Josef Mysliveček

Josef Mysliveček
Ilustracja
Josef Mysliveček
Data i miejsce urodzenia

9 marca 1737
Praga

Data i miejsce śmierci

4 lutego 1781
Rzym

Gatunki

muzyka poważna, muzyka klasycystyczna

Zawód

kompozytor

Josef Mysliveček (ur. 9 marca 1737 w Pradze, zm. 4 lutego 1781 w Rzymie) – czeski kompozytor działający we Włoszech.

Życie, kariera, sukcesy

Urodzony jako jeden z dwóch braci bliźniaków, synów bogatego młynarza, dziedzicznego dzierżawcy Mateja i jego żony Anny w Dubovym Młynie na wyspie Kampa na Malej Stranie; jego brat miał na imię Jáchym, a wedle innych František. Zasobność ojca pozwoliła bliźniakom na naukę w szkole dominikańskiej przy kościele świętego Galla, a potem w kolegium jezuickim Clementinum literatury, matematyki, śpiewu i muzyki, w szczególności skrzypiec. Józef okazał wybitnym skrzypkiem i talentem muzycznym.

Obaj bracia wyuczyli się na czeladników młynarskich w ciągu trzech lat i zostali przyjęci do cechu młynarskiego. W 1749, gdy mieli po dwanaście lat zmarł zaraziwszy się nieoczekiwanie gorączką tyfoidalną ich ojciec, a matka po dwóch latach wdowieństwa wyszła ponownie za mąż. Jáchym pozostał w zawodzie młynarskim, a Józef od dawna czując, że jego przeznaczeniem jest muzyka, nadal ją studiował najpierw u Habermanna, a potem u uwielbianego kompozytora Segera. W 1761 ostatecznie zdecydował oddać całe przedsięwzięcie ojcowskie bratu, ośmielony znakomitym sukcesem swoich pierwszych sześciu symfonii wydanych w Pradze. Nazwane były one nazwami pierwszych sześciu miesięcy roku, a dedykowane hrabiemu Vincentemu von Waldsteinowi.

Dzięki stypendium pozyskanym u hrabiego Vincentego von Waldsteina na studia muzyczne w Wenecji, Mysliveček wyjechał studiować kompozycję u Giovanniego Battisty Pescettiego (1706-1766) i prędko osiągnął najwyższe sukcesy, najpierw wystawiając w Parmie swoją operę Medea przy współpracy legendarnej sopranistki Lucrezii Aguiari (występującej pod pseudonimem 'La Bastardella’), z którą Mysliveček wszedł w dłuższy związek miłosny; zwłaszcza zaś dzięki swojej operze La Semiramide w 1765 w Bergamo, a sławę jego poświadcza nadanie mu przydomka Boskiego Czecha (‘divino Boemo’); czasem znów nazywano go „Venatorini” (dosłownie ‘myśliweczek’).

Jego opera Il Belerofonte odniosła równie wspaniały sukces rok później (20 stycznia 1767) na dworze w Neapolu i tryumfowała w całych Włoszech: premiera w Neapolu uświetniona była znanymi solistami, uczestniczył tenor Anton Raaff (1714-1797) i sopranistka Caterina Gabrielli (1730-1797), z którą Mysliveček miał romans. Sukces tego dzieła przyniósł od razu nowe zamówienie dla dworu królewskiego w Neapolu, a napisana nowa opera Farnace była tryumfalnym sukcesem. W tym czasie Mysliveček był najlepiej opłacanym kompozytorem operowym we Włoszech. W Portugalii skopiowano w całości 18 jego oper (kolekcja Ajuda przechowała je do dnia dzisiejszego), a w Paryżu, Londynie i Amsterdamie wydawano drukiem jego opery, co nie było bynajmniej powszechne w tamtych czasach.

