Josef Thorak

Josef Thorak
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1889
Salzburg

Data i miejsce śmierci

26 lutego 1952
Hartmannsberg

Narodowość

austriacka

Dziedzina sztuki

rzeźba

Epoka

neoklasycyzm
ekspresjonizm

Josef Thorak (ur. 7 lutego 1889 w Salzburgu, zm. 26 lutego 1952 w zamku Hartmannsberg w gminie Bad Endorf) – austriacki rzeźbiarz.

Życie

Był synem mistrza garncarskiego, w sklepie prowadzonym przez ojca uczył się garncarstwa i ceramiki. W 1912 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. W 1915 wyjechał do Berlina, aby kontynuować studia.

Materiałem jego pierwszych rzeźb był, ze względów finansowych, wosk. Jego rzeźby, przedstawiające muskularne, często nagie, postacie ludzkie, były utrzymane w manierze neoklasycystycznej z widocznymi wpływami ekspresjonizmu. Monumentalny charakter pomników znalazł uznanie u ideologów nazistowskich. Thorak, był uważany, obok Arno Brekera, za oficjalnego rzeźbiarza III Rzeszy. Jego nazwisko figurowało na Gottbegnadeten-Liste (Lista obdarzonych łaską Bożą w III Rzeszy) wśród Niezastąpionych. Jego rzeźby towarzyszyły projektom Alberta Speera, m.in. niemieckiemu pawilonowi na wystawie światowej w Paryżu, w 1937 roku. Był również przedstawicielem tzw. sztuki Blut und Boden.

Prace w Polsce

W XX wieku na terenie Polski znany był jeden pomnik autorstwa Thoraka. Odsłonięto go 22 stycznia 1922 w Ustce. Upamiętniał niemieckich żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej. Po II wojnie światowej pomnik poświęcono poległym w czasie wojen mieszkańcom Ustki.

W 1944 przed wejściem do domu Gerharta Hauptmanna w Jagniątkowie została umieszczona rzeźba Hannele autorstwa Thoraka. Po zorganizowaniu w budynku muzeum została tam umieszczona ponownie[1].

W 1943 w Toruniu, w obecności Alberta Forstera dokonano wmurowania kamienia węgielnego pod nowy pomnik Mikołaja Kopernika autorstwa Thoraka. Thorak pomnik wykonał, lecz ze względu na zakończenie okupacji, nie został on wystawiony w Toruniu, lecz w rodzinnym mieście rzeźbiarza, Salzburgu.

Przed palmiarnią w Zielonej Górze znajduje się Rzeźba młodzieńca z koniem z 1936 r. Od 2016 r. podawane są informacje, że autorem tej rzeźby jest jednak inny autor, a mianowicie Hans Krückeberg(niem.), którego syn służył w armii niemieckiej w Krośnie Odrzańskim, gdzie rzeźba pierwotnie stała[2].

W 2008 w trakcie mycia posągu Macierzyństwo (Mutter mit Kind), znajdującego się w ogrodzie Domu Pomocy Społecznej w Zaskoczynie, odkryto tabliczkę z napisem „Thorak, 1942”. W październiku 2015 rzeźbę przesunięto w celu jej lepszego wyeksponowania[3][4].

W 2015 podczas prac remontowych na wirydarzu Muzeum Narodowego w Gdańsku wykopano wykonaną w 1942 z marmuru przez Thoraka ponad półmetrową rzeźbę głowy Adolfa Hitlera[5]. Rzeźba została włączona do zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku i obecnie eksponowana jest w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. Wiesenstein House in Jelenia Góra. [w:] Gerhart Hauptmann MuseumsVerband [on-line]. [dostęp 2008-11-11].
  2. Zdzisław Haczek: Poznajecie? To chłopiec z konikiem spod Zielonogórskiej Palmiarni. Za: Igor Myszkiewicz; fot. współcz. Władysław Czulak; Signum Temporis. Zielonogórskie pomniki i rzeźby plenerowe, Stowarzyszenie Forum Art, 2015.. zielonagora.naszemiasto.pl, 2020-04-21. [dostęp 2022-06-09]. (pol.). ISBN 978-83-938153-6-4
  3. Wawrzyniec Rozenberg: Zaskoczyn: Rzeźba Macierzyństwo Josefa Thoraka zostanie udostępniona. naszemiasto.pl, 2015-07-24. [dostęp 2015-11-05].
  4. Wawrzyniec Rozenberg: Zaskoczyn: „Macierzyństwo” przesunięte. naszemiasto.pl, 2015-11-02. [dostęp 2015-11-08].
  5. Katarzyna Moritz: Rzeźba Hitlera odkopana w ogrodzie Muzeum Narodowego. trojmiasto.pl, 2015-11-04. [dostęp 2015-11-05].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ustka, pomnik Umierającego wojownika (01).jpg
Autor: Magdalena Golinski, Licencja: CC BY 2.5
Ustka, "Umierający wojownik" - pomnik autorstwa Josefa Thoraka ku czci 76 mieszkańców Ustki poległych w czasie I wojny światowej
Pomnik koło Palmiarni (tz).jpg
Autor: Skarabeusz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Josef Thorak. Rzeźba młodzieńca z koniem, koło Palmiarni w Zielonej Górze
Josef Thorak - Paracelsus.jpg
Autor: MyName (Luckyprof (talk)), Licencja: CC BY-SA 3.0 at
Josef Thorak Paracelsusstatue im Kurgarten von Salzburg
Josef Thorak - Kopernikus.jpg
Autor: MyName (Luckyprof (talk)), Licencja: CC BY-SA 3.0 at
Josef Thorak Kopernikusstatue im Kurgarten von Salzburg
Josef Thorak-Heim 1928 -Mutter Erde fec.jpg
Autor: Mutter Erde, Licencja: Attribution
Josef Thorak (deutsch, 1889-1952): Heim, 1928. Berlin-Westend, Knobelsdorffstraße. (...In ihrer vereinfachten Form, dem auf die Architektur abgestimmten Steinmaterial und ihrer symmetrischen Aufstellung handelt es sich um einen bemerkenswerten Versuch,"Neues Bauen" und Plastik zu verbinden. Es greift zu kurz, diese Skulpturen - wie häufig geschehen - nur als stilistische und inhaltliche Vorläufer der NS-Zeit zu interpretieren. (Ursel Berger) [1])