José Raúl Capablanca

José Raúl Capablanca y Graupera

Państwo	Kuba
Data i miejsce urodzenia	19 listopada 1888 Hawana
Data i miejsce śmierci	8 marca 1942 Nowy Jork

José Raúl Capablanca y Graupera (ur. 19 listopada 1888 w Hawanie, zm. 8 marca 1942 w Nowym Jorku) – kubański szachista, trzeci mistrz świata w szachach (w latach 1921–1927).

Życiorys

Capablanca był uważany za szachowe genialne dziecko. Pierwszym znaczącym jego sukcesem było zwycięstwo w meczu z mistrzem Kuby w 1901 roku. Capablanca miał wówczas 12 lat, jego błyskotliwa gra została szybko zauważona i doceniona. Do dzisiaj jest uważany za jednego z najbardziej utalentowanych szachistów w historii. Szczególnie doceniana jest jego sztuka gry pozycyjnej i rozgrywania końcówek.

Capablanca poznał szachy kibicując swojemu ojcu. W całym życiu, nawet jako ekspert szachowy, pozostał w znacznej mierze graczem „naturalnym”, stosunkowo mało czasu poświęcając na przygotowania do turniejów i meczów.

W całej karierze Capablanca przegrał w mniej niż pięćdziesięciu oficjalnych partiach. Pozostał niepokonany przez osiem kolejnych lat, od 10 lutego 1916 (porażka z Oscarem Chajesem na turnieju w Nowym Jorku) do 21 marca 1924 (porażka z Richardem Retim na turnieju w Nowym Jorku).

Capablanca twierdził, że szachy szybko „umrą na remis”. Przewidywał, że wybitni szachiści osiągną taki poziom znajomości gry, że ich partie zawsze będą kończyć się remisem. Do dzisiaj te prognozy nie spełniły się, chociaż objawy „remisowej śmierci” są widoczne w turniejach z udziałem najsilniejszych graczy.

Capablanca zaproponował własną odmianę szachów, nazwaną „szachami Capablanki”, w których gra się na szachownicy o rozmiarach 10x10 lub 10x8.

Według retrospektywnego systemu Chessmetrics, najwyższy ranking osiągnął w maju 1921 r., z wynikiem 2877 punktów zajmował wówczas 1. miejsce na świecie^[1].

Tytuł mistrza świata Capablanca wywalczył w meczu z Emanuelem Laskerem, który w 1921 r., po 27 latach nieprzerwanego posiadania tego tytułu, zgodził się rozegrać z Capablancą mecz na jego terenie, w Hawanie. Rozegrano 14 partii, z których 10 zakończyło się remisem, a 4 wygrał Capablanca. Lasker popełnił w końcowej fazie meczu kilka dużych błędów i zdając sobie sprawę, że jest w słabej formie i strat nie odrobi, poddał cały mecz i natychmiast powrócił do Europy.

Capablanca jako mistrz świata startował w turniejach, ale jego opinię jako szachisty i mistrza świata psuł fakt, że odmawiał obrony tytułu mistrza, żądając bardzo wysokich wynagrodzeń (od organizatorów lub przeciwników) za rozegranie meczu. Praktyka ta została nazwana „Złotym Wałem”, którym mistrz odgradzał się od potencjalnych przeciwników żądaniami finansowymi. Capablanca skutecznie uniemożliwił walkę o tytuł mistrzowski takim szachistom jak Aron Nimzowitsch (nie zdołał zebrać żądanej kwoty) czy Akiba Rubinstein (uważany za najlepszego szachistę na świecie w okresie formalnego „panowania” Capablanki, nie miał szans na zebranie tej sumy). Ostatecznie żądaną sumę zdołał w 1927 r. zebrać Aleksandr Alechin, który po dość nerwowym meczu, mimo problemów ze zdrowiem, pokonał Capablankę. Następnie w swoisty sposób odegrał się na rywalu za jego długoletni proceder, kategorycznie odmawiając mu – mimo zabiegów Kubańczyka – meczu rewanżowego, chociaż z innymi szachistami o tytuł mistrzowski grywał^[2].

Od roku 1962 rozgrywany jest w miastach kubańskich międzynarodowy turniej poświęcony pamięci Capablanki.

Mecze Capablanki o mistrzostwo świata

Przypisy

Bibliografia

• W.Litmanowicz, J. Giżycki, "Szachy od A do Z", tom I, Warszawa 1986, str. 131-136
• Jose Raul Capablanca - Chess Fundamentals (Everyman Chess 1994);
• Fred Reinfeld, Jose Raul Capablanca - The Immortal Games of Capablanca (Dover 1991);
• Edward Winter - Capablanca (McFarland, 1989);
• Rogelio Caparros - The Games of Jose Raul Capablanca (Chess Digest, 2nd edition, 1994);
• Dale Brandreth, David Hooper - The Unknown Capablanca (R.H.M. Press, 1975);
• Harry Golombek - Capablanca’s Hundred Best Games of Chess (G. Bell & Sons, 1947);
• Irving Chernev - Twelve Great Chess Players and Their Best Games (Dover, 1995).
• Irving Chernev - Capablanca's Best Chess Endings (Dover Publications, Inc. New York, 1982)

Linki zewnętrzne

• José Raúl Capablanca – wybrane partie szachowe (ang.)
• Chess World Champions - Jose Raul Capablanca (ang.)
• The Genius and the Princess (ang.)