Znaczenie miało jego spotkanie z młodym Mozartem w 1770 w Bolonii, gdzie Mysliveček został od 15 maja 1771 członkiem Accademia Filarmonica. Obserwować to można w podobieństwach stylu (np. oratorium Abramo e Isacco Myslivečka przypisano[1] mylnie Mozartowi) i co poświadcza sam Mozart pisząc w liście do domu o Myslivečku: „Emanuje od niego ogień, duch i żywotność”; Mozart, co więcej, zaaranżował arię Myslivečka 'Ridente la calma’ KV 152 (K⁶ 210a) na sopran z akompaniamentem fortepianu; Mozart zaprzyjaźnił się z Myslivečkiem i z tego między innymi powodu często bywał w Pradze.

Sława Myslivečka trwała przez około 12 lat i oklaskiwano go wzdłuż i wszerz całej Europy: Monachium, Wiedeń, Praga, Rzym, Lizbona ciesząc się jego trzydziestoma operami.

Sława jego zaczęła gasnąć wraz z w postępującą chorobą, której pierwsze objawy okazały się w 1775[2]. Leczenie powstałej gangreny (a może rany syfilitycznej) spowodowało paraliż twarzy i mimo zgody na usunięcie nosa, Mysliveček nie powrócił do zdrowia i straciwszy pieniądze umarł osamotniony, zubożały i zapomniany w Rzymie, gdzie też Mr. Barry (według innych Sir Brady), życzliwy mu Anglik, uczeń i przyjaciel Myslivečka, sprawił mu pogrzeb na cmentarzu przy kościele San Lorenzo in Lucina w Rzymie. Grób Myslivečka nie przetrwał tam do dnia dzisiejszego.

Dzieła

Muzyka wokalna

Msze

  • Paerum elegans D-dur (1772);
  • Messa D-dur (ca. 1772);
  • Litanei D-dur (ca. 1777);
  • Requiem Eis-moll.

Psalmy i inne utwory kościelne

  • Veni sponsa Christi G-moll (1771);
  • Beatus Bernardy B-dur (ca. 1772);
  • Ave splendus caeli G-dur;
  • Laudate Dominum w F-dur;
  • Salve Regina w F-dur.

Oratoria

  • Il Tobia (1769, Padwa);
  • Il pellegrini al sepolcro (Pielgrzymi u Grobu),(1770, Padwa, zaginiona);
  • Adamo ed Eva (24 maja 1771, Florencja);
  • Betulia liberata (1771, Padwa, zaginiona);
  • Giuseppe risconosciuto (Józef rozpoznany)(ca. 1771, Padwa, zaginiona);
  • La passione di Gesù Cristo (1773, Florencja);
  • La liberazione d’Israel (1775, Praga, zaginiona);
  • Isacco, figura del redentore (Izaak wyobrażenie Odkupiciela),(1776, Florencja; 1777 Monachium).

Kantaty

  • Il parnasso confuso (ca. 1765, Praga)
  • Narciso al fonte (1768, Padwa, zaginiona);
  • Cantata per S.E. Marino Cavalli (1768, Padwa, zaginiona);
  • Cantata pro omni solenitate (1769, Praga);
  • Alceste e Fileno (prima del 1770, Praga);
  • 6 Cantate a 3 voci (Neapol, zaginione);
  • L’Elfrida (1774, Florencja, zaginiona);
  • Enea negl’elisi ovvero Il tempio dell’eternita (1777, Monachium, zaginiona);
  • Armida (ca. 1779);
  • Ebbi non ti smarrir;
  • La tempesta;
  • 3 notturni.

Opery

Opery są spisane w porządku chronologicznym; skrót PR stoi za „premiera”.

