JT) wraz ze swoją rodziną, awarii uległ generator elektryczny w samolocie, na skutek czego Travolta musiał awaryjnie lądować kierując się tylko kompasem magnetycznym i światłami miejskimi Waszyngtonu – podczas tego lądowania o mało nie doszło do czołowej kolizji w powietrzu z Boeingiem 727[28]. Do niedawna posiadał, pochodzącego z floty Qantas, Boeinga 707–138. Samolot, należący też przez krótki czas do Franka Sinatry, został przez Travoltę nazwany Jett Clipper Ella[29]. W maju 2017 podarował go australijskiej organizacji HARS, zajmującej się restauracją historycznych samolotów związanych z Australią[30].

Filmografia

John Travolta, 1983
John Travolta, 1991

Aktor

  • Nightmare (1974) jako Mężczyzna przed sklepem
  • Diabelski deszcz (The Devil’s Rain, 1975) jako Danny
  • Welcome Back, Kotter (1975–1979) jako Vinnie Barbarino
  • Tenth Level, The (1976)
  • The Boy in the Plastic Bubble (1976) jako Tod Lubitch
  • Mr. T and Tina (1976) jako Vinnie Barbarino
  • Burza (Life on the Line, 2015) jako Beau
  • Ryzykowny układ (Criminal Activities, 2015) jako Eddie
  • Gotti: In the Shadow of My Father (2015) jako John Gotti Sr.
  • Dolina przemocy (In a Valley of Violence, 2016) jako szeryf
  • Jestem zemstą (I Am Wrath, 2016) jako Stanley Hill
  • American Crime Story (2016) jako Robert Shapiro
  • The Life and Death of John Gotti (2017) jako John Gotti
  • Szybki jak śmierć (Speed Kills, 2018) jako Ben Aronoff
  • Fanatyk (The Fanatic, 2019) jako Moose
  • Zatruta róża (The Poison Rose, 2019) jako Carson Philips
  • Na zakręcie (Trading Paint, 2019) jako Sam Munroe
  • Die Hart (2020) jako Ron Wilcox

Scenarzysta

  • Łańcuchy złota (Chains of Gold, 1991)

Producent

Aktor gościnnie

  • Owen Marshall: Counselor at Law (1971–1974)
  • Emergency! (1972–1977) jako Chuck Benson (1972)

Nagrody

RokNagrodaKategoriaFilm
1978Złote JabłkoGwiazda roku[31]–
Bravo OttoNajlepszy aktor–
1979Złoty GlobUlubiony światowy aktor filmowy[31]–
Bravo OttoNajlepszy aktor–
1993Najlepszy aktor–
1994Międzynarodowy Festiwal Filmowy w SztokholmieNajlepszy aktor[31]Pulp Fiction (1994)
1995David di DonatelloNajlepszy aktor zagraniczny[31]
MTV Movie AwardNajlepsza sekwencja taneczna[31] z Umą Thurman
1996Złoty GlobNajlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu[31]Dorwać małego (1995)
1998MTV Movie AwardNajlepszy duet ekranowy[31] z Nicolasem CageBez twarzy (1997)
Złote JabłkoGwiazda roku[31]–
1999Nagroda SatelitaNajlepsza obsada filmowa[31]Cienka czerwona linia (1998)
2001Złota MalinaNajgorszy aktor[31]Bitwa o Ziemię (2000)
Numer stulecia (2000)
Najgorsza ekranowa para / duet filmowy[31]Bitwa o Ziemię (2000)
Najgorszy obraz[31]
2012Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San SebastiánNagroda za całokształt twórczości[31]–
2013Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Karlowych WarachNagroda specjalna za wybitny wkład w światowe kino[31]–
2020Złota MalinaNajgorszy aktor[31]Fanatyk (2019)
Na zakręcie (2019)

