John Tuzo Wilson

John Tuzo Wilson
Data i miejsce urodzenia

24 października 1908
Ottawa, Ontario

Data i miejsce śmierci

15 kwietnia 1993
Toronto, Ontario

Zawód, zajęcie

geofizyk, pedagog

Narodowość

kanadyjska

Alma Mater

University of Toronto (BA), University of Cambridge (BSc), Princeton University (PhD), New Jersey

Uczelnia

University of Toronto,
York University

Stanowisko

profesor, rektor

Małżeństwo

Isabel Dickson

John Tuzo Wilson (ur. 24 października 1908 w Ottawie, Ontario, zm. 15 kwietnia 1993 w Toronto, Ontario) – kanadyjski geofizyk, pionier badań w dziedzinie tektoniki płyt, pedagog, profesor University of Toronto, rektor York University (1983–1986)[1][2].

Życiorys

Gdy w roku 1926 rozpoczynał studia na Uniwersytecie Toronto nie istniał jeszcze program nauczania geofizyki; utrudnione było nawet połączenie studiów fizyki i geologii. Wilson wybrał więc matematykę i fizykę, a w czasie letnich wakacji brał udział w terenowych zajęciach geologicznych[3]. W roku 1932 uzyskał drugi licencjat w dziedzinie geofizyki po studiach w St John’s College na Uniwersytecie Cambridge[2]. Następnie, w roku 1936, otrzymał stopień doktora na Uniwersytecie Princeton. Po studiach pracował w Geological Survey of Canada, a następnie brał udział w II wojnie światowej. Po wojnie, w roku 1946 został profesorem geofizyki University of Toronto (zastępując swojego profesora, fizyka Lachlina Gilchrista). Prowadzone wówczas badania geofizyczne były związane z odkryciem w Leduc pola naftowego (1947). Wilson kierował opracowywaniem pierwszych map lodowców Kanady; był pionierem stosowania zdjęć lotniczych w kartografii geologicznej; poszukując nieznanych arktycznych wysp dokonał – jako drugi kanadyjczyk – przelotu nad Biegunem Północnym (1946).

W latach 1958–1964 był członkiem National Research Council[1][2]. Pełnił funkcję przewodniczącego Royal Society of Canada (1972–1973) i American Geophysical Union (1980–1982)[2]. Po przejściu na emeryturę w 1974 r. wykładał w University of Toronto jako profesor emeritus; w latach 1983–1986 był rektorem York University oraz dyrektorem Ontario Science Centre (do 1985)[1][2].

Tematyka badań i publikacje

Jego najbardziej cenione prace naukowe dotyczyły tektoniki płyt – artykuł A New Class of Faults and their Bearing on Continental Drift (1965; w wolnym przekładzie – „Nowa klasa uskoków i ich wpływ na dryf kontynentów”; zob. uskok transformacyjny) jest uznawana za przełomową w tej dziedzinie[1][2]. Wśród innych publikacji wymieniane są m.in.[2]:

  • A Revolution in Earth Science (1967),
  • Continents Adrift and Continents Aground (1977),

oraz książki na temat Chin, które ułatwiły poprawę stosunków tego kraju z krajami zachodnimi[1][2]:

  • One Chinese Moon (1959),
  • Year of the New Moons (1961),

Odznaczenia i nagrody

Cykle superkontynentalne Wilsona
Mapa Tuzo Wilson Seamounts

Upamiętnieniem Johna Tuzo Wilsona jest m.in. nazwanie jego imieniem cyklu superkontynentalnego oraz gór na Antarktydzie i podwodnej góry – wygasłego wulkanu – Tuzo Wilson Seamounts w pobliżu wybrzeża Kolumbii Brytyjskiej[4]. Na jego cześć ustanowiono „J. Tuzo Wilson Medal”, przyznawany kanadyjskim naukowcom za wyjątkowe osiągnięcia w dziedzinie geofizyki. W procesie selekcji kandydatów jest brany pod uwagę poziom badań naukowych lub technicznych, osiągnięcia w zakresie instrumentów badawczych, możliwość zastosowania wyników badań w praktyce oraz osiągnięcia dydaktyczne. Pierwszy Medal otrzymał J. Tuzo Wilson w roku 1978[5].

John Tuzo Wilson otrzymał również[1]:

  • Fellow, Royal Society of Canada, 1968
  • Penrose Medal of the Geological Society of America, 1968
  • Vetlesan gold medal, 1978
  • Walter H. Bucher Medal of the American Geophysical Union, 1968
  • Honorary Membership in the Society of Exploration Geophysicists, 1973
  • John J. Carty Medal (National Academy of Sciences), 1975
  • Vetlesen Prize (Columbia University), 1978
  • Wollaston Medal (Geological Society of London), 1978
  • Huntsman Award (Bedford Institute of Oceanography), 1981
  • Maurice Ewing Medal (Society of Exploration Geophysicists i American Geophysical Union)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f John Tuzo Wilson. [w:] The Best Source for Canadian Science [on-line]. Science.ca. [dostęp 2012-07-07]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h J. Tuzo Wilson, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2012-07-07] (ang.).
  3. ↑ Garland 1995 ↓, s. 536.
  4. ↑ Tuzo Wilson Seamounts: Undersea Features. [w:] Geographical Names (SOURCE: National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA) [on-line]. www.geographic.org. [dostęp 2012-07-07]. (ang.).
  5. ↑ J. Tuzo Wilson Medal. [w:] www Canadian Geophisical Union (CGU) [on-line]. www.cgu-ugc.ca. [dostęp 2012-07-07]. (ang.).

Bibliografia

  • G.D. Garland. John Tuzo Wilson. 24 October 1908-15 April 1993. „Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society”. 41, 11 1995. (ang.). 

Media użyte na tej stronie

John Tuzo Wilson in 1992.jpg
(c) Smorris123 z angielskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Canadian geophysicist and plate tectonics pioneer John Tuzo Wilson in 1992.
Wilson-cycle hg.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 2.5
The Wilson cycle describes the cyclicity in plate tectonics by forming supercontinents (Rodinia, Pangaea) and its breakup in hundreds of millions of years. It is named after the canadian geologist John Tuzo Wilson (1908-1993).