  • Medea (1764, Parma, Teatro Ducale)
  • La Semiramide (Libretto: Metastasio, PR: 1766, Bergamo);
  • Il Bellerofonte (Libretto: G. Bonechi, PR: 20 gennaio 1767, Napoli, Teatro San Carlo);
  • Farnace (Libretto: A.M. Lucchini, PR: 4 listopada 1767, Napoli, Teatro San Carlo);
  • Il trionfo di Clelia (Libretto: P. Metastasio, PR: 26 grudnia 1767, Torino, Teatro Regio);
  • Il Demofoonte (Libretto: P. Metastasio, PR: 1769, Wenecja, Teatro San Benedetto);
  • L’Ipermestra (Libretto: P. Metastasio, PR: 1769, Florencja);
  • La Nitteti (Libretto; P. Metastasio, PR: 1770, Bolonia);
  • Motezuma (Libretto: V.A. Cigna-Santi, PR: 23 stycznia 1771, Florencja, Teatro della Pergola);
  • Il gran Tamerlano (Libretto: A. Piovene, PR: 26 grudnia 1771, Milano, Teatro Regio Duc);
  • Romolo ed Ersilia (Libretto: P. Metastasio, PR: 13 sierpnia 1773, Napoli, Teatro San Carlo);
  • Antigona (Libretto: G. Roccaforte, PR: 26 grudnia 1773, Turyn, Teatro Regio);
  • La clemenza di Tito (Libretto: P. Metastasio, PR: 26 grudnia 1773, Wenecja, Teatro San Benedetto);
  • Atide (Libretto: T. Stanzani, PR: 1774, Padwa);
  • Artaserse (Libretto: P. Metastasio, PR: 13 sierpnia 1774, Neapol, Teatro San Carlo);
  • Il Demofoonte (Libretto: P. Metastasio, PR: 20 stycznia 1775, Neapol, Teatro San Carlo);
  • Ezio (Libretto: P. Metastasio, PR: 5 czerwca 1775, Neapol, Teatro San Carlo);
  • Adriano in Siria (Libretto: P. Metastasio, PR: 1776, Florencja, Teatro Cocomero);
  • Ezio (Libretto: P. Metastasio, PR: 1777, Monachium);
  • La Calliroe (Libretto: M. Verazi, PR: 30 maja 1778, Neapol, Teatro San Carlo);
  • L’Olimpiade (Libretto: P. Metastasio, PR: 4 listopada 1778, Neapol, Teatro San Carlo);
  • La Circe (Libretto: D. Perrell, PR: 1779, Wenecja, Teatro San Benedetto);
  • Il Demetrio (Libretto: P. Metastasio, PR: 13 sierpnia 1779, Neapol, Teatro San Carlo);
  • Armida (Libretto: G. Migliavacca, PR: 26 grudnia 1779, Mediolan, Teatro della Scala);
  • Medonte (Libretto: G. de Gamerra, PR: Karnawał 1780, Rzym, Teatro Argentina);
  • Antigono (Libretto: P. Metastasio, PR: Wiosna 1780, Rzym, Teatro delle Dame).

Melodramy

Theoderich und Elisa (ca. 1778)

Muzyka na orkiestrę

Symfonie

  • Sinfonia w C-dur, 1762;
  • 6 sinfonie a quattro op. 1 (re maggiore, sol maggiore, do maggiore, fa maggiore, sol minore, re maggiore), 1764;
  • 3 sinfonie (re maggiore, mi bemmolle maggiore, si maggiore = uwertura da „Il tronfi di Celia”), 1769;
  • 3 sinfonie (fa maggiore, re maggiore, sol maggiore), prima del 1770;
  • 6 sinfonie a 8 (re maggiore = overtura da „Semiramide”, sol maggiore, do maggiore, fa maggiore, si maggiore, mi bemolle maggiore), przed 1771;
  • 6 sinfonie a 8 (re maggiore, fa maggiore, la maggiore = uwertura do Alceste e Fileno, C-dur, sol maggiore = uwertura do „Il parnaso confuso”, re maggiore), przed 1771;
  • Sinfonia in re maggiore, ca. 1771;
  • Sinfonia in mi bemolle maggiore ca. 1771;
  • 3 sinfonie (fa maggiore, re maggiore, do maggiore), ca. 1771;
  • Sinfonia in re maggiore, ca. 1771;
  • 4 overture (do maggiore, la maggiore, fa maggiore, re maggiore, si maggiore, sol maggiore), 1772;
  • 6 sinfonie (sol maggiore, mi bemolle maggiore, la maggiore, mi maggiore, re maggiore, si maggiore), ca. 1775 (przearanżowane również jako kwartety);
  • 6 sinfonie (re maggiore, si maggiore, sol maggiore, mi bemolle maggiore, do maggiore, fa maggiore, zaginione), 1776-77;
  • 6 sinfonie da orchestra (re maggiore = uwertura do „Antigona”, sol maggiore = uwertura do „Ezio” (1775), re maggiore = uwertura do „Il Demofoonte” (1775), si maggiore = uwertura do „Artaserse”, re maggiore = uwertura do „Il Demetrio” (1773), re maggiore = uwertura do „Adriano in Siria”);
  • Sinfonia re maggiore = overtura da „La Calliroe”;
  • 6 sinfonie (re maggiore, fa maggiore, si maggiore, mi bemolle maggiore, sol maggiore, do maggiore), ca. 1778;
  • 2 overture (re maggiore, fa maggiore);
  • Sinfonia in do maggiore;
  • 2 sinfonie (fa maggiore, sol maggiore);
  • Sinfonia in fa maggiore;
  • Sinfonia in re maggiore.