Przypisy

  1. ↑ John Travolta (fr.). W: AlloCiné [on-line]. allocine.fr. [dostęp 2016-11-27].
  2. ↑ John Travolta Actor, Singer, Dancer (ang.). W: TV Guide [on-line]. tvguide.com. [dostęp 2016-11-27].
  3. ↑ John Travolta (ang.). W: Listal [on-line]. listal.com. [dostęp 2016-11-27].
  4. ↑ John Joseph Travolta – Genealogy (ang.). W: Geni [on-line]. geni.com. [dostęp 2016-11-27].
  5. ↑ John Travolta – Sztárlexikon (węg.). W: Starity [on-line]. starity.hu. [dostęp 2016-11-27].
  6. ↑ John Travolta (ang.). W: TV [on-line]. tv.com. [dostęp 2016-11-27].
  7. ↑ John Travolta (ang.). Walk of Fame. [dostęp 2022-07-20].
  8. ↑ Yvonne Villarreal: Hollywood Star Walk: John Travolta (ang.). „Los Angeles Times”, 2010-03-02. [dostęp 2022-07-20].
  9. ↑ Salvatore J. Travolta (1912–1995) – Genealogy (ang.). W: Geni [on-line]. geni.com. [dostęp 2016-11-27].
  10. ↑ Salvatore Travolta (1912–1995) (ang.). W: Find A Grave Memorial [on-line]. findagrave.com. [dostęp 2016-11-27].
  11. ↑ Helen Cecilia Travolta (1912–1978) – Genealogy (ang.). W: Geni [on-line]. geni.com. [dostęp 2016-11-27].
  12. ↑ Helen Cecilia Burke Travolta (1912–1978) (ang.). W: Find A Grave Memorial [on-line]. findagrave.com. [dostęp 2016-11-27].
  13. ↑ Gaynor Flynn: The resurrection man (ang.). W: The Sydney Morning Herald [on-line]. smh.com.au. [dostęp 2016-11-27].
  14. ↑ Ellen Travolta (ang.). W: TV Guide [on-line]. tvguide.com. [dostęp 2016-11-27].
  15. ↑ John Travolta Biography (1954–) (ang.). W: Film Reference [on-line]. filmreference.com. [dostęp 2016-11-27].
  16. ↑ Dwight Morrow High School (ang.). W: WOW [on-line]. wow.com. [dostęp 2016-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-29)].
  17. ↑ Chris White: Scientology 'life coach' to John Travolta and Tom Cruise's children (ang.). W: Daily Mail [on-line]. dailymail.co.uk. [dostęp 2016-11-27].
  18. ↑ John Travolta (rum.). W: Cine Magia [on-line]. cinemagia.ro. [dostęp 2016-11-27].
  19. ↑ Josh Gardner, Claire Carter: John Travolta breaks his silence on Scientology exposé 'Going Clear' (ang.). W: Daily Mail [on-line]. dailymail.co.uk. [dostęp 2016-11-27].
  20. ↑ Cavan Sieczkowski: John Travolta Says Scientology Is A Target Because It ‘Really Works Well’ (ang.). W: The Huffington Post [on-line]. huffingtonpost.com. [dostęp 2016-11-27].
  21. ↑ John Travolta News, Pictures, and Videos (ang.). W: TMZ [on-line]. tmz.com. [dostęp 2016-11-27].
  22. ↑ Jason Ankeny: John Travolta Biography (ang.). AllMovie. [dostęp 2016-11-27].
  23. ↑ The 67th Academy Awards 1995 (ang.). oscars.com. [dostęp 2020-01-02].
  24. ↑ John Travolta Awards (ang.). AllMovie. [dostęp 2016-11-27].
  25. ↑ John Travolta Magazines (ang.). FamousFix. [dostęp 2022-07-19].
  26. ↑ John Travolta został ojcem (pol.). W: Onet.pl [on-line]. film.onet.pl. [dostęp 2010-11-25].
  27. ↑ Zmarł 16-letni syn Johna Travolty (pol.). W: Gazeta.pl [on-line]. wiadomosci.gazeta.pl. [dostęp 2010-11-25].
  28. ↑ Mike James: Travolta Lucky To Live Through Incident (ang.). W: Orlando Sentinel [on-line]. articles.orlandosentinel.com. [dostęp 2010-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-02)].
  29. ↑ John Travolta’s Boeing 707 (ang.). W: Flightstory Archive [on-line]. blog.flightstory.net. [dostęp 2010-11-25].
  30. ↑ John Travolta donates his Boeing 707 to HARS (ang.). illawarramercury.com.au. [dostęp 2017-09-22].
  31. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o John Travolta Awards (ang.). FamousFix.com. [dostęp 2022-07-19].

Linki zewnętrzne

David di Donatello dla najlepszego aktora zagranicznego
Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
1950–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Golden Globe icon.svg

Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Los Angeles dla najlepszego aktora
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora

Media użyte na tej stronie

Golden Globe icon.svg
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
John Travolta04.JPG
Autor: Roland Godefroy, Licencja: CC BY 3.0
American actor John Travolta at the American Film Festival of Deauville (Normandy, France) in September 1991.
John Travolta signature.svg
John Travolta signature
John T color 01.jpg
Autor: Towpilot, Licencja: CC BY-SA 3.0
Promoting "Staying Alive" in Sweden
John Travolta and Princess Diana.jpg
Księżna Diana i John Travolta tańczą w holu, w Białym Domu