John W. Campbell

John W. Campbell

Don A. Stuart

John W. Campbell (1956)
Data i miejsce urodzenia	8 czerwca 1910 Newark
Data i miejsce śmierci	11 lipca 1971 Mountainside
Narodowość	amerykańska
Język	angielski
Alma Mater	Massachusetts Institute of Technology Duke University
Dziedzina sztuki	fantastyka naukowa

John Wood Campbell Jr., publikujący także pod pseudonimem Don A. Stuart (ur. 8 czerwca 1910 w Newark, zm. 11 lipca 1971 w Mountainside) – amerykański wydawca i pisarz science fiction, jedna z ważniejszych postaci w historii gatunku. W latach 1937–1971, – jako redaktor pisma Astounding Science Fiction – walnie przyczynił się do rozkwitu s-f. Krytycy uważają, że w dużej mierze dzięki Campbellowi i jego pismu gatunek miał wtedy swój złoty wiek^[1].

Życiorys

Studiował na MIT, gdzie zaprzyjaźnił się z Norbertem Wienerem, słynnym później cybernetykiem. Edukację ukończył bakalaureatem na Duke University z fizyki w 1932 r.

Pierwsze utwory s-f napisał i opublikował w wieku 18 lat w magazynie Amazing Stories i szybko zdobył popularność czytelników wydawnictw pulpowych. Były to zwykle space opery. Publikował także pod pseudonimem Don A. Stuart. Najsłynniejszym dziełem literackim autorstwa Campbella jest nowela Who Goes There? (1938), znana z ekranizacji Johna Carpentera z 1982 r., pod tytułem Coś (The Thing).

W 1937, w wieku 27 lat, został zatrudniony na stanowisku wydawcy magazynu Astounding Stories, i pozostał nim aż do śmierci. Pod jego kierownictwem pismo zmieniło nie tylko tytuł, na Astounding Science Fiction, ale stało się najważniejszym periodykiem publikującym fantastykę i wytyczającym drogę gatunkowi. U Campbella debiutowali m.in. Lester Del Rey, Alfred Elton van Vogt, Robert A. Heinlein, Theodore Sturgeon.

Isaac Asimov nazwał Campbella Najpotężniejszą siłą jaka pojawiła się kiedykolwiek w science fiction, siłą, która kompletnie zdominowała gatunek przez pierwsze dziesięć lat swojej działalności^[2].

W latach 1939–1943 wydawał także pierwsze pismo poświęcone fantasy – Unknown.

Nagrody i wyróżnienia

John W. Campbell był eponimem dwóch nagród literackich: Nagrody im. Johna W. Campbella dla najlepszej powieści science fiction i Nagrody im. Johna W. Campbella dla najlepszego nowego pisarza science fiction.

Podczas ceremonii wręczenia nagród Hugo na Worldconie w Dublinie w 2019 amerykańska pisarka Jeannette Ng, która otrzymała nagrodę Johna W. Campbella dla najlepszego nowego pisarza wygłosiła przemówienie, w którym m.in. nazwała Campbella – patrona nagrody i jednego z najbardziej wpływowych redaktorów w dziedzinie fantastyki – „faszystą” oraz stwierdziła, że jest odpowiedzialny za „nadanie tonu science fiction, który wciąż prześladuje ten gatunek do dziś. Jałowy. Męski. Biały. Wywyższanie w ambicjach imperialistów i kolonizatorów, osadników i przemysłowców”^[3]. Oddźwięk, jaki spowodowało to przemówienie spowodował, że redakcja magazynu „Analog Science Fiction and Fact” poinformowała, że usuwa z nazwy nagrody dla najlepszego nowego pisarza nazwisko Campbella, patronem został w zamian najdłużej ukazujący się magazyn literacki Astounding Stories of Super-Science (dziś Analog Science Fiction and Fact)^[4][5].

Z kolei Centrum Badań Fantastyki Naukowej, przyznające nagrodę dla najlepszej powieści ogłosiło w 2019 plany zmiany nazwy nagrody, ale nie ukazały się żadne nowe informacje o nagrodzie, a wręczenie nagród zostało odwołane w latach 2020–2022 z powodu pandemii COVID-19 oraz zmian organizacyjnych w Centrum^[6].

Był Gościem Honorowym trzech Worldconów – w 1947, 1954 i 1957.

Przekłady na język polski

• Ostatni etap ewolucji (The Last Evolution) online, 2012, przekład: Ireneusz Dybczyński
• Zmierzch (Twilight) w antologii J. Gunna, Droga do science fiction: Od Wellsa do Heinleina,1986, przekład: Andrzej Leszczyński.
• Kim jesteś? (Who Goes There?) Fenix 1, 1990, przekład: Stefania Szczurkowska.
• Broń ostateczna / Coś (The Ultimate Weapon / Who Goes There?) Solaris, 2014, przekład: Tomasz Walenciak.

Przypisy