Koncerty

  • Concerto per violino in do maggiore, ca. 1769;
  • 6 concerti per violino (mi maggiore, la maggiore, fa maggiore, si maggiore, re maggiore, sol maggiore = Pastorale), ca. 1772;
  • Concerto per violino in do maggiore, ca. 1772;
  • Concerto per violino in do maggiore, prima del 1775;
  • Concerto per violino in si maggiore (niekompletny);
  • Concerto per violoncello in do maggiore (rearanżacja koncertu na skrzypce);
  • Concerto per flauto in re maggiore;
  • 2 concerti per clavicembalo (si maggiore, fa maggiore);
  • 6 concertoni per 2 clarinetti, 2 corni, fagotto solo und archi (zaginione), ca. 1774-78.

Muzyka kameralna

Sonaty na instrumenty solowe

  • 3 sonate per violino e basso (sol maggiore, do maggiore, fa maggiore);
  • 2 sonate per violino e basso (la maggiore, si maggiore);
  • Sonata per violoncello e basso in do maggiore, 1770 (zaginiona).

Tria

  • 6 trii per 2 violini e basso continuo (la maggiore, sol minore, fa maggiore, mi bemolle maggiore, si maggiore, do maggiore), 1767 (zaginione N. 4 – 6);
  • 6 Sonate a tre op. 1 (do maggiore, la maggiore, re maggiore, fa maggiore, la maggiore, mi bemolle maggiore), 1772;
  • 6 trii orchestrali per 2 violini e violoncello (N. 1 – 4 = N. 1-4 delle sonate a tre, sol maggiore, si maggiore), 1772;
  • 6 sonate per 2 violini e basso continuo op. 4 (do maggiore, sol maggiore, mi bemolle maggiore, la maggiore, si maggiore, fa maggiore), 1772;
  • 4 trii (la maggiore, fa maggiore, re maggiore, sol maggiore);
  • 3 trii (mi maggiore, fa maggiore, sol maggiore);
  • 6 trio per 2 flauti e basso continuo op. 5 (sol maggiore, do maggiore (perduto), la minore, mi minore, re maggiore (perduto), si maggiore);
  • 6 trii per flauto, violino e violoncello (re maggiore, sol maggiore, do maggiore, la maggiore, fa maggiore, si maggiore);
  • Trio per corno, violino e basso continuo in mi bemolle maggiore (perduto);
  • 6 sonate per 2 violoncelli e basso continuo (la maggiore, re maggiore, sol maggiore, fa maggiore, do maggiore, si maggiore);
  • Cassazione per 2 clarinetti e corno.

Kwartety

  • 6 quartetti d’archi op. 3 (la maggiore, fa maggiore, si maggiore, sol maggiore, mi bemolle maggiore, do maggiore), 1768-69;
  • 6 quartetti d’archi op. 1 (mi bemolle maggiore, do maggiore, re maggiore, fa maggiore, si maggiore, sol maggiore), 1778;
  • 6 quaretti a 2 violini, viola e basso (do maggiore, fa maggiore, si maggiore, mi bemolle maggiore, sol maggiore, la maggiore);
  • 6 quartetti d’archi (sol maggiore, mi bemolle maggiore, la maggiore, mi maggiore, re maggiore, si maggiore), ca. 1775;
  • Quartetto/sestetto per 2 corni (ad libitum) e quartetto d’archi in sol maggiore.

Kwintety

  • 6 sinfonie concertanti ossia quintetti op. 2 (si maggiore, mi maggiore, sol maggiore, la maggiore, re maggiore, do maggiore), con l’aggiunta di 2 corni ad libitum, 1767;
  • 6 quintetti d’archi (sol maggiore, mi bemolle maggiore, do maggiore, la maggiore, fa maggiore, si maggiore), ca. 1773;
  • 6 quintetti per oboe o flauto e quartetto d’archi (si maggiore, re maggiore, fa maggiore, do maggiore, la maggiore, mi be molle maggiore, do maggiore, la maggiore, mi bemolle maggiore), ca. 1777;
  • 6 quintetti per 2 oboi, 2 corni e fagotto (re maggiore, sol maggiore, mi bemolle maggiore, si maggiore, fa maggiore, do maggiore), 1774-76;
  • Cassazione per 2 clarinetti, 2 corni e basso continuo in si maggiore.

Oktety

  • 3 ottetti per fiati (mi bemolle maggiore, mi bemolle maggiore, si maggiore), 1774-76.

Muzyka na instrumenty klawiszowe

  • 6 facili divertimenti per clavicembalo o fortepiano (fa maggiore, la maggiore, re maggiore, si maggiore, sol maggiore, do maggiore), 1777;
  • 6 facili lezioni per clavicembalo o fortepiano (do maggiore, si maggiore, la maggiore, sol maggiore, fa maggiore, re maggiore);
  • Sonata per tastiera in do maggiore.

Sonaty na skrzypce

  • 6 sonate per fortepiano o clavicembalo con un accompagnamento per un violino (mi bemolle maggiore, re maggiore, do maggiore, si maggiore, sol maggiore, fa maggiore), 1775;
  • 6 sonate per fortepiano o clavicembalo con un accompagnamento per un violino (re maggiore, fa maggiore, mi bemolle maggiore, sol maggiore, si maggiore, mi bemolle maggiore) ; 1777;
  • 6 sonate per fortepiano o clavicembalo con un accompagnamento per un violino (re maggiore, sol maggiore, do maggiore, si maggiore, fa maggiore, do maggiore).

Wybrane nagrania płytowe

  • Pro Arte Antiqua Praha – „Josef Myslivecek – String Quintets” – Quintetto I in G, Quintetto II in Eb, Quintetto III in C, Quintetto IV in A, Quintetto V in F, Quintetto VI in Bb, Sinfonia a 4 Voci in Eb
  • Ensemble Vox Aurea – „J. Myslivecek – String Quartets” – Quartetto I in Do magg., Quartetto II in Sol magg., Quartetto III in Fa magg., Quartetto IV in La magg., Quartetto V in Sib magg., Quartetto VI in Mib magg.
  • Concerto Koln – „Il divino boemo – Josef Myslivecek – Symphonies” – Ouverture in A major, Sinfonia in F major, Sinfonia in C major, Sinfonia in G major, Sinfonia in E flat major, Sinfonia in C major, Concertino in E flat major
  • Magdalena Kozena: mezzo-soprano, Prague Philarmonia, Dir. Michel Swierczewski – „Le belle immagini: Arie di Mozart, Gluck, Myslivecek” – 'Chi per pietà mi dice – Deh, parlate, che forse tacendo’ (da „Abramo e Isacco”), 'Sarò qual è il torrente’ (da „Antigona”), 'Dunque Licida ingrato – Più non si trovano’ (da „L’Olimpiade”), 'Che non mi disse un dì!' (da „L’Olimpiade”)
  • The Reicha Trio – „A. Reicha: Grand Trio, J. Myslivecek: Trio, V. Pichl: Divertimento” – Trio in Re magg. per Flauto, Violino e Violoncello
  • J. Širc, R. Širc: Violoncelli; V. Hoskavec: Contrabbasso; R. Hugo: Cembalo – „Josef Myslivecek – Six Sonatas for Two Cellos and Bass” – Sonata A-dur, Sonata D-dur, Sonata G-dur, Sonata F-dur, Sonata C-dur, Sonata B-dur
  • Virtuosi di Praga – „Josef Myslivecek – Sinfonia in C-Cello Concerto-Aria in Dis-Octet for Wind” – Octet in E flat major for Wind, No. 1; Concerto in C major for Cello and Orchestra, Aria in Dis „Quod est in igne calor” for Soprano, French Horn Obbligato and Orchestra, Sinfonia in C major
  • Accademia Farnese – „Mislievecek – Sei Trii per Flauto, Violino e Violoncello” – N. 1 in Re magg., N. 2 in Sol magg. N. 3 in Do magg., N. 4 in La magg., N. 5 In Fa magg., N. 6 in Sib magg.
  • Czech Chamber Soloist – „Josef Myslivecek – Quintetti per archi” – Quintetto I in G, Quintetto II in Eb, Quintetto III in C, Quintetto IV in A, Quintetto V in F, Quintetto VI in Bb
  • Prague Chamber Orchestra – „Josef Myslivecek – Sinfonias – Sinfonia in B, Sinfonia in G, Sinfonia in F, Sinfonia in F, Sinfonia in B, Sinfonia in G
  • L’Orfeo Bläserensemble – „Josef Myslivecek – Complete Wind Octets & Quintets” – Quintetti I-VI, Ottetti I-III

Przypisy

  1. ↑ Uczynił tak Ludwig von Köchel.
  2. ↑ Był to być może syfilis, ale może zakażenie rany twarzy odniesionej w wypadku kolasy w jednej z podróży do Monachium na zaproszenie księcia elektora Bawarii Maksymiliana III. Przez wiele lat zastanawiano się nad prawdą i plotką co do charakteru tej choroby, sądząc, że choroba weneryczna uszkodziłaby pamięć kompozytora, więc i informacje w tej sprawie są niepewne. Mozart odwiedzając Myslivečka w szpitalu był informowany o niezaraźliwości jego choroby, ale pomimo zapewnień lekarzy nalegał na spotkanie w ogrodzie.

Bibliografia

  • Freeman, Daniel E. Josef Mysliveček, „Il Boemo”: the Man and His Music. Sterling Heights, Mich.: Harmonie Park Press, 2009.
  • Evans, Angela i Dearling, Robert. „Josef Myslivecek (1737-1781) a thematic catalogue of his instrumental and orchestral works” München: Katzbichler, 1999 (ISBN 3-87397-132-1)
  • Charles Burney, Tagebuch einer Reise, vol. II. pag. 271, 1772, Ebeling, Hamburg; nekrolog z Wiener Zeitung z 22 lutego 1781
  • Ulisse Prota Giurleo – L´abate Galiani messo in imbarazzo da un musicista boemo – Nostro tempo, Napoli, grudzień 1957; (w języku włoskim)
  • Mysliveczek, Josef – Enciclopedia dello spettacolo tom VII, s. 989-990, Rzym 1960 (w języku włoskim)
  • František Martin Pelcl – Joseph Misliweczek. Ein Tonkünstler, [w:] Abbildungen böhmischer und mährischer Gelehrter und Künstler, Praha 1782, tom IV, s. 189-192 (w języku niemieckim)
  • Jaroslav Čeleda – Josef Mysliveček tvůrce pražského nářečí hudebního rokoka tereziánského – Praha 1946 (w języku czeskim)
  • Marietta Šagiňan – Voskrešenie iz mjortvich, Moskva 1964 (w języku rosyjskim); Zapomenutá historie, Praha 1965 (wersja w języku czeskim)
  • Rudolf Pečman – Josef Mysliveček, Praha 1981 (w języku czeskim)
  • Dario Della Porta – Josef Mysliveček (Giuseppe Venatorini). Profilo biografico-critico, Roma 1981 (w języku włoskim)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Jan Vilímek - Josef Mysliveček.jpg
Portréty předních osobností od Jana Vilímka